‘Privacy is dood. Mark Zuckerberg heeft met zijn Facebook de wereld overgenomen. Google houdt al onze zoekopdrachten nauwgezet bij. Zalando verkoopt niet alleen schoenen, maar zamelt vooral veel data in. Amazon is ook in België geland. En onze overheid? Die volgt gedwee waar technologie ons heenvoert.‘ Of is de waarheid genuanceerder?

‘Ik heb niets te verbergen’

Ah, de gouwe ouwe trouwe. De vaste waarde in het debat. Al moet ik zeggen dat ik het de laatste twee jaar minder en minder frequent tegenkom. Misschien heeft dat wel iets te maken met Edward Snowden. Die antwoordde ooit de legendarisch geworden quote: ‘Arguing that you don’t care about the right to privacy because you have nothing to hide is no different than saying you don’t care about free speech because you have nothing to say.’ De man had er duidelijk wat langer over nagedacht. 

Waarom doe je ’s avonds de gordijnen toe? Of je deur op slot?

Ook populair en handig om in het arsenaal te hebben: 

–>  Mag ik even je kredietkaartgegevens dan?
–>  Wat is je wachtwoord?
–>  Kan ik even in je fotoalbum duiken?
–>  Waarom doe je dan ’s avonds de gordijnen toe? Of je deur op slot?
–>  Kan je me dan even de chathistoriek met je nieuwe vriend(in) sturen?
–>  Wanneer was je laatst bij de dokter? En waarom?
–>  Welke ziektes had je al allemaal?
…
De lijst is eindeloos, de variaties ook. En ja, natuurlijk heeft iedereen wél iets te verbergen. Dat is normaal. Met wie ze seks hebben. Hoeveel geld er op hun rekening staat. Hoeveel dat zwembad heeft gekost. Wie haar eerste lief was. Naar welke porno zij kijkt, of wat zijn fantasieën zijn. Hoeveel ze spendeert elke maand, en vooral aan wat. Waar ze precies wonen. Of hun werkgevers tevreden zijn, of net niet. Of vraag eens naar hun recente erfenis.

Wie niets te verbergen heeft, leidt een heel saai leven

Maar stel nu, stél, dat ze echt, maar écht, helemaal níéts te verbergen hebben. Wel, dan mag je hen ofwel verdenken van een heel saai leven, ofwel van een naïeve leugen. Het argument dat ze ‘niks te verbergen hebben’ werkt namelijk enkel in een status quo-situatie, en dat, dát is pas een pure illusie. Onze maatschappij evolueert continu (denk aan de hele abortusdiscussie die in 2020 voor de zoveelste keer actueel was). We weten niet welke waarden en normen — die vandaag geen probleem opleveren — binnen vijf, tien of twintig jaar nog aanvaardbaar zijn. Welke religie men aanhangt. Of men Vlaams-nationalist is. Of net links. Of men politiek kritisch is op Twitter.

De volgende keer dat je iemand hoort zeggen dat ze ‘niks te verbergen hebben’, moet je hen er misschien even aan herinneren dat niemand over een glazen bol beschikt. Of men nu rechts of links is, homo of hetero, zwart of wit, jong of oud: we hebben allemaal wél iets te verbergen. Als het vandaag niet is, dan wel morgen. Mocht Michael Van Peel in dit boek rondwandelen, hij zou vast en zeker een geniale analyse opwerpen: ‘Privacy draait niet om “iets te verbergen” hebben. Het gaat er  wél om om niet continu en overal gecontroleerd te worden. Niet overal gefilmd, afgeluisterd, gecheckt te worden en behandeld te worden als een potentiële crimineel.’ Knappe kop toch, die Van Peel. 

Iedereen heeft iets wat hij graag privé houdt. Punt.

