‘We hebben de namen’: het telefoontje waardoor de slachtoffers van De Pauw nu naar buiten treden

Net een week voor de inleidende zitting van het proces tegen Bart De Pauw worden de namen bekend van de vrouwen die zich burgerlijke partij hebben gesteld. Onder hen de actrices Maaike Cafmeyer, Liesa Naert en Ella-June Henrard, maar ook vrouwen die tot nu toe onbekend waren omdat ze achter de schermen werkten.

De meerderheid van die namen was ook bekend bij De Morgen toen Bart De Pauw op 9 november 2017 zelf ervoor koos om het verhaal over de aantijgingen tegen hem naar buiten te brengen. Het gaat om negen vrouwen. Er zouden er meer zijn, maar sommige vrouwen gaven eerder al aan dat het voor hen ‘een afgesloten hoofdstuk’ is. De Pauw zelf wist intussen al even wie zich burgerlijke partij tegen hem had gesteld.

Net als De Pauw in november 2017 zeggen de vrouwen nu dat ze door de omstandigheden gedwongen zijn naar buiten te komen met hun verhaal. Wie zich burgerlijke partij stelt, treedt tijdens het proces immers sowieso uit de schaduw. Ze verstuurden een gezamenlijke perscommunicatie, verzonden door het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM), waarin ze als reden verwijzen naar “een perslek deze ochtend in de krant”.

Een artikel in Het Nieuwsblad had het over “vier actrices, vijf vrouwen achter de schermen”, zonder namen te noemen. In aanloop naar de publicatie van het artikel kregen de vrouwen telefoon met de boodschap: “We hebben de lijst met namen en vroeg of laat zullen we ze publiceren.” Daarop beslisten ze om zelf de vlucht vooruit te nemen.

Andere slachtoffers

“Hopelijk kan het andere slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag sterken om aan de alarmbel te durven trekken”, schrijven ze in hun persmededeling. Dat is nog maar de vraag. Zullen potentiële slachtoffers zich door de zaak-De Pauw gesterkt voelen of net geïntimideerd? Deze vrouwen stellen zich kwetsbaar op door naar buiten te treden.

“Alles hangt af van hoe we nu als samenleving reageren”, zegt Ines Keygnaert, professor seksueel geweld aan de UGent. “Als deze vrouwen op sociale media aan de schandpaal worden genageld en mensen afkomen met dooddoeners zoals ‘Als dat ook al niet meer mag...’, dan kan het de drempel voor anderen verhogen om zelf klacht in te dienen.”

Uit onderzoek van het Europese mensenrechteninstituut (FRA) blijkt dat in Europa 18 procent van de vrouwen vanaf de leeftijd van 15 jaar slachtoffer geweest is van stalking, maar driekwart van de gevallen is nooit onder de aandacht van de politie gebracht.

“De mechanismen van schaamte en schuld die spelen in cases van grensoverschrijdend gedrag zijn welbekend, daarom is het dark number ook zo onthutsend hoog”, zegt Bieke Purnelle, van Rosa vzw, het kenniscentrum voor gender.

Op die manier kan de coming-out van deze vrouwen vooral veel drempelverlagende effecten hebben: zij zeggen  ‘Dit pikken wij niet’. De zaak toont dat seksueel geweld niet enkel gaat over verkrachting en aanranding, maar dat ook ander grensoverschrijdend gedrag strafbaar is. “Wat we ‘hands-off’ seksuele delicten noemen, kan ook zeker een grote impact hebben op iemands leven”, zegt professor Keygnaert.

Sommige van de vrouwen die nu burgerlijke partij zijn, hebben effectief psychologische begeleiding nodig gehad. “Net als bij fysiek en seksueel geweld kunnen de emotionele en psychische gevolgen van stalking langdurig en diepgaand zijn”, aldus het FRA-onderzoek.

Geen van de betrokken vrouwen wou meer uitleg kwijt dan wat in de mededeling is verspreid. “Ze willen dat het proces in de rechtbank plaatsvindt, en niet in de media”, zegt Sofie Peeters van IGVM.

Verwijten

Dat is net wat het kamp-De Pauw hen verwijt. “Bart is alweer veroordeeld nog voor het proces begonnen is”, zegt zijn advocaat Michaël Verhaeghe. “Het blijft ons verbazen dat Bart in de media én in het persbericht voor de zoveelste keer veroordeeld wordt op basis van beschuldigingen waarvan niemand weet of ze überhaupt waar zijn en waarover het echte debat nog gevoerd moet worden.”

Beide kampen verwijten elkaar hetzelfde wat dat betreft. De vrouwen zeggen in hun mededeling bijvoorbeeld dat ze “betreuren dat dit alles via de gerechtelijke weg moet lopen”. De Pauw zou in het verleden een poging tot bemiddeling hebben afgeslagen, maar in een interview met Het Laatste Nieuws zei zijn echtgenote Ines De Vos net het omgekeerde. “We hadden de data geblokkeerd. (...) Advocaat Christine Mussche (die de vrouwen vertegenwoordigt, BST) heeft dat afgeblazen.”

Zijn echtgenote zei ook dat ze niet begreep waarom de vrouwen zich burgerlijke partij stellen. “Ik begrijp niet wat ze in een rechtbank te zoeken hebben. En wat ze daarbij willen winnen.”

In hun mededeling zeggen de vrouwen dat ze erop uit zijn “dat Bart De Pauw erkent dat hij ernstig in de fout gegaan is, dat hij zich excuseert en zich in de toekomst niet meer aan dergelijk gedrag schuldig maakt.”

Dat zou ook zijn wat ze bedoelen met “het enige wat wij willen is dat het aanhoudende grensoverschrijdende gedrag stopt”. Ze hebben geen signalen dat De Pauw nog altijd vrouwen zou stalken, maar het gebrek aan schuldinzicht geeft evenmin aan dat het voorbij is.

Volgende week donderdag is de eerste zitting. Die dient enkel om te bepalen wanneer het proces effectief van start zal gaan en om een agenda te bepalen. Dan zal blijken of er meer was dan ‘een flirterige sms’.

Aanvulling: In dit artikel staat dat de vrouwen in de aanloop van een artikel in Het Nieuwsblad vanop een redactie telefoon hadden gekregen met de boodschap: “We hebben de lijst met namen en vroeg of laat zullen we ze publiceren.” Onze collega’s van Het Nieuwsblad wensen te verduidelijken dat die telefoon niet vanop hun redactie kwam.