Marc Noppen (UZ Brussel): "Dokters doen amputaties die ze in 20 jaar niet gezien hebben”

“Op een aantal domeinen zie je dat vrij spectaculair. Collega’s vertellen dat ze amputaties hebben moeten doen die ze al 20 jaar niet meer gezien hebben door het uitstellen van zorg en operaties”, vertelt Noppen. “Op vlak van oncologie hadden we op een bepaald moment nog maar de helft van het aantal nieuwe kankers. Die zie je dan pas later in hun ziekte. Sommige mensen hebben het ongeluk dat het uitstel zich opstapelt. Dat gaan we nog moeten verwerken” beseft hij.

Het debat vanuit de Kanaal Z-studio was een initiatief van orverlegorgaan Medische Wereld, in samenwerking met de VUB, Ethias en het UZ Brussel. In het eerste luik gaven alle studiogasten aan zeer beducht te zijn voor een eventuele derde golf, nu de daling van de tweede golf is stilgevallen en de incendentie in enkele - vooral Vlaamse - provincies sterk toeneemt. 

 Het Overlegcomité besliste gisteren dat de avondklok in ons land ongewijzigd blijft en iedereen nog steeds tussen middernacht en vijf uur moet binnenblijven. In Brussel en Wallonië geldt er wel een avondklok die om 22 uur ingaat. Op het coronadebat lieten CEO van het UZ Brussel Marc Noppen en CEO van Zorgnet - Icuro Margot Cloet verstaan dat ze ook graag in Vlaanderen een strengere avondklok hadden gezien. “Ik had gehoopt dat er tijdelijk een aantal maatregelen zouden verstrengd worden, omdat we in de zomer hebben gezien dat die op korte termijn werken”, zegt Cloet. “De hele zorg staat enigszins met de mond vol tanden. We begrijpen niet waarom bepaalde nuances niet gelegd zijn. Er is veel accent gelegd op handhaving, maar soms kan je kleine maatregelen nemen zoals de strengere avondklok die in Brussel van kracht is.”

De CEO van het UZ Brussel sluit aan bij dat idee en gelooft zelfs dat die strengere avondklok ook op het mentale vlak een effect heeft. “Ik ben in de eerste plaats blij dat er geen versoepelingen zijn aangekondigd. Dat hebben we vorige keer meegemaakt bij stijgende cijfers”, herhaalt Noppen “We zijn wel ongerust, want de mooie daling stagneert. Het begint wat zwaar te worden. Ik had gehoopt dat de maatregelen ook een psychologisch effect hadden, zoals die avondklok in Brussel. Het psychologische effect van lege straten in Brussel heeft wel effect”, vindt hij.

Viroloog Steven Van Gucht nuanceert op zijn beurt, want hij weet niet hoe effectief die twee uur verschil in de avondklok is. Hij stelt zich de vraag waar het echte risico ligt. “Dat is wanneer de mensen elkaar thuis opzoeken. En zelfs met een avondklok gaan ze dat nog doen en beter afspreken waar ze kunnen blijven slapen. Het is belangrijk dat de maatregelen gewoon goed opgevolgd worden. We zien ook uit contactonderzoek dat het aantal contacten opnieuw is toegenomen”, stelt Van Gucht.

In een recente enquête van Medische Wereld waar duizend artsen aan meewerkten, gaf 60% van de huisartsen aan overwerkt te zijn. Iets wat bij de specialisten aanzienlijk lager ligt.  Het verbaast Noppen helemaal niet. “Veel specialisten waren haast ‘technisch werkloos’ omdat non-covid-patiënten zorg bleven uitstellen. Waar het kon, hebben we onze artsen uit hun comfortzone getrokken en hen ‘crash-courses’ gegeven zodat ze mee konden meedraaien op  Intensieve Zorgen”. 

Binnen de ziekenhuizen zorgt Covid-19 momenteel voor een verdeling waarbij er eigenlijk twee ziekenhuizen ontstaan. Daarbij staat de gewone zorg evenwel niet stil, merkt Margot Cloet van Zorgnet - Icuro op. “We zien doorheen de hele maand november dat er 2.000 patiënten op intensieve lagen voor niet-Covid-zorg. De ziekenhuizen hebben daar uitzonderlijke inspanningen gedaan. In de tweede golf mogen we het aan hen toeschrijven dat ze een heel deel onderzorg uit de eerste golf hebben opgevangen”, zegt Cloet.

Noppen sluit daarbij aan dat het zelfs een “een van de grote bronnen van ergernis is dat we een dubbel ziekenhuis hebben”. Een Covid-19-afdeling vraagt namelijk ook extra mankracht. “De mensen die je op de Covid-19-afdeling inzet kan je niet twee keer inzetten. Dat zijn geen totaal gescheiden zaken. De kritische opvang van patiënten na zware chirurgie en operaties draait maar aan 60 tot 70 procent. Dat zorgt voor een opstapeling van mensen die zorg nodig hebben en ze niet kunnen krijgen. Dat is een tweede schade en op het einde van de rit kan die significant zijn”, aldus Noppen. 

De mentale overbelasting van het ziekenhuispersoneel begint volgens hem “echt duidelijk te worden”. “Onze Villa Samson hebben we tijdelijk omgebouwd tot Villa Veerkracht, waar onze mensen tijdens de werkuren even hun hart kunnen luchten aan een team van psychologen. Gelukkig hebben we weinig uitval, maar het gebeurt. Onze mensen zijn echt moe.  We hebben medewerkers die al tien maanden geen verlof hebben kunnen nemen. Dat weegt.”

In het tweede luik van het debat kwam de impact van corona op de samenleving aan bod. VUB-rector Caroline Pauwels die als kankerpatiënte dit  jaar eveneens  kreeg te kampen met een coronabesmetting, neemt het op voor haar studenten.  Ze ziet hoe de studieresultaten over het algemeen relatief hoger liggen dan ander jaren. Daar staat tegenover dat de wachttijden bij de ovebevraagde studentenpsychologen serieus oplopen. “Een universiteit is meer dan studeren alleen. Door corona worden ze in het aspect ‘mens worden’ serieus beknot. Ze moesten leren omgaan met vrijheid, terwijl ze nu moeten leren omgaan met beperkingen.  Iets wat ongezien is sinds de Tweede Wereldoorlog. Sommigen zijn de balans kwijt. We moeten hen alle vertrouwen geven dat het goed komt.  Ik vind echt dat jongeren zich over het algemeen verantwoordelijk gedragen.”