Strafrechtprofessor Liesbet Stevens neemt afscheid van ex-burgemeester van Aalst Ilse Uyttersprot: ‘We moeten partnergeweld nu stoppen’

Dag Ilse,

Je werd dit jaar een van de vele slachtoffers van wat de Wereldgezondheidsorganisatie een groot probleem voor de volksgezondheid noemt. Wereldwijd maakt bijna een op de drie vrouwen in een relatie een vorm van fysiek en/of seksueel partnergeweld mee. Ook in België. Elk jaar krijgt de ­politie in ons land enkele tienduizenden meldingen binnen. In zo’n 150 gevallen loopt de ­situatie zo erg uit de hand dat het – meestal vrouwelijk – slachtoffer er bijna het leven bij laat. Bij twintig tot dertig slachtoffers komt alle hulp te laat. Dit jaar was jij een van hen.

Jouw dood herinnerde Vlaanderen eraan dat iedereen het slachtoffer kan worden van – zelfs dodelijk – partnergeweld. Het thema staat nu op de politieke agenda. Net zoals in de aanpak van die andere pandemie die ons nu teistert, hebben we ook in de strijd tegen partnergeweld nood aan hoop, moed en doorzettingsvermogen. Sommigen noemen het een verloren strijd, maar de pijnlijke waarheid is dat we nog nooit echt geprobeerd hebben om partnergeweld uit te roeien.

‘Een goeie opvoeding’, klinkt het te snel als het over preventie gaat. Alsof je daarmee alles oplost. Kleine kinderen slaan nochtans hun moeder niet in elkaar. Het zijn volwassenen die moeten leren om interpersoonlijke conflicten en problemen zonder geweld op te lossen. Dat begint met brede sensibiliseringscampagnes die duidelijk maken dat geweld ontoelaatbaar is. Altijd. En wanneer het op dat vlak in een relatie de verkeerde kant uitgaat – dus ook al vóór er sprake is van het ‘klassieke’ fysieke of seksuele geweld – moeten mensen makkelijk en snel hulp kunnen krijgen. Misschien kan de relatie nog gered worden, misschien ook niet. Maar geweld hoort er nooit in thuis.

Loopt het toch fout, dan moet de samenleving slachtoffers onmiddellijk beschermen. Daders moeten onmiddellijk uit huis geplaatst worden zodat iedereen enkele dagen tot rust kan komen en tijd krijgt om uit te zoeken wat er nu best gebeurt. Slachtoffers en kinderen moeten gratis hulp en ondersteuning krijgen om te verwerken wat er gebeurd is.

Wie zijn partner of ex-partner geweld aandoet, moet door de samenleving ter verantwoording geroepen worden. Wie schuldig is, moet die verantwoordelijkheid op zich nemen, beseffen dat hij een ernstig probleem heeft en zijn leven beteren. En daar hulp bij krijgen.

Stereotiepe opvattingen waarbij de verantwoordelijkheid ook bij het slachtoffer gelegd wordt, hebben geen plaats in een moderne aanpak van partnergeweld. En natuurlijk is een lange gevangenisstraf niet altijd de oplossing, maar laat ons wel zorgen dat die straf lang genoeg is. En dat daders ook na hun straf – discreet maar scherp – in de gaten worden gehouden om nieuw geweld te voorkomen. De boodschap moet altijd opnieuw zijn: partnergeweld is onaanvaardbaar.

Want de pijnlijke realiteit is dat dodelijk partnergeweld bijna altijd voorafgegaan wordt door niet-dodelijk partnergeweld. En dat wij – als samenleving – dus haast per definitie kansen hebben laten liggen om die dodelijke escalatie te voorkomen.

Ilse, ik weet niet of jouw dood met een krachtdadig beleid tegen partnergeweld had kunnen worden voorkomen. Maar als samenleving zou het meer dan ooit onze ambitie moeten zijn om elke situatie van partnergeweld te voorkomen. Hoop, moed en doorzettingsvermogen. Dat hebben we nodig in de strijd tegen partnergeweld.

Hoop, moed en doorzettingsvermogen. Iets zegt me dat jij dat ook had, Ilse.   

(Hemelpost, naar een idee van HP/ De Tijd)