Direct naar artikelinhoud
Voor u uitgelegdCoronavaccins

Al uw vragen over de vaccinatie beantwoord: wanneer bent u aan de beurt?

Al uw vragen over de vaccinatie beantwoord: wanneer bent u aan de beurt?
Beeld DM

Morgen worden in drie woon-zorgcentra in ons land de allereerste coronavaccins toegediend. Maar wat zijn nu precies de aandachtspunten bij die eerste vaccinaties? En hoe wordt bepaald wie  wanneer aan de beurt is? 

Waarom wordt er maandag ‘slechts’ in drie woon-zorgcentra gevaccineerd?

Maandag worden in ons land de allereerste coronavaccins van Pfizer en BioNTech toegediend. Zo’n vijfhonderd bewoners van rusthuizen Sint-Pieters in Puurs-Sint-Amands, Notre Dame de Stockel in Sint-Pieters-Woluwe en La Bonne Maison de Bouzanton in Bergen krijgen - als ze dat zelf willen - een prikje. Er is bewust voor gekozen om niet vanaf dag één duizenden landgenoten tegelijk te vaccineren, zodat de hele procedure die erbij komt kijken eerst nog eens kan worden geëvalueerd.

“Het toedienen van het vaccin zelf is wellicht de eenvoudigste stap van het hele proces”, zegt professor Dirk Ramaekers (Jessa Hasselt), die de taskforce vaccinatiestrategie voorzit. “Maandag wordt een belangrijke test om te evalueren of het ontdooien in het ziekenhuis goed verloopt, of er geen problemen zijn met het vervoer naar de rusthuizen, het ontvangen van de vaccins en het verdelen van de dosissen.” Ook de registratie van wie een vaccin krijgt, moet correct verlopen.

Hoe wordt het toedienen van de eerste vaccins geëvalueerd?

Ramaekers: “Het hele proces wordt geëvalueerd met alle betrokken actoren, in het bijzonder met de artsen, personeelsleden en de directie van de woon-zorgcentra - we hechten veel belang aan hun oordeel en inschattingen. In de loop van maandag zullen er al gesprekken worden gevoerd en de bedoeling is dat we dinsdagochtend van ieder rusthuis een formele evaluatie ontvangen. Dinsdagnamiddag bespreekt de taskforce die evaluaties. Later zullen we daarover communiceren.”

De eerste vaccins vertrekken vanuit het UZ Leuven. Waarom net van daar?

Ramaekers: “De voornaamste reden dat er op dit moment maar één ziekenhuis bij het pilootproject betrokken is, is omdat producent Pfizer zelf heeft aangegeven de eerste lading vaccins in iedere lidstaat maar op één locatie te willen leveren. Onze keuze is op het UZ Leuven gevallen. Onder meer omdat het een grote en gereputeerde ziekenhuisapotheek is en omdat diensthoofd Thomas De Rijdt intensief heeft meegewerkt aan het uitwerken van de vaccinatieprocedure in ons land. Hij is bijzonder goed op de hoogte van alles.”

De langverwachte pallet: in het UZ Leuven werden zaterdagmorgen 10.000 coronavaccins van Pfizer en BioNTech geleverd.Beeld AFP

Zijn alle andere ziekenhuizen in ons land klaar om de vaccins te bewaren en te verdelen?

Ramaekers: “Ja. Een veertigtal ziekenhuisapotheken verspreid over het hele land zullen meewerken aan deze grootschalige vaccinatie. Ieder wzc is telkens aan een ziekenhuis toegewezen. De overgrote meerderheid van de ziekenhuizen is nu al klaar om hun werk te doen. Ik heb weet van twee of drie plekken waar de diepvriezer waarin het vaccin op -80 graden wordt bewaard nog niet geleverd is, maar dat zal deze week gebeuren. Dan is het alleen nog maar een kwestie van de stekker in het stopcontact te steken en de diepvriezer op te starten. Ieder ziekenhuis zal dus ruim op tijd klaar zijn om op 5 januari met de vaccinaties te beginnen.”

Maandag zijn de eerste drie rusthuizen aan de beurt. Hoe wordt bepaald welke rusthuizen daarna volgen?

Ramaekers: “In Vlaanderen coördineert het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid de planning. Het vaccineren gebeurt op het tempo dat de woon-zorgcentra aan kunnen. Zij moeten zelf aangeven wanneer ze er klaar voor zijn. Dat betekent dat er geen actieve virusuitbraak mag zijn, want dan is het personeel te druk in de weer met de besmette bewoners. Er moet ook voldoende personeel aanwezig zijn, net als de coördinerende huisarts en de bedrijfsgeneeskundige dienst. Woon-zorgcentra zullen via een elektronische tool kunnen aangeven wanneer zij er klaar voor zijn en zullen dan worden ingepland.”

