Payoke trekt aan alarmbel over lamgelegde werking met tienerpooierslachtoffers

Het meldpunt werd in 2019 opgestart en zit nu aan 246 meldingen. De verwachting was dat er een sterke stijging zou zijn in 2020, onder meer vanwege de toegenomen naamsbekendheid, maar de coronacrisis stak daar duidelijk een stokje voor. Niet alleen het begeleiden zelf kwam tot stilstand door de lockdowns, ook de detectie verliep moeizamer. "Wanneer we zullen terugkeren naar een normalere situatie en er dus ook weer meer detectie en politieonderzoek zal gebeuren, vrees ik voor een enorme toevloed", zegt Vanhoutte. "Wat Payoke betreft, moest onze deur dit jaar letterlijk dicht gedurende een lange periode, terwijl we net gekenmerkt worden door een opendeurpolitiek en laagdrempeligheid. En dat terwijl de tienerpooiers gewoon zijn doorgegaan met hun misbruik, zij laten zich niet tegenhouden door een lockdown."

Bij 70 van de 117 aanmeldingen van dit jaar was er slechts sprake van een adviesvraag of een melding waarbij bijvoorbeeld een instelling desondanks aangaf dat het niet gewenst was om een assessment naar slachtofferschap te stellen of een begeleiding op te starten. In 2019 en 2020 samen werden een dertigtal jongeren na assessment al effectief als slachtoffer erkend door Payoke, dat vervolgens het parket daarvan op de hoogte brengt. Dat betekent echter niet dat die zaken ook effectief naar de rechtbank en een veroordeling voor de loverboy(s) leiden. 

Een dergelijk onderzoek is behoorlijk complex en sleept soms jaren aan, stelt Payoke, hoewel snelheid net cruciaal is wanneer het gaat om tienerslachtoffers. "Er is meer contact nodig tussen jeugdparket en jeugdrechter enerzijds en de referentiemagistraat voor mensenhandel anderzijds", vindt Vanhoutte. "Zo kan het onderzoek sneller gebeuren en kan er teruggekoppeld worden naar het slachtoffer, dat dan tenminste de boodschap krijgt dat men ermee bezig is." Vanhoutte stelt ook dat het problematisch is dat de bevoegdheden voor de thematiek verdeeld zijn over Vlaanderen en het federale niveau.

Door de minimale bezetting van psychosociaal begeleiders was er van bij aanvang van het meldpunt snel een wachtlijst. De coronamaatregelen maakten de zaken niet eenvoudiger en momenteel is er een wachtlijst van 32 jongeren die op een assessment wachten bij het meldpunt. Ook de vorming van medewerkers en vrijwilligers heeft nauwelijks kunnen plaatsvinden, stelt Vanhoutte, die betreurt dat er tot nu toe zo weinig oog was voor de specifieke situatie van sommige jongeren. "Er zijn al signalen genoeg gekomen, al na de eerste lockdown, over hoe zwaar jongeren in het algemeen het hebben", zegt hij. "Dat geldt nog meer voor jongeren in een instelling en specifiek voor onze cliënten is het nog moeilijker. Gelukkig hebben sommige instellingen intussen wel beslist dat een bezoek van onze psychosociale medewerkers als essentieel moet worden gezien."