Zweedse koning betreurt vele coronadoden en erkent: ‘We hebben gefaald’

“Wij kenden een hoog aantal doden, en dat is verschrikkelijk”, aldus de koning. Gisteren zei ook premier Stefan Löfven al dat de Zweedse experts de tweede golf van de epidemie onderschat hebben - al gebeurde dat ook in het buitenland, voegde hij er meteen aan toe. Niettemin daalt het vertrouwen van de bevolking in de aanpak van de overheid de laatste tijd sterk.

In Zweden zijn er sinds dit voorjaar al meer dan 7.800 mensen overleden aan de gevolgen van het coronavirus, een cijfer dat veel hoger ligt dan in de buurlanden Finland, Noorwegen en Denemarken. Ook in de huidige tweede golf is Zweden met zijn aparte aanpak een van de zwaarst getroffen landen: het staat nu - dit keer overigens wel samen met Denemarken - bijna helemaal bovenaan het lijstje van Europese landen met de meeste besmettingen per dag. Per miljoen inwoners komen er nu elke dag 620 nieuwe besmettingen bij, terwijl dat er in België 215 zijn. De afdelingen intensieve zorg van een aantal ziekenhuizen nadert ondertussen de maximumcapaciteit.

Vooral in de Zweedse rusthuizen was de dodentol tijdens de eerste golf erg hoog, en dat doet ook koning Carl Gustaf pijn, zo zegt hij tijdens de eindejaarsterugblik van de openbare omroep SVT komende maandag. “Ik ben van mening dat we gefaald hebben. Wij kenden een hoog aantal doden, en dat is verschrikkelijk. Het is iets waar we allemaal mee onder lijden.”

‘Zware en traumatische ervaring’

“Het Zweedse volk heeft kolossaal moeten lijden onder zware omstandigheden”, aldus de koning nog in een fragment dat vandaag al is vrijgegeven. “Denk aan alle familieleden die geen afscheid hebben kunnen nemen van hun geliefden. Geen warm afscheid kunnen nemen is een zware en traumatische ervaring.”

Henrik Wenanader, professor Publiekrecht aan de universiteit van Lund, verbaast zich tegenover de Zweedse openbare omroep over de woorden van de koning, die gezien kunnen worden als kritiek aan de regering. “Het is erg opvallend en ongebruikelijk dat hij zich op deze manier uitdrukt. Volgens de grondwet is zijn rol om een symbolische figuur te zijn, en niet om zich politiek uit te spreken.” 

Premier Löfven: ‘Experts hebben kracht tweede golf onderschat’

Gisteren erkende premier Stefan Löfven al dat de Zweedse gezondheidsexperts de kracht van het virus tijdens de tweede golf onderschat hebben. Hij deed dat als reactie op een kritisch rapport van een onafhankelijke commissie over de Zweedse aanpak. 

“Ik denk dat de meeste experts dergelijke grote golf niet verwacht hadden. Ze hadden het over verschillende clusters”, zei Löfven in de Zweedse krant Aftonbladet. De premier wil de balans van de manier waarop hij en de regering de epidemie hebben aangepakt naar eigen zeggen wel pas achteraf maken. Bovendien wees Löfven er op dat “veel Europese landen dezelfde beoordeling maakten”. 

Vertrouwen in aanpak daalt

Zweden reed een opvallend coronaparcours. Het koos er, in tegenstelling tot zowat alle andere Europese landen, bijvoorbeeld voor om in de lente niet in lockdown te gaan. Zweden vertrouwde op de zelfdiscipline en gemeenschapszin van zijn inwoners. Aanvankelijk leek de aanpak ook te werken. De economie kreeg niet zulke enorme klappen als elders, en het aantal besmettingen en overlijdens bleef binnen de perken. Intussen ziet de balans er echter al anders uit. Met bijna 350.000 bevestigde besmettingen en 7.802 coronadoden op zo’n 10 miljoen inwoners is de Zweedse tol een pak hoger dan die in buurlanden Noorwegen, Finland en Denemarken.

Uit een bevraging van de krant Dagens Nyheter en peilingbureau Ipsos blijkt vandaag dat het vertrouwen van de bevolking in staatsepidemioloog Anders Tegnell, de architect van de Zweeds aanpak, de laatste weken een fikse knauw heeft gekregen. Slechts 59 procent van de Zweden heeft nu nog vertrouwen in Tegnell, tegenover 72 procent in oktober. Het vertrouwen in het Zweedse ministerie van Volksgezondheid is gedaald van 68 procent naar 52 procent.

Ook Tegnell zei gisterenavond bij TV4 “verwonderd” te zijn over de kracht van de tweede golf. “Niemand had gedacht dat het zo zwaar zou worden.”

Commissie

De kritiek op de ‘losse aanpak’ zwol al afgelopen zomer aan, en de Zweedse regering beloofde deze zomer dat ze een commissie zou aanstellen eens de crisis voorbij was. Onder druk beslisten Löfven en co echter om het Zweedse coronabeleid al eerder onder de loep te laten nemen.

In haar rapport zegt de commissie dat de strategie om de Zweedse ouderen te beschermen gedeeltelijk mislukt is. Commissievoorzitter Mats Melin verklaarde op een persconferentie dat de ouderenzorg in Zweden structurele tekortkomingen vertoont, en dat het land duidelijk niet voorbereid was om deze pandemie aan te pakken. De huidige en vorige regeringen zullen volgens de commissie “de ultieme verantwoordelijkheid” moeten nemen voor de situatie.