Noodkreet arts AZ Sint-Jan Brugge: "Enkel snelle vaccinatie zorgpersoneel kan verdere implosie zorgsysteem voorkomen"
Het verzorgend personeel dat rechtstreeks in contact komt met de mensen in de woonzorgcentra en de patiënten in de ziekenhuizen zouden eerst moeten worden gevaccineerd. Dat stelt arts-infectioloog Stefaan Vandecasteele samen met twee collega's in een open brief aan de ministers en beleidsverantwoordelijken. "Ik weet niet hoelang het ziekenhuispersoneel het nog zal volhouden", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1.
Vandecasteele, die ook coronacoördinator is in het AZ Sint-Jan in Brugge, vindt het absoluut noodzakelijk dat de bewoners van woonzorgcentra zo snel mogelijk gevaccineerd worden. "Maar er is op dit moment het probleem van schaarste aan vaccins, waardoor moeilijke keuzes moeten gemaakt worden."
"We zien de ongemakkelijke waarheid dat er een hardnekkige verspreiding is van het coronavirus, zowel in rust- en verzorgingstehuizen als in ziekenhuizen", zegt hij. "Het zorgpersoneel, dat nodig is om de mensen te verzorgen, is er ook de motor achter de epidemie die het virus overbrengt tussen kwetsbare patiënten, zelfs als ze de nodige beschermingsmaatregelen nemen."
Bekijk hier de reportage van "Het Journaal" (en lees voort onder de video):
Ons zorgpersoneel is uitgeput. Ze werken al een jaar in overdrive.
"Het zorgpersoneel heeft veel meer kans om besmet te geraken. Ze hebben ongeveer 3,5 keer meer kans om opgenomen te worden met COVID. Ook hun naasten hebben ongeveer dubbel zoveel kans."
"Bovendien is ons zorgpersoneel uitgeput. Ze werken al een jaar in overdrive. Er is een heel groot absenteïsme, zowel door COVID als door quarantainemaatregelen. Daardoor leveren we al maanden een zorg die inboet op kwaliteit. De kwaliteit die we momenteel leveren, zou onze eigen standaarden van een jaar geleden niet overleven."
Beluister hier het gesprek met Stefaan Vandecasteele in "De ochtend" op Radio 1 (en lees verder):
"Zorgverleners verspreiden het virus én ze zijn uitgeput: geef hun eerst het vaccin"
"Als we een derde golf krijgen of een belangrijke toename van besmettingen, of zelfs zonder derde golf, weet ik niet hoelang ons personeel het nog zal volhouden."
"De reguliere gezondheidszorg draait al ongeveer twee maanden op halve kracht. Deze zorg kan niet blijvend uitgesteld worden zonder erge consequenties. Ons zorgsysteem is niet als een kaartenhuisje in elkaar gevallen, maar onder onze ogen langzaam als een pudding in elkaar aan het zakken. En enkel een snelle vaccinatie kan een verdere implosie voorkomen", staat in de open brief.
Ook open brief in Franstalig België
Waarschijnlijk zal het tot eind februari duren voor alle bewoners van de woonzorgcentra zijn ingeënt. Pas daarna zal het personeel van de woonzorgcentra en het medisch personeel uit de eerstelijnszorg en de ziekenhuizen gevaccineerd worden.
Er gaan nu meer en meer stemmen op om toch eerst het zorgpersoneel te vaccineren. Ook in de Franstalige media is een open brief verschenen gericht aan minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A). Daarin vraagt Elie Cogan, vicedecaan van het Erasmusziekenhuis in Anderlecht, om de vaccinatiestrategie om te gooien. Hij krijgt bijval van epidemioloog Yves Coppieters (ULB) en infectioloog Leila Belkhir (ULB). Ook de Académie royale de médecine de Belgique (ARMB), de Franstalige tegenhanger van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België, steunt het initiatief.
De ondertekenaars wijzen de minister van Volksgezondheid erop dat zij in de frontlinie van de tweede coronagolf staan en vrezen voor een derde golf binnen enkele weken en voor de mutaties van het virus. Ze verwijzen ook naar de Wereldgezondheidsorganisatie, die aanraadt om bij de vaccinatie prioriteit te geven aan de zorgverleners met een gemiddeld en hoog risico om besmet te raken met het coronavirus.
