Het federaal parket wou dat de bende naar de rechter werd doorverwezen voor de terreuraanslagen op 22 maart 2016, en de Brusselse raadkamer is het parket nu gevolgd in die vraag. Het gaat om Salah Abdeslam, Oussama Atar, Mohamed Abrini, Sofien Ayari, Osama Krayem, Ali El Haddad Asufi, Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa, en de broers Smail en Ibrahim Farisi. Drie personen, Faycal C., Brahim Tabich en Youssef El Ajmi, worden buiten vervolging gesteld.

De tien worden doorverwezen, maar wat nu al duidelijk is, is dat het ‘brein’ dat de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in de Brusselse metro aanstuurde, daar niet bij zal zijn. De Brusselaar Oussama Atar (36) stierf vermoedelijk in november 2017 bij een Amerikaanse drone-aanval in Syrië.

Uit onderzoek van de Belgische en de Franse justitie blijkt dat een zekere ‘Abu Ahmad’ het brein was achter de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in de Brusselse metro. Hij bleef vanuit Syrië contact houden met de terroristen, tot in de laatste uren voor de aanslagen. Vanuit hun schuilplek, een appartement in Schaarbeek, overlegden zij met hun emir over het doelwit en het tijdstip.

Maar wie die ‘Abu Ahmad’ dan precies was, was een van de grootste vraagstukken tijdens het onderzoek van de afgelopen jaren. Zowel de Franse als de Belgische veiligheidsdiensten zijn er nu van overtuigd dat achter de schuilnaam de Belg Oussama Atar verstopt zat. Een teruggekeerde Algerijnse Syriëstrijder wees zíjn foto aan toen de speurders hem vroegen wie Abu Ahmad was.

Gedood door drone

In totaal worden tien verdachten naar assisen gestuurd voor de terreuraanslagen die in ons land aan 32 mensen het leven hebben gekost. Atar is er zeker niet bij, hij is vermoedelijk in december 2013 voor een tweede keer naar Syrië gereisd en daar gebleven. De veiligheidsdiensten vermoeden zelfs dat hij in november 2017 gedood is bij een gerichte droneaanval door de Amerikaanse leger. Maar omdat zijn dood niet bewezen is, wordt Atar toch berecht.

Niet gedurfd

De zeven andere mannen zullen in de beschuldigdenbank moeten plaatsnemen omdat ze de kamikazes hebben geholpen en onderdak hebben gegeven, of omdat ze ook het plan hadden om een zelfmoordaanslag te plegen.

Op 22 maart 2016 stapten drie mannen om 7.30 uur de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem binnen met koffers vol explosieven. Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui deden hun bommen om 7.58 uur ontploffen. Maar de derde man, Mohamed Abrini, liet zijn koffers achter en sloeg op de vlucht. Abrini beweert nu dat hij geen aanslag wilde plegen: “Ik werd gedwongen om mee te werken.” Maar daar gelooft het federale parket niet veel van. De speurders menen dat hij op het laatste moment niet durfde. Abrini wordt beschuldigd van de moord op 32 mensen, en de moordpoging op bijna 700 andere mensen.

Om 8.52 uur diezelfde dag stapten Khalid El Bakraoui en de Zweed Osama Krayem in Etterbeek een metrostation binnen. De eerste zou om 9.11 uur een zelfmoordaanslag plegen in metrostation Maalbeek. Maar Krayem wandelde terug naar het appartement, en spoelde zijn bom door het toilet. Ook hij krabbelde terug, uit schrik voor een pijnlijke dood, zegt het federale parket. Krayem is immers wel degelijk tot bloedvergieten in staat: in Syrië was hij een van de ISIS-terroristen die een Jordaanse piloot in 2015 levend in brand staken en een video daarvan op het internet gooiden.

Salah Abdeslam ten slotte, was één van de tien terroristen die op 13 november 2015 zouden toeslaan in Parijs. Maar ook hij krabbelde terug. Zelf zegt hij dat zijn bom die hij aan het voetbalstadion Stade de France zou doen afgaan, defect was. Maar daar is geen bewijs van. Abdeslam werd al voor de aanslagen in Brussel opgepakt. Hij wist wat er zat aan te komen, maar hij hield zijn mond.

Overleden, apart berecht

Nog zeven andere mannen zijn in de loop van het onderzoek in verdenking gesteld van betrokkenheid. Drie van hen, de broers El Bakraoui en Najim Laachraoui, zijn overleden.

Voor twee anderen, de broers Farisi, vraagt het federaal parket dat ze apart berecht zouden worden voor de strafrechter wegens lidmaatschap van een terroristische groep, omdat niet bewezen zou zijn dat ze betrokken waren bij de aanslagen. Toch zullen zij ook voor het hof van assisen moeten verschijnen.

