Vertraging aan de grens, meer papierwerk en extra kosten: ook met handelsakkoord zullen Vlaamse bedrijven brexit voelen

Opluchting op kerstdag. Na bijna tien maanden onderhandelen bereikten het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie alsnog een handels- en samenwerkingsakkoord. Al krijgt dat akkoord geen schoonheidsprijs. Maar een van de belangrijkste doelen is wel bereikt: er komen geen invoer- en uitvoertarieven op Europese en Britse goederen, noch een beperking op de hoeveelheid die mag in- en uitgevoerd worden (de quota).

Daarnaast is er ook een akkoord bereikt over de visserij en zijn er ook afspraken gemaakt over verschillende domeinen waarin de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk nauw zullen blijven samenwerken, zoals veiligheid, (kern)energie, wetenschap en de uitwisseling van data.

Ondanks dat akkoord zal de brexit toch belangrijke gevolgen hebben voor de economische sector in ons land. Want in feite gaan de Britten toch voor een vrij harde brexit: ze kozen er namelijk voor om niet alleen uit de Europese Unie als politieke organisatie te stappen, ze stappen ook uit de Europese interne markt met zijn vrij verkeer van goederen, kapitaal en mensen en uit de Europese douane-unie. En die keuze zullen de bedrijven voelen.

Europese bedrijven in het algemeen, Belgische en meer bepaald Vlaamse bedrijven in het bijzonder, want Vlaanderen is samen met Duitsland en Nederland een van de grootste uitvoerders naar het VK in de Europese Unie. In de eerste 9 maanden van 2020 voerde Vlaanderen voor een waarde van 16 miljard euro uit naar het VK. Dubbel zoveel als de invoer vanuit het VK.

Een belangrijk aandeel in die uitvoer zijn landbouwproducten. Het VK is Vlaanderens vierde handelspartner in deze sector en Vlaanderen heeft een groot handelsoverschot, wat betekent dat de waarde van de landbouwproducten die we uitvoeren naar het VK, groter is dan de waarde van de producten die we invoeren. De handel in landbouwproducten zal net als in andere sectoren door de brexit minder vlot verlopen.

Uit de douane-unie stappen, betekent in de eerste plaats de terugkomst van grens- en douanecontroles en douane-aangiftes. Die nemen tijd in beslag en dus zullen producten minder snel de grens overgebracht kunnen worden. Aan Europese kant moeten alle douaneformaliteiten al vanaf januari in orde zijn (met uitzondering van de eerste week), wat mogelijk tot files zal leiden aan de grens. Het Verenigd Koninkrijk voert de grenscontroles daarentegen gefaseerd in, over een periode van zes maanden.

Eerste vrachtwagens steken de grens over na de brexit, bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

Douanecontroles brengen niet alleen vertragingen aan de grens met zich mee, ook meer papierwerk. Zo moeten bedrijven die goederen van en naar het VK willen in- en uitvoeren, voortaan een in- of uitvoeraangifte indienen. Om handel te kunnen drijven met een "derde land", een land buiten de EU, wat het VK vanaf 1 januari is, moeten Europese bedrijven ook een zogenoemd EORI-nummer hebben. Daarvoor moeten ze zich eenmaal registreren. Bedrijven die tot voor kort enkel naar andere EU-landen uitvoerden, zullen dat nu dus moeten doen voor hun handel met het VK.

Wie dierlijke producten uitvoert, zal die voortaan ook moeten laten controleren door dierenartsen. Ook de vergunningen voor transport en ladingen verschillen in het VK, net als die voor btw-aangiften. Producten zullen ook nieuwe certificaten nodig hebben om uitgevoerd te kunnen worden (een bewijs van de herkomst en ontwikkeling), want het VK gaat eigen certificaten invoeren die niet geldig zullen zijn in de EU en omgekeerd. Hetzelfde geldt voor wie uit het VK invoert. Bedrijven die Brits personeel in dienst hebben, moeten mogelijk ook een nieuwe werkvergunning aanvragen.

Het levert allemaal een heleboel papierwerk op die de handel tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zal vertragen en extra kosten met zich meebrengt.

Naast al dat extra papierwerk, zijn er nog opvallende regels die handel moeilijker en kostelijker maken. Zo zullen Europese bedrijven die naar het Verenigd Koninkrijk uitvoeren, daarvoor andere paletten moeten gebruiken dan ze in de EU gewend zijn te gebruiken. Ook dat is een extra investering voor bedrijven.

Al dat extra werk betekent ook dat er meer handen nodig zijn om het uit te voeren, in de publieke en private sector. De Belgische douane nam alvast 300 extra mensen aan. Bij het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid werken 115 extra mensen. De vele administratieve verplichtingen die erbij komen, zullen ook bedrijven verplichten om anders naar hun administratieve organisatie te kijken en mogelijk zullen ze extra personeel moeten aannemen en betalen.

Bedrijven die de gevolgen van de brexit op hun activiteiten willen berekenen, kunnen de "Brexit Impact Scan" van de Federale Overheidsdienst Economie invullen. Met de informatie die ze krijgen, kunnen ze zich beter wapenen tegen de gevolgen van de brexit. Meer informatie over de in- en uitvoer van en naar het Verenigd Koninkrijk vindt u ook in dit document van de Europese Commissie. 

Om al die gevolgen voor de economische sector op te vangen, richt de Europese Unie ook een brexitfonds op van 5 miljard euro, waar ook ons land geld zal uit krijgen. Ook de Vlaamse regering staat klaar met een pakket maatregelen om de sectoren en bedrijven die onder de brexit lijden, te steunen, ter waarde van 83 miljoen euro. Kmo’s die getroffen worden door de brexit, zullen bijvoorbeeld een post-brexit-veerkrachtsubsidie kunnen krijgen van maximaal 50.000 euro, onder bepaalde voorwaarden. Daarnaast komen er bijvoorbeeld ook subsidies voor duurzame investeringen en innovaties.

Bekijk: wat zullen de gevolgen zijn voor de Belgische chocolade-export? ("Het Journaal" 29/12/2020)

Bekijk hier een overzicht van meer dan 4 jaar brexitsaga: