Amerikaanse Congres keurt wet goed die Tibetanen het recht geeft om hun spirituele leider, de dalai lama, te kiezen
Het Amerikaanse parlement heeft een opmerkelijke wet goedgekeurd waardoor de VS het recht van de Tibetaanse boeddhisten steunt om zelf hun dalai lama, hoogste spirituele leider, te kiezen. China -dat Tibet militair controleert- reageert woedend op deze "inmenging".
De Tibet Policy and Support Act (TPSA) kreeg een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en in de Senaat en dat zowel van Democraten als Republikeinen. Het is een vrij historische zet waardoor Amerika erkent dat de Tibetanen zelf hun nieuwe dalai lama mogen aanduiden.
Er staan nog wel meer bepalingen in de wet. Zo wil de VS een consulaat vestigen in Lhasa, de hoofdstad van Tibet, en wil Amerika ook dat China het milieu in dat gebied beschermt. Meer concreet wordt opgeroepen tot een "regionaal kader voor watervoorziening". De Chinezen bouwen tal van dammen op rivieren in Tibet en dat heeft gevolgen voor de waterhuishouding van onder meer India en Bangladesh.
Dit is een overwinning voor de Tibetaanse strijd voor vrijheid
China heeft boos gereageerd en spreekt over "inmenging in binnenlandse aangelegenheden". Peking roept VS-president Donald Trump op om de wet niet te ondertekenen omdat anders "verdere samenwerking en bilaterale relaties schade kunnen oplopen". Chinese troepen zijn in 1950 Tibet binnengevallen en China beschouwt Tibet als een eigen regio.
De Tibetaanse regering in ballingschap heeft verheugd gereageerd op de nieuwe wet. De voorzitter van de Tibetaanse regering in ballingschap (in India) Lobsang Sangay spreekt over "een zege voor de strijd voor vrijheid". Sangay heeft in 2011 de politieke leiding van die regering in Dharamsala overgenomen van de dalai lama. Die heeft nu enkel nog een spirituele functie.
De functie van dalai lama werd overigens pas in de 16e eeuw ingesteld als reïncarnatie van de boddhisattva van mededogen Avalokiteshvara (Chenrezig in het Tibetaans). De facto is die enkel de geestelijke leider van de "gelukpa" (gele hoeden), een van de vijf scholen van het Tibetaanse boeddhisme. Pas in de 17e eeuw kreeg die ook politieke macht, al waren de meeste dalai lama's een speelbal van Mongoolse of Chinese overheersers.
Wie volgt de dalai lama op?
De huidige 14e dalai lama is 85 en in vrij goede gezondheid gezien zijn leeftijd. Sinds een mislukte opstand tegen China in 1959 woont hij in ballingschap in Dharamsala in India. Traditioneel wordt elke dalai lama beschouwd als de reïncarnatie van de vorige. Na diens overlijden zou hij terugkeren in een kind. Tibetaanse lama's of geestelijken zoeken dan die nieuwe vorm op basis van ingewikkelde en nogal ondoorzichtige criteria. (Lees verder onder de foto).
Dat systeem laat uiteraard nogal wat manipulatie toe. Wellicht zal China Tibetaanse lama's aansporen om een opvolger aan te duiden die dan jarenlang als "handpop" gebruikt kan worden. Wellicht zullen de meeste Tibetanen die dan niet aanvaarden en daar een eigen dalai lama tegenover stellen. Er is een precedent, namelijk bij de nummer-2 in de Tibetaanse hiërarchie: de "pänchen lama" in de stad Shigatse. De oorspronkelijke is verdwenen en China heeft daar een eigen benoeming geforceerd die meestal niet aanvaard wordt.
De dalai lama moet wel Tibetaan zijn, maar hoeft niet in Tibet zelf "ontdekt" te worden. Zo is de huidige dalai lama in de jaren 30 als kind van Tibetaanse ouders in een naburige Chinese provincie opgemerkt. Dat betekent dat hij ook in de Tibetaanse gemeenschap in ballingschap gereïncarneerd zou kunnen worden, dus buiten de Chinese controle om. Overigens twijfelde de dalai lama enkele jaren geleden zelf of er nog wel een nieuwe reïncarnatie nodig was. Zowel Tibet als het boeddhisme kunnen wellicht voort zonder, zei hij toen.