Genetisch gemodifceerd ‘supervarken’ is nieuwste superheld in de VS
Een nieuw superdier, dat niet alleen eetbaar is voor mensen met een vleesallergie, maar mogelijk ook een biotechnologische bron is die na een transplantatie bij een mens het afstoten van het nieuwe orgaan kan tegengaan. Voor het eerst wordt een genetisch gemanipuleerd varken voor zowel consumptie als biomedische doeleinden toegelaten op de markt.
Materiaal van het GalSafe-varken zou mogelijk kunnen worden gebruikt als bron voor onder meer het bloedverdunnende medicijn heparine. In sommige bloedverdunners zit alfa-gal-lactose, een dierlijk eiwitsuiker waarop sommige mensen milde tot ernstige allergische reacties op vertonen. De allergie doet zich soms ook voor na het eten van rood vlees, en kan leiden tot onder meer ademhalingsproblemen, zwellingen, krampen en huiduitslag. Het GalSafe-varken is genetisch zo gemanipuleerd, dat zijn cellen vrij zijn van alfa-gal-lactose. Het zou daarom geschikt zijn voor consumptie door mensen met een vleesallergie. Het Amerikaanse voedselagentschap FDA heeft het eten van vlees van het genetisch gemanipuleerde GalSafe-varken nu veilig verklaard.
Vanwege het ontbreken van de lactose kunnen weefsels en organen van het GalSafe-varken mogelijk ook het probleem van immuunafstoting aanpakken bij patiënten die een transplantatie hebben ondergaan. Aangenomen wordt dat het alfa-gal-suiker een oorzaak is van afstoting bij die patiënten.
In de beoordeling onderzocht de FDA ook de mogelijke impact van GalSafe-varkens op het milieu in de VS en stelde vast dat die niet groter is dan bij ‘gewone’ varkens. De omstandigheden waaronder GalSafe-varkens worden gehouden zijn veel strenger dan die voor andere varkens. Ook voorziet de FDA geen problemen rondom de veiligheid bij het houden van de genetisch gemanipuleerde dieren.
Volgens Martien Groenen, Nederlands hoogleraar Fokkerij en Genomica aan de Wageningen Universiteit, is de ontwikkeling van het GalSafe-varken al langer bekend, maar vergde de procedure voor FDA-goedkeuring enkele jaren. “Het is een volgende stap in een langzaam glijdende schaal van biotechnologie en genetische manipulatie. Er is dan altijd discussie over de ethische grenzen en de integriteit van het dier. In dit geval zie ik niet veel bezwaar, zolang het gaat om een dier waaruit alleen één gen is uitgeschakeld en er verder niets aan het dier is veranderd. Maar het is goed dat de discussie er altijd is.”
Het belangrijkste aspect aan de goedkeuring is volgens Groenen de winst voor transplantatie van organen bij mensen. “Dit is ook een stap op weg naar het transplanteren van dierlijke organen naar de mens, maar die weg naar zogeheten xenotransplantatie is nog heel lang.”
De goedkeuring door de FDA betekent volgens hem niet dat de biotechnologische toepassingen van het GalSafe-varken ook in Europa zal arriveren. “De EU is over het algemeen veel strenger in de toelating. Naar mijn weten heeft de EU deze ontwikkeling ook niet in onderzoek.”