Maar laten we even teruggaan naar de basis van privacy, en waarom ‘ik heb niets te verbergen’ gewoon een gebrekkig argument is. En wel om deze drie redenen: 

1. Privacy draait níét om het verbergen van informatie, maar om het beschermen van data en privé-informatie. En iedereen heeft infor- matie die hij of zij wil beschermen.
   Je doet je deur (meestal) toe in de badkamer, je wil je bankrekening- informatie echt niet met iedereen delen, noch je browserhistoriek (tenzij je een engeltje bent online). Simpel gezegd: iedereen heeft iets wat hij graag privé houdt. Punt.
   
2. Privacy is een fundamenteel mensenrecht, en je hoeft aan niemand te bewijzen waarom dat niet zo zou zijn.
   Je hebt het recht om je mening te uiten, ook al heb je helemaal niks interessants te zeggen. Je hebt het recht om je te verenigen, ook al wil je helemaal tegen niks protesteren. Je hebt het recht om níét gefolterd te worden. Allemaal mensenrechten. Hoorde je al ooit iemand zeggen dat als je maar braaf genoeg bent, je niet gefolterd wordt? We veranderen ons gedrag, als we merken dat we bekeken worden. Het is niet voor niks dat we nog altijd stemmen in een stemhokje, en niet op de markt. 
   
3. Het verlies van, of gebrek aan, privacy creëert aanzienlijke schade.
   Je hebt privacy hard nodig. Dat is simpelweg de realiteit. Niemand wordt graag geconfronteerd met identiteitsdiefstal (online of off- line), online manipulatie (‘hoi, je wil vast wel dit kopen!’), discriminatie, stalking, enzoverder. Denk ook niet altijd dat enkel of vooral je meest gevoelige data telt en de rest verwaarloosbaar is. Onderzoekers aan het Massachusetts Institute of Technology hadden genoeg aan vier ‘vague pieces of information’ (zoals de data en locaties van vier verschillende aankopen) om maar liefst 90% van de mensen in de dataset terug te identificeren. Holy cow! En het was niet zomaar een steekproefje: de dataset bevatte drie maanden aan kredietkaarttransacties van 1,1 miljoen consumenten. 

Vaak wordt ‘ik heb niets te verbergen’ geopperd door mensen die denken dat het draait om een simpel e-mailadres, een telefoonnummer of godbetert hun foto op sociale media. Wat ze niet begrijpen is dat geavanceerde kleine programmaatjes op het web (scrapers) al die data verzamelen, netjes stockeren in digitale warenhuizen en mooi labelen met je naam op. Elke zin die je ooit schreef, elke foto die je ooit online zette, elke like die je gaf, elke enthousiaste, romantische, trieste of geïrriteerde comment die je ooit schreef: het staat allemaal weggeschreven in de diepe dalen van onmetelijke licht zoemende serverparken. 

Laat je nooit meer in een hoekje duwen tijdens een discussie. Jij hebt gelijk, de ontkenner níét. Die heeft, volstrekt gegarandeerd, wél iets (en wellicht veel) te verbergen. 

‘Ik weet wie je bent en wat je doet‘ 

Bovenstaande passage komt uit het boek ‘Ik weet wie je bent en wat je doet‘, waarin privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert je meeneemt achter de smartphoneschermen. Waar bedrijven je gretig en stiekem volgen, en de overheid je bespioneert. Hoeveel privacy hebben we eigenlijk nog? Beschermen we die voldoende, en hoe ziet de wereld eruit zonder?

In praktische hoofdstukken, waarin de actualiteit nooit ver weg is, leer je hoe je je privéleven weer in handen kunt nemen, in alledaagse situaties: op de werkvloer, op vakantie, op school, bij de dokter, en ja… ook op Tinder. Dat is belangrijk, want je privacy is meer waard dan je denkt.

U kan het boek ‘Ik weet wie je bent en wat je doet’ hier bestellen. Als u de code ‘Newsweek’ inbrengt krijgt u nog 10% korting. Verzending is gratis.