Hoe konden Trump-aanhangers zo gemakkelijk het Capitool binnenvallen? Optreden politie onder vergrootglas na bestorming

Washington worstelt op dit moment met een belangrijke vraag: waarom konden betogers relatief snel en nauwelijks gehinderd het Capitool binnendringen? 

Het Capitool, met aan de ene zijde het Huis van Afgevaardigden en aan de andere zijde de Senaat, heeft sowieso zijn eigen speciale veiligheidstroepen die woensdag allemaal paraat stonden voor de officiële telling van de uitslagen van de presidentsverkiezingen: de Capitol Police. 2.000 mensen werken voor die speciale politieafdeling die het complex moet beveiligen.

Ook duizenden politieagenten van de stad Washington waren opgetrommeld om de protestmars die tegelijkertijd in de Amerikaanse hoofdstad was aangekondigd, te begeleiden. Het Metropolitan Police Department van de stad had alle 3.750 beschikbare agenten ingezet. Ook agenten van de Park Police en de Secret Service waren aanwezig in Washington. 

Toch konden al die aanwezige agenten de honderden demonstranten ondanks de wapenstok en traangas niet meer tegenhouden eens ze op de trappen van het Capitool waren aangekomen. Op sociale media is te zien hoe betogers het gebouw binnendrongen en bewakers niet veel anders konden dan achteruit te lopen, geconfronteerd met een grote overmacht. 

Volgens de commissaris van de Metropolitan Police, Robert J. Contee, hadden de veiligheidstroepen de menigte relatief onder controle toen die na de bijeenkomst met president Trump eerder op de avond richting het Capitool wandelde. Eens de demonstranten daar waren aangekomen, “veranderde hun houding echter grondig”, aldus Contee. 

“Ze braken door de hekken en omsingelden de aanwezige agenten. Door het gewelddadige gedrag en hun pogingen het gebouw binnen te dringen, braken er rellen uit. De demonstranten hadden duidelijk de bedoeling het gebouw binnen te vallen, en gebruikten zelf ook traangas tegen agenten.” 

Bij grote evenementen bemoeien zich doorgaans talrijke andere federale veiligheidsdiensten en instellingen tot in detail met de beveiliging, zoals bijvoorbeeld bij de inauguratie van een president. Het is niet bekend waarom dit nu niet het geval was. 

Het lijkt erop dat de politie de grote menigte in Washington DC zwaar onderschat heeft. De politie van het Capitool had volgens betrokkenen voorafgaand aan de ongeregeldheden ook niemand om hulp voor de beveiliging gevraagd. De dienst had bijvoorbeeld vooraf het ministerie van Binnenlandse Veiligheid op de risico’s kunnen wijzen en om maatregelen kunnen vragen. 

De Capitol Police en de rest van de aanwezige agenten kregen uiteindelijk pas na ruim een uur bijstand van andere federale veiligheidsinstellingen.

Niet alleen de tekst van de speech van de president vlak voor de bestorming had reden tot extra voorzorgsmaatregelen moeten zijn - daarin had hij zijn aanhang specifiek opgeroepen om “naar het Capitool te gaan in een mars om Amerika te redden”. Op sociale media werden al weken dreigementen geuit door radicale aanhangers van Trump en door extreemrechtse groepen.

Volgens The New York Times werd er ook al de hele dag in kringen van Trump-aanhangers online opgeroepen welke straten te nemen richting het Capitool om zo de politie zo veel mogelijk te verschalken. Ook hadden verschillende betogers gespecialiseerd gereedschap bij zich om deuren en ramen open te breken. Een deel van de aanval lijkt dus in elk geval op voorhand gepland geweest te zijn.

Het leger weigerde in eerste instantie om in te grijpen. Defensie zou terughoudend zijn geweest om actief in te grijpen, omdat militair ingrijpen in het hart van de democratie politiek bijzonder gevoelig ligt. 

De staat Virginia, die grenst aan het gebied van Washington DC, stuurde uiteindelijk wel troepen van de Nationale Garde naar het Capitool na een verzoek van de burgemeester van de stad, die zelf tot geen enkele staat behoort. De Nationale Garde van Washington DC zelf werd ook ingezet. Een overheidsfunctionaris liet weten dat ook de federale politiedienst FBI werd ingezet om de politie op het Capitool te ondersteunen bij het beschermen van “federale eigendom”. En ook de staatspolitie van New Jersey, Maryland en Virginia schoten de stad later te hulp.

Uiteindelijk slaagde de oproerpolitie er uren later in de betogers langzaam maar zeker terug te dringen en het Capitool zelf schoon te vegen.

Amerikaanse politici willen nu dat een onderzoek wordt ingesteld naar het optreden van de politie bij de bestorming. Parlementariërs vragen zich in Amerikaanse media af waarom het niet lukte het gebouw beter te beveiligen tegen de woedende Trump-aanhangers.

Afgevaardigde Karen Bass riep op tot een “volledig onderzoek naar de reactie van de politie van het Capitool”. Ze vroeg zich bij ABC News af hoe het “zo’n groot aantal relschoppers lukte het gebouw van zoveel kanten binnen te dringen”. Politica en oud-politiechef Val Demings zei bij MSNBC dat er bij de politie “kennelijk geen duidelijk plan klaarlag voor zo’n scenario”.

Afgevaardigde Maxine Waters klaagde op Twitter dat ze vier dagen eerder nog een lang gesprek had met de politiechef. Die zou haar hebben verzekerd dat “terroristen” op afstand gehouden zouden worden. “Wat zou er gebeurd zijn als Black Lives Matter het soort geweld had gebruikt dat de Proud Boys, KKK, Oath Keepers en witte extremisten hebben laten zien in ons Capitool?”

Ook activisten komen met dergelijke kritiek. Black Lives Matter Global Network zei volgens CNN dat betogers die opkomen voor de rechten van zwarte Amerikanen vaak oog in oog komen te staan met “troepen van de nationale garde of politie die zijn uitgerust met automatische geweren, schilden, traangas en gevechtshelmen”. 

De actiegroep zei zeker te weten dat de politie veel harder had opgetreden als zwarte activisten het Capitool waren binnengevallen.

“Onze activisten krijgen nog steeds te maken met extreem geweld door de politie”, klinkt het aan The Washington Post. “En nu zie je deze complete rel, letterlijk een staatsgreep, waar mensen rondliepen met vuurwapens. De politie wist dat het eraan zat te komen en liet het gewoon gebeuren.”