Russische stad Moermansk leeft 40 dagen lang in duister van de poolnacht: "Gouverneur belooft kunstzon"
De eindejaarsfeesten zijn achter de rug, de dagen nog kort, koud en donker: de eerste januaridagen staan voor veel mensen garant voor een winterdip. Wat we hier beleven, is uiteraard niets vergeleken bij het hoge noorden van Rusland. In Moermansk, boven de Noordpoolcirkel, blijft de zon nog tot 11 januari helemaal weg. Dat is zo bar, dat de gouverneur belooft om volgend jaar een kunstzon te installeren.
De poolnacht is de periode in de poolstreken dat de zon niet boven de horizon verschijnt. Hoe noordelijker, hoe langer de poolnacht. In Moermansk in het uiterste noordwesten van Rusland duurt hij 40 dagen.
De havenstad Moermansk, gesticht tijdens de Eerste Wereldoorlog, is de grootste stad ter wereld boven de Noordpoolcirkel. Nog tot 11 januari leven de inwoners dag en nacht in het donker. "Alleen rond 12 uur schemert het een beetje, en heb je even het gevoel dat het niet midden in de nacht is", zegt correspondent in Rusland voor de Nederlandse Volkskrant Tom Vennink.
De bevolking kijkt reikhalzend uit naar de dag waarop de zon terugkeert. "Dan verzamelen ze zich met zijn allen op het centrale plein van de stad om de zon eindelijk te kunnen zien, al is het maar voor een uurtje."
Beluister hier het gesprek met Tom Vennink in "Nieuwe feiten" op Radio 1 (de tekst loopt hieronder door):
Een kunstzon in Moermansk
Mensen hebben allemaal hun eigen manier om de poolnacht door te komen: van een ijskoude duik in een ijsmeer over vitamine D-pillen tot het dragen van kleurrijke kleren en make-up. Maar ook met die truukjes blijft het zwaar om de poolnacht door te komen.
"Het is uitputtend voor mensen, ook voor wie al zijn hele leven in de poolcirkel woont en dus gewend is aan de poolnacht", zegt Tom Vennink. "Het is heel moeilijk om een ritme en een besef van dag en nacht aan te houden. Mensen willen eigenlijk de hele dag naar bed."
Grote ambities voor Noord-Rusland
Gouverneur Andrej Tsjibis heeft de bijna 300.000 inwoners van Moermansk nu beloofd om een kunstzon te zullen bouwen: een gigantische lichtmast op een heuvel boven de stad, die op het centrum van de stad moet schijnen. Of die er ook daadwerkelijk zal komen, is koffiedik kijken.
(lees door onder het kaartje)
Hoe dan ook zijn er al eerdere pogingen geweest om de inwoners van het noorden van Rusland van licht te voorzien tijdens de duisternis van de poolnacht. In 1992 lanceerde het Russische ruimtevaartagentschap een satelliet met een uitklapbare megaspiegel, die het zonlicht moest weerkaatsen op het noorden. Het werkte, maar het bleek toch wel een te dure en ingewikkelde manier, zodat het project werd stopgezet.
Toch moet Rusland inspanningen doen om het noorden aantrekkelijker te maken. Rusland wil dat er meer mensen gaan wonen boven de poolcirkel (goed voor ruim een derde van het Russische grondgebied), want het heeft daar grote ambities.
"Rusland is een land dat profiteert van de klimaatopwarming", zegt Tom Vennink. "Voor de Russen is het alleen maar prettig dat de Noordelijke IJszee makkelijker bevaarbaar wordt door het smeltende ijs. Gas wordt daardoor makkelijker uit de grond gehaald, olie is makkelijker bereikbaar. Om al die projecten te realiseren, zijn natuurlijk wel mensen nodig. Maar sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wonen er juist steeds minder mensen in het noorden, vanwege de barre omstandigheden.