Gisteren liep de (zoveelste) ultieme deadline af om een handelsakkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie te bekomen. Intussen eist de Britse isolatie, vanwege de nieuwe virusstam, alle aandacht op. Daarom gaan er steeds meer stemmen op om de transitieperiode te verlengen, nochtans een omstreden maatregel.

De tergend moeizame vooruitgang in de gesprekken, en de vrachtverkeerscrisis die er nu bovenop komt, maken het zo goed als onmogelijk dat een eventuele deal geratificeerd kan worden door de parlementen van beide partijen voor 31 december. Dan eindigt de transititieperiode onherroepelijk, tenzij daar nu een mouw aan gepast wordt.

Transitieperiode?

Hoewel het VK de EU officieel verlaten heeft op 31 januari van dit jaar, geldt er nog een ‘transitieperiode’ tot 31 december. Tot dan maakt het land nog deel uit van de eengemaakte markt, draagt het bij tot de Europese begroting en leeft het EU-regels na. Het is echter niet meer vertegenwoordigd in EU-instituten zoals het Europees Parlement of de Europese Commissie.

Deze overgangsperiode is bedoeld om burgers en bedrijven meer tijd te geven om zich aan te passen.

Als ze er niet uitgeraken tegen het einde van het jaar dreigt alsnog het no-dealscenario, of de zogeheten ‘harde brexit’. Dan is de handelsrelatie tussen de EU en het VK er een volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dat betekent invoertarieven op heel wat producten en handelsbarrières, waardoor het dus duurder wordt om zaken te doen. Dat zou grote schade opleveren voor burgers en bedrijven aan beide kanten van het kanaal.

Roep om verlenging

De Schotse eerste minister Nicola Sturgeon heeft gewaarschuwd dat het ‘cruciaal’ is dat haar Britse tegenhanger Boris Johnson probeert om een verlenging van de zogeheten transitieperiode te bekomen van Brussel. Volgens de leider van de Schotse deelstaat heeft de nieuwe mutatie van het SARS-CoV-2-virus ‘onze onverdeelde aandacht nodig’. Ze stelt zelfs dat het ‘onredelijk zou zijn om het probleem te verergeren met de brexit.’

Door de huidige impasse roepen ook Britse oppositieleiders steeds luider om de overgangsperiode te verlengen, opdat de gesprekken kunnen voortgezet worden. Zelfs Simon Hoare, een parlementslid van de Conservatieve Partij van Boris Johnson, liet weten dat ze ‘de pauzeknop wil indrukken’ voor de handelsgesprekken.

Ook aan Europese zijde groeit de consensus dat een deal niet meer kan geratificeerd worden dit jaar. David Mcallister, een Duitse Europarlementariër en voorzitter van de EU-commissie voor Buitenlandse Zaken, zei dat het Europees Parlement ‘niet in een positie zit’ om dit jaar nog een deal goed te keuren. Voor het EP blijkt de deadline van afgelopen zondag toch de ultieme te zijn, van het jaar 2020 alleszins.

Een optie die het Europarlementslid naar voren schuift is dat, als er een overeenkomst wordt bereikt in de komende dagen, dat het parlement het principieel goedkeurt tegen 31 december, en dat het formele ratificatieproces begin volgend jaar start.

Kunst- en vliegwerk

Onderhandelaars Michel Barnier en David Frost slaagden er afgelopen weekend niet in om tot een akkoord te komen. Een overheidsbron omschreef de situatie aan het Britse Sky News als ‘ingewikkeld’. Na maanden van onderhandelen zou het overgrote deel van een handels- en veiligheidsovereenkomst rond zijn, maar er blijven twee hardnekkige struikelblokken opduiken: de visserij en regels omtrent staatssteun voor bedrijven.

Een verlenging van de transitieperiode is op dit moment het meest plausibele scenario. Volgens de onderhandelaars is een deal niet veraf, en beide partijen willen hun economieën die al lam geslagen zijn door corona, behoeden voor verdere klappen. Zeker langs Britse kant zou een harde brexit op dit moment een economische ramp zijn.

Als de overgangsperiode verlengd wordt, dan zal het met juridisch kunst- en vliegwerk moeten gebeuren. De regeling was bedoeld om te voorkomen dat de handel ernstig verstoord wordt, zodat onderhandelingen over een toekomstige handelsrelatie ruimte kregen. Maar er is geen wettelijke basis om het te verlengen. De transitieperiode is vastgelegd in het brexit-scheidingsakkkoord, daarin staat dat een eventuele verlenging voor 1 juli 2020 moest aangevraagd worden.

Als de overgang wordt uitgerokken tot in 2021 betekent het ook verder gezichtsverlies voor Boris Johnson, die meermaals liet optekenen dat hij nooit een verlenging zou aanvaarden.