"Die aanpak garandeert niet alleen een betere zorg voor mensen die zwaar ziek zijn door COVID-19, maar ook voor het behoud van de zorg voor patiënten met andere ernstige aandoeningen", klinkt het.
Strategie omgooien
De artsen stellen voor om het voorbeeld van Frankrijk en Nederland te volgen, waar de volgorde van de vaccinaties herbekeken is om zorgverleners prioritair te vaccineren.
"Het personeel dat de vaccinatie moet geven, is meestal ook het personeel dat de competenties heeft om voor mensen met corona te zorgen en om mensen met corona te testen. Op dit moment is er een belangrijk tekort aan gekwalificeerd personeel", zegt ook Stefaan Vandecasteele.
Ook logistiek zou dit makkelijker zijn, want de vaccins liggen opgeslagen in de ziekenhuizen. Die moeten nu eerst naar de woonzorgcentra gebracht worden. "Het Pfizer-vaccin is technisch een moeilijk vaccin. Het gaat over een kleine hoeveelheid die op een correcte manier koud bewaard moet worden. Als dat niet gebeurt, ga je iets inspuiten waarvan je niet ziet dat het minder of niet werkt. Ziekenhuizen en zeker vaccinatiecentra hebben heel veel expertise en materiaal in huis om een betere garantie te geven dat de vaccins correct toegediend worden", zegt hij.
Oudere mensen hebben meer kans om te sterven als ze COVID krijgen
Margot Cloet van zorgkoepel Zorgnet-Icuro staat achter de vaccinatiestrategie om eerst de bewoners van de woonzorgcentra te vaccineren. "Er is voor gekozen om eerst de ouderen in de woonzorgcentra te gaan vaccineren, omdat zij een grote kans hebben om te overlijden als ze besmet worden met het virus. Heel snel daarna moeten natuurlijk de zorgverleners volgen in de woonzorgcentra en in de ziekenhuizen", zegt ze in "De ochtend" op Radio 1.
"Het vaccin beschermt je tegen het ziek worden", zegt Cloet. "Als oudere mensen ziek worden, hebben ze meer kans om te sterven. Moesten we het omgekeerd gedaan hebben, zaten we vandaag wellicht te discussiëren over het feit dat de bewoners niet gevaccineerd werden."
Beluister hier het gesprek met Margot Cloet in "De ochtend" op Radio 1 (lees daaronder de open brief):
Margot Cloet: "Heb even geduld, dit moet goed gebeuren, we volgen het tempo dat we aankunnen"
LETTERLIJK: lees hier de open brief
Beste Ministers en beleidsverantwoordelijken,
Wij werken als arts-infectiologen, medisch verantwoordelijk voor het corona en in AZ Sint-Jan Brugge-Oostende en als arbeidsgeneesheer voor het AZ Brugge-Oostende.
We beseffen zeer goed dat er een hoge nood is voor een COVID-vaccinatie van de bewoners van rust- en verzorgingstehuizen (RVT). De tol die het corona virus van deze groep mensen eist, is onmenselijk. Het is een terechte hoop dat het coronavaccin deze groep mensen terug een menselijk leven zal geven. Indien er slechts enkele weken verschil zou zitten tussen deze doelgroep en het zorgpersoneel, zou de hier aangevoerde discussie zelfs niet zinvol zijn. Maar het ziet er meer en meer naar uit dat het zorgpersoneel buiten de RVT’s nog verschillende maanden zal moeten wachten op zijn vaccinatie.
We willen met deze open brief een dringende oproep doen om rationele argumenten te laten primeren op emotionele door in de prioriteitenlijst van de vaccinatiecampagne ernstig te overwegen om als eerste het verzorgend personeel dat rechtstreeks bij de patiënten in de RVT én de ziekenhuizen staat - verpleegkundigen, zorgkundigen en artsen - te vaccineren, en slechts erna alle andere terechte doelgroepen, inclusief bewoners van rusthuizen. Er is een belangrijke schaarste van vaccins, en er zullen schrijnende prioriteiten moeten gesteld worden.