Deze verdachten zullen terechtstaan

Salah Abdeslam (31)

De bekendste van de acht beschuldigden is ongetwijfeld Salah Abdeslam. Vier dagen voor de aanslagen in Brussel werd hij opgepakt in Molenbeek, gezocht als de tiende terrorist van de aanslagen in Parijs. Abdeslam wist dat de mannen met wie hij wekenlang ondergedoken had gezeten, nog een aanslag beraamden. Maar hij hield zijn mond. Toen de onderzoeksrechter hem na de ondervraging over de gebeurtenissen in Parijs vroeg of hij nog iets moest vertellen, schudde de Fransman uit Molenbeek het hoofd. Door zijn arrestatie is het plan voor de Brusselse aanslagen in een stroomversnelling gekomen. Ook toen hij na de aanslagen op Zaventem uit zijn cel werd gehaald en speurders hem foto’s toonden van twee voortvluchtige terroristen, zweeg Abdeslam.

Mohamed Abrini (35)

Abrini zal voor altijd “de man met het hoedje” blijven. Drie mannen wandelden op 22 maart met koffers vol explosieven de vertrekhal van Zaventem binnen. Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui deden hun bommen ontploffen, maar Abrini sloeg op de vlucht. De foto van de voortvluchtige derde dader met een vissershoedje op, ging de wereld rond. “Ik was nooit van plan om een bom te doen ontploffen. Ik werd gedwongen om mee te doen”, beweert Abrini. Speurders geloven hem niet. Abrini radicaliseerde na de dood van zijn jongere broer in Syrië. Hij wordt vervolgd voor zowel de aanslag in Zaventem als de bomexplosie in de metro.

Oussama Atar(36)

De Brusselaar wordt als de leider van een terreurorganisatie aanzien. Atar is volgens het federale parket de mythische ‘Abu Ahmad’, de onbekende man die vanuit Syrië de twee aanslagen van 22 maart 2016 heeft bevolen en aangestuurd. De broers El Bakraoui zijn z’n neven. Hij zal niet op het proces aanwezig zijn. Atar is al jaren geleden naar Syrië getrokken, en hij zou op 17 november 2017 bij een gerichte luchtaanval gedood zijn door de Amerikanen.

Osama Krayem(28)

De Zweed stapte op 22 maart samen met Khalid El Bakraoui op de Brusselse metro. Terwijl die laatste in metrostation Maalbeek zijn bom deed ontploffen, sloeg Krayem op de vlucht. Zijn explosieven gooide hij in een wc. Ook hij beweert dat hij geen aanslag wilde plegen. In augustus 2014 reisde hij van Zweden naar Syrië. Krayem was een van de ISIS-strijders die in 2015 een Jordaanse piloot levend in brand staken en een filmpje daarvan op het internet zetten.

Sofien Ayari(27)

De Tunesiër werd net als Salah Abdeslam op 18 maart 2016 opgepakt in Molenbeek. Ook hij wist dat de andere terroristen iets van plan waren, en ook hij hield zijn mond. Ayari was in december 2014 uit Tunesië vertrokken om zich in Syrië bij ISIS aan te sluiten. Samen met Krayem vertrok Ayari op 13 november 2015, de avond van de aanslagen in Parijs, naar de luchthaven van Schiphol. Zij zouden daar een aanslag plegen, maar ze keerden ook toen op hun stappen terug.

Bilal El Makhoukhi(31)

De Brusselaar verloor zijn rechterbeen in Syrië. El Makhoukhi werd op 11 februari 2015 tot vijf jaar cel, waarvan twee jaar effectief, veroordeeld op het terreurproces rond Sharia4Belgium. Maar dat bracht hem niet op andere gedachten. In de dagen voor de aanslagen zocht hij de terroristen op in hun appartement waar ze explosieven maakten. Achteraf zocht hij onderdak voor Abrini en Krayem, en verstopte hij de wapens van de groep.

Hervé Bayingana Muhirwa(35)

De Rwandees wordt vervolgd omdat hij Krayem en Abrini in de dagen na de aanslagen in zijn appartement onderdak gaf. Hij was bevriend met de Bilal El Makhouki en met Laachraoui. Hij had zich nog niet lang bekeerd tot de islam, en hij had trouw gezworen aan ISIS.

Ali El Haddad Asufi(36)

De Brusselaar was een goeie vriend van zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui. Ali El Haddad Asufi werkte op de luchthaven van Zaventem. Hij moest wapens voor El Bakraoui zoeken, regelde een van de vluchthuizen en was zijn chauffeur. Hij maakte deel uit van de bende, en was op de hoogte van de plannen.