Britse virusvariant blijkt besmettelijker, maar dat hoeft niet ernstig te zijn

“Hoeveel mutaties er al bestaan van het coronavirus, is moeilijk in te schatten”, zegt vaccinoloog Geert Leroux- Roels (UGent). “Zeker honderden, maar vermoedelijk meer. Dat we dat niet precies weten, komt omdat het niet mogelijk is al die kleine variaties in kaart te brengen.”

In de Leuvense laboratoria waar viroloog Marc Van Ranst werkt, zien wetenschappers in ieder geval virusstammen van overal ter wereld opduiken. “Die worden binnengebracht door mensen die van elders komen en dan is het een kwestie van tijd vooraleer ze zich verspreiden”, legde Van Ranst dit weekend uit in De Morgen. Maar dat wil niet zeggen dat elke variant besmettelijker en dodelijker is dan zijn voorganger.

Professor Leroux-Roels: “Het kan zijn dat er een variant van het coronavirus ontstaat waarbij het erfelijk materiaal op één plaats wijzigt en er verder geen enkele impact is. Dat noemen we een stille mutatie. Maar het is ook mogelijk dat een mutatie optreedt waardoor het virus beter kan binnendringen in de cel van een besmet persoon en zich vlotter verspreidt bij de bevolking. Volgens de Britse minister van Volksgezondheid heeft de nieuwe variant in zijn land inderdaad die eigenschappen. Daarom zou de verspreiding nu zo snel gaan in Groot-Brittannië. Dat is een onrustwekkende boodschap, maar wetenschappers benadrukken dat het nog niet bewezen is dat de Britse variant die eigenschappen heeft.”

Als een olievlek

Als het gemuteerde virus in Groot-Brittannië sterker blijkt te zijn dan zijn ‘voorganger’ en dus een overlevingsvoordeel heeft, heeft het het potentieel om de wereld te veroveren. “Variaties die een evolutionair voordeel hebben, kunnen op termijn de dominante variant wereldwijd worden. Als de Britse mutant sterker is dan zijn ‘oudere broer’, zal hij zich als een olievlek over het Verenigd Koninkrijk verspreiden. Vervolgens zal hij naar andere landen reizen en zullen we de vorige, minder sterke variant van het coronavirus zien verdwijnen.”

“Maar zoals gezegd is het voorbarig om nu al te stellen dat de Britse variant zich makkelijker hecht aan de menselijke cel en zich daarom zo snel verspreidt. Het is ook mogelijk dat de coronabesmettingen in Londen en de nabijgelegen graafschappen Essex en Kent zo oplopen omdat de mensen zich minder goed aan de maatregelen houden. Het is te vroeg om daar grote uitspraken over te doen. Deze variant hoeft ook helemaal niet ziekmakender of dodelijker te zijn. Het kan dat deze mutatie vlotter de cel binnendringt en daardoor makkelijker wordt overgedragen, maar verder exact dezelfde eigenschappen heeft als zijn voorganger.”

Doeltreffendheid vaccins

Dat de vaccins niet zouden werken tegen de nieuwe variant, is volgens professor Leroux-Roels niet waarschijnlijk, al is er uiteraard nog meer onderzoek nodig om dat zeker te weten. “Het virus hecht zich via uitsteeksels – de zogenaamde spikes – aan onze cellen. Zo’n spike kun je vergelijken met een paddenstoel die bestaat uit een hoedje en een steeltje. Op het hoedje zit een grote witte stip die cruciaal is voor de binding op de menselijke cel. Het is op die witte stip dat de vaccins focussen: zoveel mogelijk antistoffen moeten zich daaraan vasthechten. Als het coronavirus muteert op een plaats ver buiten die witte stip, moeten we ons weinig zorgen maken over de doeltreffendheid van de huidige vaccins.

“En zelfs als de mutatie optreedt in (de buurt van) de witte stip, wil dat nog niet zeggen dat de vaccins niet meer  werken. De vaccins wekken een veelheid aan antistoffen op die zich op verschillende plekjes in de witte stip kunnen binden, waardoor hun doeltreffendheid niet vlug in het gedrang komt.”