We stellen deze vraag niet als kritiek op het beleid, maar uit een grote bezorgdheid voor alle personeel uit de zorgsector en ons gezondheidssysteem op zich. En dit om volgende redenen:
1. De tweede COVID-golf heeft een gelijkaardig verloop als de eerste. Eerst een brede verspreiding in de maatschappij bij jonge, gezonde mensen, erna een golf van hospitalisaties die gevolgd wordt door een overrompeling van de diensten voor intensieve zorgen. En in de staart van de epidemie een hardnekkige verspreiding in kwetsbare populaties, zowel in rust- en verzorgingstehuizen als in de ziekenhuizen. In deze laatste fase worden de ziekenhuizen broedplaatsen voor COVID-infecties, en is het zorgpersoneel de motor achter de epidemie en de besmetting van kwetsbare patiënten. Dit zelfs als de nodige beschermende maatregelen maximaal gevolgd worden. Hierdoor wordt een veilige zorg voor gelijk welk medisch probleem problematisch.
2. De data die we hebben over de werkzaamheid van het vaccin zijn ronduit schitterend. Het vaccin beschermt 19 op de 20 gevaccineerde personen tegen een COVID-infectie. We hebben evenwel weinig data die bewijzen dat hoge werkzaamheid voor dit vaccin ook geldt voor hoogbejaarde personen, terwijl er heel veel data zijn voor andere vaccins dan het COVID-vaccin die aantonen dat deze groep personen in regel veel minder beschermd wordt door een vaccin dan jongere groepen.
3. Het zorgpersoneel is uitgeput, maar moet toch in overdrive blijven werken. Een snelle vaccinatie van deze groep zou het gigantische absenteïsme door COVID en quarantainemaatregelen, en de gigantische werkdruk sterk helpen verminderen. We zien echt niet goed hoe onze gezondheidszorg nog een derde golf kan opvangen.
4. Zorgpersoneel heeft 3,5 keer zoveel kans om met COVID besmet te geraken als andere populaties van de maatschappij. De naasten van zorgpersoneel hebben bijna dubbel zoveel kans om COVID te krijgen als andere mensen. Een vaccinatie van het zorgpersoneel zou dan ook diegenen beschermen die door hun dagdagelijkse inzet voor onze maatschappij en voor de anderen meer dan wie ook blootgesteld worden aan het risico op een COVID-infectie bij hen of hun naasten.
5. De toedieningswijze en de bewaarvereisten van het Pfizer vaccin maken van het correct bereiden en toedienen van dit vaccin een ganse uitdaging. Indien dit gebeurt door mensen die dit niet gewoon zijn, is het risico reëel dat met één flesje vaccin geen vijf, maar slechts vier mensen zullen kunnen gevaccineerd worden, of dat foutieve bewaaromstandigheden er toe zullen leiden dat een product wordt ingespoten dat ondertussen zijn werkzaamheid verloren heeft. Om die reden lijkt het zinvol om de toediening zoveel mogelijk in goed gecontroleerde omstandigheden te doen, zoals in ziekenhuizen of gespecialiseerde vaccinatiecentra.
6. De reguliere gezondheidszorg draait al ongeveer twee maanden op halve kracht. Reguliere zorg wil zeggen zorg voor ernstige maar niet superdringende hartoperaties, beginnende kankers, en heel wat medische zorg die de levenskwaliteit en levensverwachting van mensen sterk verbeteren. Deze zorg kan niet blijvend worden uitgesteld zonder erge consequenties. Wat we nu collectief inleveren aan kwaliteit van gezondheidszorg, zou onze eigen standaarden van één jaar terug op geen enkele manier overleven. Ons zorgsysteem is niet als een kaartenhuisje in elkaar gevallen, maar onder onze ogen langzaam als een pudding in elkaar aan het zakken. En enkel een snelle vaccinatie kan een verdere implosie voorkomen.
Stefaan Vandecasteele, Jens Van Praet, Anne-Marie Temmerman