Wanneer zijn de eerstvolgende woon-zorgcentra aan de beurt?

Professor Yvon Englert (ULB): “Vanaf 5 januari.”

Professor Pierre Van Damme (UAntwerpen): “We zijn dat momenteel volop aan het voorbereiden, niemand neemt vakantie. Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid is bezig met het informeren van bewoners en personeelsleden. Voor zover ik weet zijn de reacties vanuit de wzc’s heel positief.”

De eerste coronavaccins in ons land worden bewaard in deze speciale diepvriezer in het UZ Leuven. Zondag worden de vaccins ontdooid, maandag worden ze naar drie woon-zorgcentra gebracht.Beeld AFP

Worden rusthuisbewoners getest op Covid-19, vlak voordat ze een vaccin krijgen?

Jean-Michel Dogné (UNamur): “Nee, want er is geen enkele reden om dat te doen. Of je nu ziek bent of niet: dat beïnvloedt de werking van het vaccin niet.”

Van Damme: “De vaccinatie wordt enkel uitgesteld in het geval van een acute infectie, als iemand bijvoorbeeld meer dan 38,5 graden koorts heeft. Dat is de normale gang van zaken bij gelijk welk vaccin. Dat hoeft geen Covid-19 te zijn, dat kan ook een andere infectie zijn. Een lichte infectie waarbij iemand bijvoorbeeld een loopneus of wat lichte keelpijn heeft, is geen reden om het vaccineren uit te stellen.”

Kan een bewoner of een personeelslid van een wzc het vaccin weigeren?

Ramaekers: “De vaccinatie gebeurt vrijwillig, dus iedereen zal kunnen kiezen. In de eerste wzc’s waar de vaccinatie maandag plaatsvindt, is de overgrote meerderheid alleszins voorstander.”

Englert: “We krijgen vanuit verschillende woon-zorgcentra signalen dat het ongeduld om gevaccineerd te worden groot is. Het lijkt erop dat de bereidwilligheid om zich te laten vaccineren steeds groeit - ook bij de rest van de bevolking.”

Van Damme: “De inspanning om transparant te communiceren over de vaccins werpt duidelijk haar vruchten af. Bovendien stelt het veel mensen ook gerust dat er in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk al massaal gevaccineerd wordt, en dat daarbij geen grote problemen worden vastgesteld.”

In de UK vertoonden enkele gevaccineerden wel een allergische reactie. Welke allergieën betekenen een risico?

Van Damme: “Klassieke allergieën - zoals een voedselallergie, hooikoorts, penicilline of latex - brengen geen risico’s met zich mee. Het enige waar we rekening mee houden is een allergische reactie op een bestanddeel van het vaccin.”

Ramaekers: “Op alle sites waar we vaccineren zullen er voldoende verpleegkundigen en een arts aanwezig zijn. Mocht er toch een zeer zeldzame allergische reactie optreden, weten zij perfect wat er moet gebeuren en is dat bijzonder goed behandelbaar. Daarom zullen we gevaccineerde rusthuisbewoners ook minstens vijftien minuten lang observeren.”

Het vaccin van Pfizer en BioNTech bestaat uit twee dosissen. Wanneer krijgen rusthuisbewoners hun tweede dosis?

Englert: “Dat moet gebeuren 21 dagen na de toediening van de eerste dosis, met een marge van 2 dagen. We respecteren die termijn en voorzien die ook zo in de planning.”

Van Damme: “Indien het niet mogelijk is om de tweede dosis toe te dienen omdat iemand bijvoorbeeld hoge koorts heeft, dan wordt de tweede inenting uitgesteld tot op het moment dat de persoon zich beter voelt.”

De coronavaccins van Pfizer en BioNTech werden zaterdagochtend in het UZ Leuven uitgepakt.Beeld Photo News

Wanneer zijn alle bewoners en personeelsleden van rusthuizen gevaccineerd?

Englert: “Wellicht heeft iedereen in de woon-zorgcentra eind februari de kans gekregen om zich te laten vaccineren.” In de meeste woon-zorgcentra worden eerst de bewoners ingeënt, maar ook wie er werkt - zowel vaste personeelsleden als vrijwilligers die er komen helpen - zal in de eerste twee maanden van het jaar aan de beurt komen.

Kan een woon-zorgcentrum waarin iedereen gevaccineerd is weer helemaal open zoals vroeger?

