Duitsland koopt 30 miljoen eigen vaccins aan: soloslim wekt wrevel
Berlijn heeft zonder medeweten van de andere EU-landen afspraken gemaakt met BioNTech-Pfizer over de levering van 30 miljoen vaccins tegen corona voor Duitsland. Betrokkenen in Brussel noemen de handelwijze strijdig met de afspraak dat de Europese Commissie gezamenlijk onderhandelt met de vaccinfabrikanten om een wedloop tussen de lidstaten te voorkomen.
‘Dit is niet in de geest van de Europese vaccinstrategie’, stelt een EU-ambtenaar. Een diplomaat verwacht dat de Duitse minister van Volksgezondheid Spahn om opheldering wordt gevraagd door zijn EU-collega’s. Andere diplomaten noemen het ‘pikant’ dat de afspraak tussen Berlijn en BioNTech werd vastgelegd tijdens het Duitse EU-voorzitterschap.
Minister Spahn erkent dat dat hij op 8 september vorig jaar een ‘voorlopig contract’ met BioNTech-Pfizer sloot over de levering van 30 miljoen vaccindoses. Het vaccin, dat nu volop in Europa wordt gebruikt, was toen nog in ontwikkeling. Op 31 augustus maakte Berlijn eenzelfde afspraak met een tweede farmaceut (Curevac) over een toekomstige levering van 20 miljoen vaccindoses. In december volgde een derde voorlopig contract met IDT Biologika voor 5 miljoen doses.
Diplomaten in Brussel zijn verrast over deze soloslim van Berlijn. Ze zeggen pas deze week in de wandelgangen geïnformeerd te zijn over de extra vaccinbestellingen door Duitsland. Afgelopen zomer besloten de lidstaten juist dat de Commissie exclusief namens de lidstaten zou onderhandelen met de vaccinfabrikanten. Op die manier heeft Brussel bijna 2 miljard vaccindoses bedongen bij zes fabrikanten (waaronder BioNTech-Pfizer en Curevac). De vaccins worden eerlijk verdeeld tussen de lidstaten op basis van hun bevolkingsomvang.
Duitse ambtenaren wijzen erop dat Berlijn eerder BioNTech-Pfizer financieel heeft ondersteund met een subsidie van 375 miljoen euro, Curevac kreeg 252 miljoen, IDT 114 miljoen. Volgens deze ambtenaren is het ‘logisch’ dat Berlijn vervolgens afspraken maakte over de levering van toekomstige vaccins van de drie Duitse bedrijven.
Berlijn benadrukt dat de afspraken met BionTech en Curevac zijn gemaakt voordat de Commissie met deze bedrijven een contract sloot. Daarbij gaat het tussen Berlijn en de fabrikanten om ‘bindende toezeggingen’ in de vorm van een Memorandum of Understanding. Of en hoe er gebruik van wordt gemaakt, moet Berlijn nog beslissen. Donderdag liet Spahn na aanzwellende kritiek weten dat de extra Duitse doses pas geleverd zullen worden nadat de fabrikanten hun afspraken met de EU zijn nagekomen.
Diplomaten menen niettemin dat de Duitse handelwijze schuurt met Europese strategie. In tijden van schaarse hoeveelheden vaccins vinden ze dat pijnlijk, ook al is de EU-strategie juridisch niet bindend.
GGO
Het vaccin van BioNTech-Pfizer en dat van het Amerikaanse bedrijf Moderna zijn vooralsnog als enige goedgekeurd in Europa. Beide maken gebruik van genetisch gemodificeerd materiaal via de zogenoemde mRNA-techniek. Om dat toe te staan werd in juli de restrictieve Europese ggo-wetgeving speciaal aangepast. Nederland en Tsjechië hadden daar moeite mee en onthielden zich van stemming, de andere 25 landen gingen akkoord.
Door de tijdelijke wetswijziging mochten BioNTech-Pfizer en Moderna hun vaccins testen bij proefpersonen zonder eerst een milieueffectrapportage op te stellen. Die is normaliter vereist om de risico’s in beeld te brengen van gmo-materiaal dat in het milieu belandt. Dergelijke rapportages kosten veel tijd, vooral als klinische tests met vaccins in verschillende landen plaatsvinden. Volgens de lidstaten was de nood echter te hoog om deze tijd te verliezen.