Wereldwijd is een op de drie eikensoorten met uitsterven bedreigd
Wereldwijd is 31 procent van de eikensoorten met uitsterven bedreigd. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Amerikaanse Morton Arboretum, de IUCN, de Internationale Unie voor Milieubescherming en Botanic Gardens Conservation International, waarin 430 soorten onderzocht werden. Het verdwijnen van deze iconische boom kan verregaande gevolgen hebben voor duizenden andere soorten mossen, schimmels en dieren.
Het geslacht Quercus, de eik, is een van de grootste geslachten uit de families van de bomen. Er zijn meer dan 400 soorten van en elk jaar worden er nog verschillende nieuwe soorten beschreven. De meeste eiken zijn grote bomen die wel 20 tot 30 meter hoog worden, maar tot het geslacht behoren ook bijvoorbeeld kleine struiken die op droge zandgronden groeien in het westen van de Verenigde Staten of in de bergen van Mexico.
Eiken zijn inheems in 90 landen, vooral in het noordelijk halfrond, en de landen met het grootste aantal soorten zijn Mexico met 164 verschillende soorten, China met 117 soorten, de Verenigde Staten met 91 soorten en Vietnam met 49 soorten.
Meer dan 100 experts hebben nu 5 jaar lang onderzoek gedaan naar 430 eikensoorten, waarvan er 230 nog nooit eerder geëvalueerd waren. Zij hebben in kaart gebracht welke eiken het grootste risico lopen op uitsterven in een nieuw rapport, ‘De rode lijst van eiken 2020’.
De opvallendste conclusie is dat 31 procent van de eikensoorten zich in de gevarenzone bevindt, een aandeel dat hoger is dan dat bij zoogdieren (26 procent) en vogels (14 procent). Het rapport zegt dat de landen met het hoogste aantal bedreigde eiken Mexico (32 soorten), China (36), Vietnam (20) en de Verenigde Staten (16) zijn, niet toevallig ook de landen met de meeste inheemse eikensoorten.
Voor niet minder dan 41 procent van de eikensoorten zijn er redenen om zich zorgen te maken over hun overlevingskansen omdat ze in de categorieën 'ernstig bedreigd', 'bedreigd', 'kwetsbaar', 'gevoelig' of 'gebrek aan gegevens' vallen.
Plagen, ziekten, klimaatverandering, ontbossing
Volgens de onderzoekers zijn invasieve plagen, ziekten en klimaatverandering de grootste bedreigingen voor eiken in de Verenigde Staten en klimaatverandering bedreigt ook een aantal populaties in Mexico. In Azië, Europa, Mexico en Centraal-Amerika worden de bomen vooral bedreigd door ontbossing voor landbouw en aquacultuur en door de verstedelijking. Ook het kappen van bomen voor het hout vormt een bedreiging.
“De afgelopen jaren is duidelijk geworden uit onze evaluaties hoe nijpend de situatie voor eiken is”, zegt Murphy Westwood, de directeur van Global Tree Conservation bij het Morton Arboretum. “We hebben nu eindelijk een compleet beeld van de toestand van de eik in de wereld, zodat natuurbeschermers weloverwogen actie kunnen ondernemen om eiken voor uitsterven te behoeden."
Er lopen al een aantal beschermingsprogramma's voor eikensoorten, maar er zijn dringend meer inspanningen en middelen nodig om de achteruitgang van de populaties te keren en de bedreigingen weg te nemen, zo stellen de onderzoekers.
De eik is niet alleen een iconische soort die zelfs op een aantal nationale vlaggen voorkomt, de boom dient ook als voedsel en beschutting voor meer dan 2.300 soorten mossen, schimmels, korstmossen, insecten, vogels en andere dieren, zegt Paul Smith van Botanic Gardens Conservation International (BGCI). “Dat zal ook het geval zijn voor de 113 soorten die nu bedreigd zijn”, zegt hij. “Het verlies van slechts één van deze boomsoorten heeft catastrofale gevolgen voor honderden andere soorten.”
Bronnen: een telex van het persbureau IPS en het rapport 'The Red List of Oaks 2020'.