Englert: “Eerst en vooral zal op de meeste plaatsen niet iedereen gevaccineerd zijn - er zullen enkele mensen weigeren. Maar los daarvan zullen woon-zorgcentra in de eerste weken, misschien zelfs eerste maanden, de bestaande regels moeten blijven volgen. Het blijft de bedoeling om bezoek te beperken, mondmaskers te dragen en afstand te bewaren. Pas als we zicht hebben op de impact van het vaccin op de circulatie van het virus en kunnen inschatten of gevaccineerde personen het virus alsnog kunnen overdragen, zullen we bekijken hoe we stap voor stap kunnen kunnen terugkeren naar een soepelere bezoekregeling in woon-zorgcentra. De komende maanden moeten we gevaccineerde landgenoten vragen - en dat zal niet makkelijk zijn - om voorzichtig te blijven, omdat ze mogelijk het virus nog kunnen doorgeven.”

Van Damme: “Op het moment dat we weten welke impact het vaccin heeft op de circulatie van het virus moeten we misschien ook eens nadenken over het inzetten van sneltesten voor bezoekers van rusthuizen. Ik denk dat de combinatie van vaccineren en het op grote schaal inzetten van sneltesten de maatschappij meer ademruimte en perspectief kan geven.”

Met één flacon kan je vijf injecties klaarmaken, maar er kunnen ook overschotjes zijn. Wat doen de rusthuizen daarmee?

Ramaekers: “De huidige aanbeveling is om die overschotjes te gebruiken om personeelsleden die gevaccineerd willen worden al meteen te vaccineren. Op die manier kunnen sommigen onder hen vroeger dan voorzien een prikje krijgen.”

Wanneer krijgen huisartsen en ziekenhuispersoneel een vaccin?

Englert: “Wellicht zullen we het tweede deel van fase 1A in maart kunnen opstarten. Dan kunnen eerstelijnszorgverleners - zoals verpleegkundigen in een ziekenhuis, huisartsen en thuisverpleegkundigen - een vaccin krijgen. Ook personeel en bewoners van andere zorginstellingen, bijvoorbeeld voor mensen met een beperking of psychische kwetsbaarheid, komen dan in aanmerking.”

Meer is het niet: één kleine flacon is goed voor vijf dosissen van het coronavaccin.Beeld AFP

Wanneer zijn 45-plussers uit de risicogroep en 65-plussers aan de beurt?

Englert: “Zij komen aan bod in fase 1B, die we omstreeks mei hopen op te starten - dat kan april worden, maar even goed begin juni, het hangt af van de snelheid waarmee de vaccins worden aangeleverd.”

Wanneer is het dan aan jonge gezonde Belgen?

Ramaekers: “Als de vaccinontwikkelaars hun beloftes en voorspellingen waarmaken, is het onze ambitie om tegen de zomer alle risicogroepen te hebben gevaccineerd. Op dat ogenblik zullen bijna vijf miljoen Belgen een inenting gehad hebben. Nadien volgt de rest van de bevolking.”

De eerste vaccins in ons land zijn geproduceerd door Pfizer en BioNTech. Wanneer volgt een tweede vaccin?

Xavier Decuyper (FAGG): “Het vaccin van Pfizer en BioNTech is het enige dat goedgekeurd is door het Europese geneesmiddelenagentschap. Een tweede, dat van Moderna, wordt wellicht nog in de eerste helft van januari beoordeeld. Al moeten we altijd voorzichtig blijven om ons vast te pinnen op bepaalde data. Het vaccin van Janssen zit naar verluidt voor op schema: zij zouden in maart klaar kunnen zijn, net als AstraZeneca. Mocht dat effectief allemaal bewaarheid worden, zullen we bijzonder blij zijn.”

Zal het vaccin net tot meer of minder mutaties van het coronavirus leiden?

Van Damme: “Het is te vroeg om daar nu al iets over te zeggen, maar er valt voor beide scenario’s iets te zeggen. Enerzijds past de vraag in een darwinistische benadering waarbij je ervan uitgaat dat je door vaccinatie zodanig veel druk gaat uitoefenen op het virus, dat het virus beslist om zich zodanig aan te passen - en dus te muteren - om aan die druk te ontsnappen. Op basis van de klinische studies kunnen we daar nog niets over zeggen, want die waren daar niet voor bedoeld. Er loopt wel epidemiologisch onderzoek dat bekijkt waar mutanten aanwezig zijn. Onder meer het Verenigd Koninkrijk levert op dat vlak gigantische inspanningen.”

“Anderzijds kan je ook omgekeerd redeneren. Bij kwetsbare en vatbare mensen heeft het virus meer kans om zich te vermenigvuldigen en te muteren. Net die mensen zullen als eersten worden gevaccineerd, waardoor er minder vatbare mensen overblijven en het virus dus minder kansen heeft om te muteren.”

De eerste coronavaccins arriveerden zaterdagochtend in het UZ Leuven.Beeld BELGA