Waarom maakt Trump nu zo'n ommezwaai? "Hij is aan het bijsturen: dit is een 'concession speech‘”

Trump heeft in de videoboodschap gezegd dat de overgangsperiode ordelijk en zonder chaos zal verlopen. De president herhaalde ook de belofte dat hij zijn “volledige medewerking” zal geven aan de machtsoverdracht naar zijn opvolger Joe Biden op 20 januari.

“Ik denk dat Trump nu aan het bijsturen is. Dit is een concession speech. Dus hij geeft toe dat hij verloren heeft. Althans hij heeft het proces verloren”, meent Criekemans bij HLN LIVE.

De president heeft deze keer niet gezegd dat hij de verkiezingen in vraag stelt. “En hij zal dat wellicht ook doen om de wind uit de zeilen te nemen van Nancy Pelosi, de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, die aanstuurt op een impeachment-procedure ten aanzien van Trump of het inroepen van het 25ste amendement om de president onmiddellijk uit zijn functies te ontheffen.”

Volgens de professor is Trump blijkbaar erg alleen en boos. “Zelfs zijn eigen medewerkers vermijden hem zo veel als mogelijk. Dus de man eindigt zeer eenzaam.”

Ondertussen zijn al twee ministers opgestapt. “Het is inderdaad opmerkelijk dat steeds meer senior ministers nu ook al ontslag aan het nemen zijn. En dan kan men zich toch een aantal vragen stellen”, meent Criekemans. “Functioneert de Trump-administratie nog?”

En hoe zit het met zijn vicepresident? “Mike Pence is altijd de trouwe adjudant geweest van Donald Trump en is voor de eerste keer ‘his own man’. Er is blijkbaar ook een soort van woede geweest van Pence ten aanzien van Trump over het uit de hand lopen van die manifestatie aan het Capitool. En dan wordt het wat warrig. Later onderzoek zal moeten uitmaken wat er daar is gebeurd”, aldus Criekemans. “Het zou natuurlijk kunnen dat Trump op chaos aanstuurde om dan de National Guard (de nationale reservetroepen, red.) de situatie te laten ontzetten en zo een nieuwe situatie te creëren om ervoor te zorgen dat de Senaat niet meer zou kunnen samenkomen. Als dat zo zou zijn, dan zijn dat natuurlijk zeer ernstige feiten.”

Er resten ons nog twaalf dagen tot het einde van het presidentschap van Trump. Kan het 25ste amendement dan nog ingezet worden of kan het nog komen tot een impeachment? “Dat zijn twee totaal verschillende procedures”, legt de professor uit. “Impeachment is een meer trage procedure, terwijl het inroepen van het 25ste amendement sectie 4 eigenlijk vrij onmiddellijk kan gebeuren. Als Pence een meerderheid vindt in het kernkabinet, kan hij op papier stellen dat president Donald Trump niet geschikt is om ‘de bevoegdheden en plichten van zijn ambt te vervullen’ en dan is Pence onmiddellijk de ‘acting president’.” 

Trump kan dan wel nog een andere brief schrijven naar het Huis en de Senaat en verzet aantekenen. Daarna hebben Pence en het kernkabinet vier dagen de tijd om hun verklaring, dat Trump volgens hen wél ongeschikt is voor het presidentschap, nog eens te bevestigen. Het Congres moet in dat geval in 21 dagen tijd beslissen of de vicepresident uiteindelijk aan de macht blijft. Maar over twee weken moet Trump sowieso opstappen: op 20 januari wordt Joe Biden ingezworen als 46ste president van de VS.

Bovendien liggen dergelijke procedures volgens Criekemans zowel constitutioneel als politiek moeilijk. Constitutioneel omdat het een precedent is. 

“Het is nog nooit gebeurd en het houdt een gevaar in voor de toekomst want het zou opnieuw kunnen gebruikt worden”. En ook politiek ligt het moeilijk, zeker als dat maar met een klein groepje wordt beslist en dat ook in overleg moet met het Huis en de Senaat, dan kan dat later ook gebruikt worden door Trump, bijvoorbeeld in een nieuwe verkiezingscampagne richting 2024. Dus dat is allemaal toch hocus pocus en een gevaarlijke route. Ik weet ook niet of Pence zo ver zal durven gaan”, besluit de professor.