Werkt het Indiase coronavaccin eigenlijk wel?

India maakt zich op voor de grootste inentingscampagne in zijn geschiedenis. Het Zuid-Aziatische land hoopt in augustus 300 miljoen mensen, meer dan een vijfde van zijn bevolking, te hebben ingeënt tegen het coronavirus.

De Central Drugs Standard Control Organisation (CDSCO), de Indiase farmaceutische toezichthouder, gaf zondag zijn goedkeuring aan de eerste twee vaccins. Het belangrijkste is het vaccin dat is ontwikkeld door de Universiteit van Oxford samen met AstraZeneca. Dit Brits-Zweedse concern heeft een contract gesloten met het Serum Institute of India (SSI) voor de productie van een miljard doses in India.

Ook werd goedkeuring gegeven aan Covaxin, dat is ontwikkeld door het Indiase bedrijf Bharat Biotech samen met een overheidsinstituut. Volgens de hoogste medische functionaris kregen beide vaccins het groene licht na zorgvuldig onderzoek.

“Gefeliciteerd India”, jubelde de hindoe-nationalistische premier Narendra Modi via Twitter. “Een beslissend keerpunt ter versterking van een bezield gevecht!” Volgens de premier is de productie van beide vaccins in eigen land bewijs van “de gretigheid van onze wetenschappelijke gemeenschap om de droom te vervullen van een zelfvoorzienend India”.

Vaccin-nationalisme

Al snel ontstond echter een verhit debat over het in India ontwikkelde Covaxin. Dat is een klassiek vaccin waarbij geïnactiveerd virus wordt geïnjecteerd, om een afweerreactie op te roepen. Een beproefd en vaak betrouwbaar principe. Maar tot verbijstering van veel wetenschappers heeft de farmaceutische toezichthouder CDSCO het vaccin al goedgekeurd terwijl de cruciale fase 3 van de proeven, waarin de effectiviteit wordt getest, nog loopt. De resultaten van fase 3 worden op zijn vroegst in februari of maart verwacht.

Het All India Drug Action Network, een pressiegroep, verklaarde verbijsterd te zijn door de goedkeuring en eiste meer transparantie. “Wat als we dit vaccin, waarvan de doeltreffendheid onbekend is, inzetten terwijl later blijkt dat het maar voor 50 procent effectief is?” vroeg viroloog Shahid Jameel retorisch aan de Britse omroep BBC. “Zou dat redelijk zijn ten opzichte van de mensen bij wie het is geïnjecteerd?”

Ook de politieke oppositie rook bloed. Volgens parlementariër Shashi Tahroor, prominent lid van de Congrespartij, heeft de regering borstklopperig vaccin-nationalisme zwaarder laten wegen dan gezond verstand en wetenschappelijke protocollen. “Typisch voor een regering die slogans belangrijker vindt dan inhoud.”

Krishna Ella, directeur van Bharat Biotech, reageerde geërgerd op de kritiek. Hij verzekerde dat de proeven van het bedrijf eerlijk zijn en dat het vaccin zeer veilig is. Ella suggereerde dat zijn onderneming extra hard wordt aangepakt omdat het een Indiase firma is. “Dit doet ons pijn als wetenschappers”, stelt Ella. “We werken rond de klok. Verdienen we het om zo te worden gebasht door mensen?”

De autoriteiten kwamen daarop met de uitleg dat Covaxin voorlopig slechts als back-up zal worden gebruikt. Mensen die het krijgen, zullen worden gevolgd als proefpersonen. Maar wat dit betekent is onduidelijk. Bij een normale fase-3-proef krijgt een deel van de deelnemers zonder het te weten een placebo.

Op koelkasttemperatuur

Het geharrewar kreeg veel publiciteit in India, dat zwaar getroffen is door Covid-19. Het land telt ruim 10,3 miljoen bevestigde gevallen, het grootste aantal na de Verenigde Staten, en rond de 149.000 coronadoden. Maar de werkelijke aantallen zijn waarschijnlijk nog veel hoger.

Bovendien wordt de inentingscampagne ook zonder dit gekijf al een grote uitdaging. De beide vaccins, die in gewone ijskasten kunnen worden bewaard, zullen wel op koelkasttemperatuur naar alle uithoeken van het uitgestrekte platteland moeten worden gebracht. En de autoriteiten moeten aan de bak om de bevolking ervan te overtuigen dat de prikken te vertrouwen zijn. Want onder meer in WhatsApp-groepen, die in India een grote rol spelen in de nieuwsvoorziening, circuleren allerlei wilde verhalen over bijwerkingen.

Premier Modi riep zijn landgenoten afgelopen week dringend op dergelijke boodschappen niet te verspreiden. “Pas op voor geruchten”, waarschuwde de premier. “Stuur geen socialemediaberichten door zonder ze te checken.”

Met medewerking van wetenschapsredacteur Joep Engels.