Tekort aan "vetten" veroorzaakt mogelijk vertraging in productie coronavaccins
Een gebrek aan minuscule "vetbolletjes" - ook wel lipide nanopartikels - zou achter de vertraagde productie van de coronavaccins kunnen zitten. Voor de vaccins van Pfizer-BioNTech, Moderna en Curevac zijn de vetten een cruciaal bestanddeel. Viroloog Johan Neyts (KU Leuven) benadrukt dat een tekort hieraan inderdaad de oorzaak voor de vertraging kan zijn, maar "voor hetzelfde geld ontbreken er andere grondstoffen of zelfs flesjes".
Vorige week hebben vaccinproducenten Pfizer en BioNTech aangekondigd aan dat ons land 300.000 in plaats van de verwachte 600.000 vaccins zal ontvangen in een eerste fase. Die kleinere eerste levering heeft geen gevolgen voor de vaccinatiecampagne in ons land, die vanaf 5 januari opstart. De productievertraging zou te maken hebben met een tekort aan grondstoffen, maar over welke grondstoffen het gaat, wil Pfizer niet vertellen.
Bekijk hier een bijhorende reportage uit "Het Journaal" van 12 december over de vertraging in productie (en lees voort onder de video):
Volgens de Britse krant Financial Times zou het nu gaan om een gebrek aan piepkleine "vetbolletjes" of lipide nanopartikels (LNP's). Die vetten zijn gecontroleerde bestanddelen voor medisch gebruik en cruciaal voor het maken van mRNA-vaccins zoals die van Pfizer-BioNTech, Moderna en Curevac. De vaccins van deze producenten bevatten een klein onstabiel stukje mRNA, genetisch materiaal, van het coronavirus. Een mix van vetten omhult dit mRNA als een beschermlaag.
Volgens viroloog Johan Neyts (KU Leuven) zijn die vetbolletjes belangrijk om twee redenen: "Ten eerste is het RNA op zich heel kwetsbaar. Het moet bewaard worden op -20 tot -70 graden Celcius, omdat het anders snel afbreekt in het lichaam. Als je het omhult met die vetten is het meer beschermd."
"Ten tweede bewijzen vaccins tegen andere virale infecties, zoals tegen hondsdolheid, dat een vaccin zonder omhuld mRNA amper tot immuniteit leidt. Met die vetbolletjes is het beter omdat ze versmelten met het celmembraan. Het mRNA wordt zo beter opgenomen in de cel." Nadat de genetische code is geïnjecteerd, maakt ons lichaam zelf, net zoals bij andere vaccins, een onderdeel van het virus aan en schiet ons immuunsysteem in gang. (Lees verder onder de foto.)
"Eén van mogelijke oorzaken voor vertraging"
Pfizer bevestigt aan onze redactie niet dat het tekort aan vetbolletjes de productie van hun vaccin heeft vertraagd. Johan Neyts raadt daarom aan om het als één van de mogelijke oorzaken voor de vertraging te zien: "Voor het mRNA zelf zijn bouwstenen of stoffen nodig. Het zou dus ook kunnen dat ze die niet kunnen aanleveren, maar voor hetzelfde geld is er gewoon een gebrek aan flesjes."
Het zou kunnen dat de toeleveringsbedrijven van die grondstoffen de vraag niet kunnen bijhouden.
Het gebruik van LNP's of vetbolletjes is een relatief nieuwe technologie en dat zou kunnen verklaren waarom er mogelijk een tekort aan is. "De vetbolletjes worden normaal op kleine schaal in kankertherapieën gebruikt. Bij kankerbehandelingen gaat het over dosissen voor een paar tienduizenden mensen."
"Een paar maanden geleden had niemand verwacht dat er honderden miljoenen dosissen nodig zijn voor vaccins als die van Pfizer en Moderna", gaat Neyts verder. "Het zou kunnen dat de toeleveringsbedrijven van die grondstoffen de vraag niet kunnen bijhouden."
Volgens Pfizer loopt de vaccinproductie ondertussen opnieuw zeer vlot. De productielijnen in de VS en Europa zijn nu volledig aangepast, en "de vaccindosissen in o.a. Pfizer Puurs worden momenteel aan hoog tempo gemaakt." Op basis van de huidige prognose verwacht de vaccinproducent dit jaar wereldwijd tot 50 miljoen vaccindosissen te produceren. Tegen het einde van 2021 wil Pfizer tot 1,3 miljard doses leveren.