Chaos bij de Britten: nieuwe lockdowns en vaccins moeten catastrofe vermijden

Geen treffender illustratie van de crisis in Groot-Brittannië dan een foto van een medewerker van het ziekenhuis van Birmingham. Voor de ingang wacht een meterslange rij ambulances. In elk van de wagens verzorgen ambulanciers covidpatiënten die vergeefs wachten op een bed in het ziekenhuis. De BBC maakt melding van wachttijden van drie tot zes uur. Andere patiënten worden honderden kilometers verder vervoerd, naar een regio waar de besmettingscijfers nog iets achterlopen.

Een zorgeloos eindejaar zit er niet in voor de duizenden dokters en medewerkers in de ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk. Dinsdag telde het een nieuw dagrecord van 53.135 nieuwe gevallen. Daarmee sneuvelde het oude record van maandag, toen het aantal besmettingen voor het eerst sinds het begin van de pandemie boven de 40.000 steeg. Ook het aantal ziekenhuisopnames is er nooit hoger geweest. “We bevinden ons weer in het midden van de storm”, zegt Simon Stevens, hoofd van de Britse National Health Service (NHS).

De motor achter de nieuwe piek is de nieuwe variant van het coronavirus, genaamd B.1.1.7. Britse epidemiologen kwamen die op het spoor toen ze onderzochten waarom het aantal besmettingen in Kent in november bleef stegen, ondanks een lockdown. Studies tonen aan dat de Britse mutatie voor meer virusdeeltjes in het bloed zorgt, en daardoor 50 tot 70 procent besmettelijker is.

Met de huidige verspreiding van het virus zou januari wel eens de dodelijkste maand uit de coronacrisis kunnen worden. Ziekenhuizen over heel het Verenigd Koninkrijk bereiden zich voor op het ergste. Alle vrije bedden worden voorbehouden voor covidpatiënten. In zwaar getroffen gebieden wordt alle niet-urgente zorg uitgesteld tot midden februari. Dokters en verplegers werden prompt teruggeroepen uit de welgekomen kerstvakantie.

“Mijn ziekenhuis heeft geen bedden meer vrij op intensieve zorg. We hebben geen non-invasieve beademingsapparaten over. De laatste 12 uur heb ik doorgebracht met mensen van 50, 60 of 70 jaar die aan de zuurstof zitten. We zorgen ervoor dat ze blijven ademen tot we meer capaciteit op intensieve zorg hebben”, tweette een dokter van een Londens ziekenhuis.

Om het nijpend tekort aan ziekenhuisbedden te verhelpen, vragen steeds meer experts zich openlijk af waarom de deuren van de intussen vermaarde Nightingale-ziekenhuizen gesloten blijven. In de lente stampte de Britse regering in allerijl dat netwerk van zeven veldhospitalen uit de grond. Maar ondanks de huidige crisis zijn slechts twee van de zeven op dit moment actief.

Personeelsgebrek

Naar de reden hoef je niet ver te zoeken: nog meer dan een gebrek aan bedden kampt het Verenigd Koninkrijk al van lang voor de coronacrisis met een aanzienlijk personeelstekort. “Op dit moment hebben we 80.000 vacatures. Je kunt een dokter of een verpleger moeilijk op twee plekken tegelijk laten werken”, zegt Chaand Nagpaul, hoofd van de Britse artsenvakbond aan de BBC. Wegens een tekort aan personeel op intensieve zorgen schakelen Britse ziekenhuizen nu al gepensioneerden, studenten en vrijwilligers in – niet zelden voor medische taken waar ze geen ervaring in hebben.

Zo’n 40 procent van de Engelse bevolking valt al onder de maatregelen van ‘Tier 4’ – het strengste niveau volgens het Britse barometersysteem. Daarbij worden niet-essentiële winkels gesloten en mogen mensen zich enkel buiten begeven met hun gezin of een andere persoon. Woensdag verklaarde Matt Hancock, de Britse minister van Volksgezondheid, dat de strengste maatregelen voortaan ook in andere Britse regio’s uitgerold worden.

Toch vragen experts zich af of dat zal volstaan. “We gaan een nieuwe en erg gevaarlijke fase van deze pandemie in. We zullen snel in actie moeten treden om een catastrofe in januari en februari te vermijden”, zegt epidemioloog Andrew Hayward van het University College Londen in The Guardian. “Een 50 procent hogere besmettingsgraad betekent dat de beperkingen die hiervoor effect hadden, niet langer zullen werken.” Verschillende experts roepen dan ook om een extra niveau – Tier 5 – aan de barometer toe te voegen, waarbij scholen en universiteiten gedeeltelijk of volledig op afstandsonderwijs moeten overgaan. “Ik zie geen andere optie om het virus onder controle te krijgen, zegt psycholoog Susan Mitchie, lid van het Britse adviescommité.

Wachten met tweede dosis

Alle hoop is nu gevestigd op een zo snel mogelijke uitrol van de coronavaccins. Al zo’n 800.000 Britten zouden inmiddels een vaccin gekregen hebben. Woensdag raakte bekend dat na het vaccin van Pfizer-BioNTech ook het vaccin van Oxford/AstraZeneca goedgekeurd is door de Britse medische autoriteiten. Met twee werkzame vaccins hopen de Britten binnenkort twee miljoen mensen per week te vaccineren.

Ook past de Britse regering de vaccinatiestrategie aan. In plaats van eerst een deel van de bevolking twee dosissen van het vaccin te geven, kiest de regering er nu voor om meer mensen een eerste dosis te geven. Ook in ons land roepen experts op om die strategie te overwegen. “Uit onderzoeken is gebleken dat je met één inenting een paar maanden safe bent, dus lijkt het ons mogelijk en wenselijk om eerst zo veel mogelijk mensen de eerste prik te geven”, zegt viroloog Johan Neyts (KU Leuven).