Amerikaans Congres moet overwinning Joe Biden bekrachtigen: liggen er nog hindernissen op de weg?

Normaal vallen wij u met deze formaliteiten niet lastig, maar deze keer wel. Het is immers bijna ongezien dat het Congres begin januari na de verkiezingen nog gaat bekvechten over wat een duidelijke verkiezings­overwinning van de Democraat Joe Biden is geworden.

Biden heeft meer dan zeven miljoen stemmen meer gehaald dan de huidige Republikeinse president Donald Trump, maar dat is niet doorslaggevend. Wel cruciaal is dat Biden ook een ruime meerderheid van de kiesafgevaardigden van de deelstaten in het zogenoemde "Electoral College" achter zich gekregen heeft. 

Het zijn die kiesafgevaardigden die de president formeel aanduiden. Die keuze wordt dan vandaag aan het nieuwe Congres voorgelegd en al dan niet bekrachtigd door zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden. Zo wil de grondwet uit 1788 het en zo geschiedt het normaal na elke verkiezing. (Lees verder onder de foto).

De huidige heisa is het gevolg van de weigering van president Donald Trump om zich bij zijn nederlaag neer te leggen. Sinds november hebben de advocaten van Trump bijna 60 rechtszaken aangespannen wegens kiesfraude en bijna evenveel keer zijn die afgewezen door verschillende rechtbanken tot zelfs een paar keer in het Hooggerechtshof toe.

Opvallend: veel van de rechters die de fraude onbewezen achtten, waren zelfs benoemd door Trump. Ook zijn eigen minister van Justitie, William Barr, kon geen bewijzen van fraude voorleggen (en is intussen al vertrokken).

Meer nog: in staten waar het er echt om ging, zoals Pennsylvania, Michigan en Georgia, werden stemmen herteld zonder dat de overwinning van de Democraat Biden daar in het gedrang kwam en die resultaten werden nadien - soms tegen heug en meug - bekrachtigd door lokale Republikeinse politici en leiders. De campagne van Trump kon nergens grootschalige fraude bewijzen, maar dat houdt de harde kern van aanhangers van Trump niet tegen om te blijven protesteren, ook al zwakt dat wel af.

Iets meer dan tien Republikeinse senatoren - en enkele leden van het Huis - willen nu uitstel voor de bekrachtiging van de resultaten van het kiescollege. Ze willen dat een commissie met parlementsleden van beide grote partijen de resultaten opnieuw bekijkt in drie staten, namelijk Pennsylvania, Michigan en Georgia. Die staten zouden dan de kans krijgen om de keuze van hun kiesmannen/vrouwen eventueel in een andere richting (lees: naar Trump) te doen overhellen. Trump zou dan president blijven.

Bekijk hier welke Republikeinse Senatoren de bekrachtiging van de overwinning van Joe Biden zullen boycotten: 

De kans dat dat gebeurt, is zo goed als nihil, want om dat uitstel te forceren, zouden zowel het Huis (met een Democratische meerderheid) als de Senaat dat moeten goedkeuren. Het Huis zal dat niet doen en de Senaat, waar de machtsverhoudingen nog niet helemaal vastliggen, wellicht ook niet, want de meeste Republikeinse senatoren - onder hen hun leider Mitch McConnell - hebben de zege van Biden wel al aanvaard.

De Democraten - en veel onafhankelijke waarnemers - verwijten de Republikeinse "rebellen" dat zij op deze manier het vertrouwen van de burgers in de democratie ondermijnen en een soort "staatsgreep" voor Trump zouden willen plegen. 

Waarom doen die Republikeinen dat dan? De reden is dat ze niet durven ingaan tegen een onderstroom van "die hard" Trump-aanhangers onder het kiespubliek. Trump schrikt er niet voor terug om Republikeinse kiezers op te roepen om zich tegen partijgenoten te keren die "niet loyaal zijn" tegenover hem en dat zou hen bij een volgende (voor)verkiezing zuur kunnen opbreken. Zelfs iemand als senator Ted Cruz - die een persoonlijke hekel heeft aan Trump - en die de vorige keer nipt zijn zetel kon behouden, moet daarmee rekening houden. Trump dreigt zo niet enkel de Amerikaanse politiek te verscheuren, maar ook zijn eigen Republikeinse partij. (Lees verder onder de foto).

U herinnert zich wellicht het dispuut over de verkiezingen van 2000. Dat eindigde toen de Democraat Al Gore zich uiteindelijk toch neerlegde bij een gerechtelijke uitspraak over de stemming in Florida. De Republikein George W. Bush werd daarop president, maar al veel eerder in de procedure.

Dat was anders bij de verkiezingen van 1876, toen de Democraat Samuel Tilden de meeste stemmen haalde, maar de cruciale keuze in het kiescollege maandenlang geblokkeerd raakte door omstreden resultaten in drie staten in het Zuiden: Florida, South Carolina en Louisiana. 

Een commissie van leden van beide partijen kon de impasse pas in maart 1877 doorbreken met een koehandel van formaat: het "Compromis van 1877". De Republikein Rutherford Hayes kreeg het presidentschap toegeschoven in ruil voor een aantal belangrijke concessies aan de Democraten en dan vooral aan het Zuiden. De kern daarvan was de terugtrekking van de federale troepen die het Zuiden sinds de Burgeroorlog (1861-1865) bezet hielden. Daardoor werd weliswaar de slavernij in de zuidelijke staten niet hersteld, maar werden de rechten van de zwarten - inclusief hun stemrecht - de volgende jaren stelselmatig uitgehold en dat tot in de jaren 60 van de 20e eeuw.