‘De pandemie belandt in een nieuwe fase’: nieuwe virusvarianten en Britse cijfers baren zorgen

Bijna een jaar geleden toonde Italië wat de rest van Europa kon verwachten: een razendsnelle expansie van het coronavirus, en ziekenhuisafdelingen die in geen tijd volstroomden. Vandaag lijkt het Verenigd Koninkrijk een soortgelijke waarschuwing te bieden. De besmettingscijfers schieten er door de nieuwe coronavariant de lucht in, in de ziekenhuizen is het alle hens aan dek. Om het tij te keren gaat Engeland opnieuw volledig in lockdown, heeft de Britse premier Boris Johnson gisteren aangekondigd. Maar ook Schotland gaat op slot. 

Het coronavirus heeft dus een nieuwe adem gevonden, met ‘dank’ aan nieuwe virusvarianten die nog een stuk besmettelijker zijn dan het ‘klassieke’ coronavirus. “Op zich is een virusmutatie niets bijzonders: alle virussen muteren”, zegt Herman Goossens (UAntwerpen). 

Maar drie nieuwe varianten van het virus baren de microbioloog wel zorgen: de Britse variant is volgens wetenschappers 50 tot 70 procent besmettelijker, dan is er nog de variant uit Zuid-Afrika, en degene die in Hongkong werd opgemerkt. Die varianten vertonen wel 15 tot 20 mutaties op het originele virus. 

“Dat is heel veel. Een mutatie kan een virus een voordeel opleveren, maar zoveel mutaties kunnen samen een heel groot voordeel opleveren. Voor mij is dit echt een nieuw fenomeen. De epidemie belandt in een nieuwe fase.”

Testen in scholen

Hoeveel besmettingen er met de Britse variant in ons land al zijn geweest is niet duidelijk. Marc Van Ranst gaf eerder al aan dat hij in de stalen van het medisch onderzoekscentrum van de KU Leuven de variant al vier keer heeft gevonden. 

Om het land te verdedigen moeten we volgens Goossens inzetten op verschillende strategieën. Ten eerste is er het nationale genoomsequentieplatform, dat vanaf midden deze maand wekelijks 1.000 positieve virusstalen zal analyseren. Als we meer van die analyses kunnen uitvoeren (nu gebeurt dat slechts op kleine schaal), kunnen experts beter monitoren hoe vaak er een variant van het coronavirus opduikt. 

Maar dat betekent natuurlijk ook dat we nog steeds erg doorgedreven moeten testen. Goossens pleitte er eerder al voor om te overwegen kinderen en leerkrachten in het onderwijs wekelijks een test te laten afnemen. 

Zeker van binnenkomende reizigers zouden we volgens hem tests moeten hebben. Nu loopt het beleid op dat punt nog wat mank. “We hebben afgelopen weekend testcentra opgericht in stations en luchthavens”, zegt Goossens. “Vooral van reizigers uit het VK moeten we een test hebben. Als mensen positief zijn, moeten we de quarantaine beter opvolgen.”

Vaccin blijven werken

Er rijzen ondertussen ook vragen of de vaccins voldoende effectief zullen zijn tegen de nieuwe varianten. Pfizer zegt dat het twee weken geleden een test gestart is van zijn vaccin op de Britse en Zuid-Afrikaanse mutatie, maar dat daar nog geen uitslag van is. Al is het bedrijf er vrij zeker van dat het vaccin blijft werken. Ook Sciensano-viroloog Steven Van Gucht maakt zich daarover geen zorgen. “Zelfs als het vaccin op enkele plaatsen minder goed kan aangrijpen op het virus, zullen er altijd genoeg plaatsen zijn waar het dat wel kan. Het immuunsysteem zal steeds voldoende munitie hebben om het virus aan te vallen.”