België haalt kind terug uit kamp in Syrië: ‘Ik wil bij mijn papa zijn’
België heeft een kind van negen jaar gerepatrieerd uit een kamp in Syrië. De jongen was drie toen hij door zijn moeder werd meegenomen. Het is de eerste keer dat een Belgische moeder in de kampen haar kind afstaat. De Morgen was erbij.
De Morgen was begin december met Heidi De Pauw, CEO van Child Focus, in kamp Roj, in Noordoost-Syrië. Daar zitten meer dan tien Belgische vrouwen in gevangenschap omdat ze bij Islamitische Staat hoorden. Een van hen, Y.E., komt meteen terzake. Geen koetjes en kalfjes.
“Ik weet niet of zijn vader je heeft gecontacteerd?”, vraagt ze aan De Pauw. “Nee, maar ik ken de situatie”, antwoordt die. Vrijwel meteen nadat IS-leider Al-Baghdadi in 2014 het kalifaat uitgeroepen had, vertrok Y.E. naar Syrië met haar zoontje, zonder medeweten van zijn vader.
“Je weet dat België nog altijd alleen de kinderen wil repatriëren?”, vraagt De Pauw.
Y.E. duwt haar zoon naar voren: “Ik wil hem repatriëren, ja, hem wel. Hij is depressief. Een kind van negen dat depressief wordt, dat is toch niet normaal?”
De Pauw richt zich vervolgens tot de jongen. “Wil je terugkeren naar België?”
De antwoorden komen met een fijn maar vastberaden stemmetje. “Ja, ik wil mijn vader terugzien.”
De vader
Vanaf dan hebben Child Focus en de Belgische diplomatie meer dan twee weken lang in stilte naar een oplossing gezocht met het bestuur in Noordoost-Syrië. Op maandag 14 december, een week na de vraag van moeder en kind, gaf dat bestuur zijn zegen voor de overbrenging. Twee dagen later stemde ook het kernkabinet van de Belgische regering ermee in. Toch duurde het tot kerst om het kind in België te krijgen.
De jeugdrechtbank zal nu oordelen waar de jongen best thuishoort: bij de vader, pleegzorg binnen of buiten de familie, of in een opvangtehuis. Een aangetrouwde tante stapte in het verleden al naar Child Focus om de parentale ontvoering te melden. “Alles staat klaar bij mij”, zegt ze. “Al lang. Maar persoonlijk denk ik dat het kind best bij zijn papa is.”
De jongen had in Syrië ook expliciet een boodschap voor zijn vader: “Ik wil hem zeggen dat ik van hem hou en probeer te komen, maar dat het niet lukt.”
De vader, die in België woont, is geëmotioneerd wanneer hij dat fragment te horen krijgt, enkele dagen voor de repatriëring. De laatste keer dat de twee elkaar hebben gezien was Vaderdag 2014. Vertrouwt hij zijn kind nog wel?
“Zeker. Hij is al negen jaar en België zal hem willen monitoren, maar voor mij is hij nog altijd hetzelfde onschuldige kind als toen. Hij zal nu kunnen opgroeien in een andere, kalmere wereld. Het zal niet gemakkelijk zijn, maar dat was het tot nu toe ook niet.”
Hoe begon het allemaal?
De jongen is negen jaar geleden geboren in België, uit de relatie van Y.E. met de vader. Ze waren verloofd, maar de relatie liep spaak. Daarna radicaliseerde Y.E., volgens de vader onder invloed van een vriendin. Samen met haar zoontje van drie ruilde ze in 2014 Brussel voor IS-bolwerk Raqqa.
“Het was zomervakantie en ons kind was ingeschreven om in september naar school te gaan”, zegt de vader. “Ik dacht dat ze hem had meegenomen op vakantie naar Turkije.”
Eens in Syrië sloot Y.E. een religieus huwelijk met de broer van haar vriendin, maar ze hertrouwde even later met een Zwitserse jihadist, die enkele uren voor de aanslagen in Parijs zijn zus in Frankrijk verwittigde. Y.E. bleef bij IS tot de vernietiging van het allerlaatste stukje IS-territorium. Na de slag bij Baghouz, in maart 2019, vertelde ze een tv-ploeg dat de Islamitische Staat “in ons hart” zit. “Of ik terug naar België wil? Nee, nooit. De Belgen hebben onze vrouwen en kinderen gedood”, was toen haar boodschap.
Y.E. heeft met de Zwitserse jihadist nog twee kinderen gekregen. Zij blijven bij haar in het kamp. “Zij twee zijn te klein om van mij gescheiden te worden, dat is onmogelijk”, zegt Y.E. “Ondenkbaar.”
Hartverscheurende keuze
Het Belgische beleid, uitgetekend onder de vorige regering, garandeert standaard enkel repatriëring voor kinderen onder de tien jaar. Deze jongen is negen jaar oud. Is er geen mogelijkheid dat Y.E. het systeem gebruikt in de hoop om later de Belgische overheid te verplichten tot gezinshereniging, met het VN-Kinderrechtenverdrag in de hand?
“Wat ik weet is dat een kind opgroeit in slechte omstandigheden en dat er een papa is die wacht”, zei Heidi De Pauw van Child Focus in Syrië. “De jongen zelf is er ook klaar voor. In België heeft hij nog een toekomst, in kamp Roj ziet die er niet zo rooskleurig uit.”
In 2019 repatrieerde België zes kinderen uit de kampen, maar tot voor de case van Y.E. had België nog geen kinderen gescheiden van de moeders teruggebracht. Er was afgelopen jaar een opportuniteit, toen Frankrijk kinderen ging halen, maar de kans vervloog. De moeders staan dan ook voor een hartverscheurende keuze: ze riskeren hun kind misschien nooit meer terug te zien.
Dat het meer dan twee weken duurde om de overbrenging van het kind te verwezenlijken, veroorzaakte ongerustheid dat de andere moeders in het kamp zouden inpraten op Y.E. Elk moment zou ze nog van idee kunnen veranderen, maar Y.E. bleef bij het standpunt dat ze begin december uitsprak in onze aanwezigheid: “Ik zeg dit opdat mijn zoon hier weg kan en dicht bij zijn vader kan zijn. Het is hard voor mij, maar goed voor mijn zoon.”
De naam van de moeder is ingekort tot initialen en de naam van de vader achterwege gelaten in het belang van het kind.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
