‘Als de bestormers van het Capitool zwart waren geweest, zaten ze nu vast of waren ze dood’

“Ik heb zoiets van: je hebt gewonnen, je bent zwart, maar wat ga je doen?” Kapper Horace Robinson (44) van Silver Star Barbershop loopt niet over van enthousiasme. Zijn zaak aan de Auburn Avenue - heilige zwarte grond in Atlanta - kijkt uit op de kerk van dominee Raphael Warnock, de man die deze week geschiedenis schreef door als eerste zwarte man uit Georgia een zetel in de Amerikaanse Senaat te veroveren. Allemaal mooi en aardig, vindt Robinson, maar: “Wat ga je veranderen?”

De zuidelijke staat flikte het dinsdag opnieuw: twee maanden nadat het Republikeinse bastion bij de presidentsverkiezingen na bijna drie decennia weer Democratisch blauw kleurde, bezorgde Georgia de Democraten ook de meerderheid in de Senaat. In veel opzichten was het een overwinning van de stedelijke zwarte gemeenschap in Georgia die met meer enthousiasme naar de stembus ging dan de witte Republikeinse kiezers op het platteland.

De Republikeinse witte ondernemers David Perdue en Kelly Loeffler, met als verkiezingsprogramma ‘Wij steunen Trump’, legden het af tegen een diverser koppel: de zwarte dominee Warnock (51) en de jonge joodse journalist Jon Ossoff (33). In de loop van woensdag waren genoeg stemmen geteld om beide Democraten tot winnaars uit te roepen.

Op donderdagochtend overheerst grijze, winterse stilte in de wijk Sweet Auburn in Atlanta. Een waterige zon biedt geen warmte. Waar Jackson Street en Auburn Avenue elkaar kruisen werd in 1929 Martin Luther King Jr. geboren. Nu ligt hij er begraven en is de plek een bedevaartsoort en toeristische trekpleister. Tegenover het Martin Luther King-centrum staat de Ebenezer Baptist Church van dominee Warnock. De kerk is vanwege de pandemie gesloten.

Triest

In Warnocks campagnekantoor even verderop is een team campagnemedewerkers haastig aan het opruimen. Buiten vraagt een zwarte man om geld. Het souvenirwinkeltje aan de zijkant van Warnocks kerk is wel open. Verkoopster Amy (57) schudt haar hoofd: “Gisteren was ontzettend triest.” De vreugde die ze voelde over de Democratische winst wordt volledig overschaduwd door de gebeurtenissen in Washington D.C. “Het is beangstigend. Wat gaat er nog meer gebeuren?”

Ook in kapperszaak Silver Star maakt de bestorming van het Capitool in het noordelijke D.C. meer emoties los dan de verkiezingswinst in de eigen staat. “Mensen veranderden in beesten”, zegt Jay Dennis (54) terwijl kapper Robinson de tondeuse over zijn schedel laat gaan. De televisie zendt herhalingen uit van The Fresh Prince. Toch is Dennis blij dat Amerika dit keer zag waartoe de witte Trump-aanhangers in staat zijn. En welke bevoorrechte behandeling zij kregen. “Als het een zwarte menigte was geweest, had je helikopters in de lucht gezien.”

Robinson valt hem bij: “En kogels, gewonden, doden. Dat weet iedereen.” Maar de tengere kapper met muts en ringbaardje verwacht evenmin wonderen van Warnock, enkel en alleen omdat de politicus dezelfde huidskleur heeft als hij. Laat Warnock het eerst waarmaken, zegt hij.

Een haarlijn bijpuntend schetst hij de wonderlijke demografie van Georgia: een liberale, diverse hoofdstad omringd door conservatief ruraal Amerika. “We hebben geluk dat we in Atlanta wonen. Als je de stad uitgaat, ben je eigenlijk in Mississippi of Alabama.” Het liberale deel van Georgia won twee maanden geleden en won deze week opnieuw. Waarom moest het zo lang duren voordat een zwarte man uit Georgia senator kon worden? Robinson: “Zij (witte Amerikanen, red.) hadden een voorsprong van vierhonderd jaar.”

Black joy

Die witte conservatieve Amerikanen werden deze week in wat lange tijd “hun” zuidelijke staat was, om twee redenen ingehaald. Enerzijds omdat ze over hun eigen voeten struikelden. In een verwoede poging zijn verlies van november te ontkennen, droeg Trump bij aan het Republikeinse verlies van januari. Zijn ongefundeerde tirades over ‘FRAUDE!’ waren niet bepaald wervend campagnemateriaal voor de Senaatsverkiezingen in Georgia.

Anderzijds had de gekleurde kiezer de smaak wel te pakken, happend naar lucht na vier jaar Trump. De Democratische overwinning in Georgia had bovendien een lange aanloop. Lokale zwarte politici en activisten – met politica Stacey Abrams als het bekendste gezicht – werkten de afgelopen jaren gestaag aan het registreren van zoveel mogelijk Aziatisch-, latino-, en Afro-Amerikaanse stemmers. Kiezer voor kiezer deden zij de weegschaal verder overhellen van rood naar blauw.

Black joy, zwarte vreugde, won het deze week van white rage, witte woede, zo klonk woensdag de analyse Van Jones, de zwarte politiek commentator van CNN die na de winst van Biden tranen liet op televisie. “Zwarte activisten gebruikten muziek, eten, dans en plezier om kiezers te bereiken.” Die vrolijke campagne droeg bij aan Warnock en Ossoffs winst, stelde Jones. Toch verstomde woensdagmiddag ook in Georgia de zwarte vreugde bij het zien van de witte woede in Washington.

In eettent Atlanta Breakfast Club (specialiteit: pittige kipfilet op gesuikerde wafels) bieden werknemers Gwen Farrington (50, roze mondkapje met glitters) en Jordyn Phillips (19, zwart maskertje onder de neus) tegen elkaar op in hun verbijstering. Farrington: “Als het zwarte demonstranten waren geweest, zaten ze nu allemaal vast of waren ze dood.” Phillips: “Dan was het een schietoefening geweest.” Farrington: “Hoe kan je het Capitool bestormen en niet worden gearresteerd?” Phillips: “Het klopt van geen kant en toch klopt het in Amerika.”

Ook Biden wees op het gebrek aan gelijke behandeling: “Als het een groep Black lives Matter betogers was geweest, dan zouden ze heel anders zijn behandeld dan het tuig dat het Capitool gisteren bestormde”, zei hij donderdag in een toespraak.

De jonge Phillips kon dit najaar voor het eerst stemmen, maar ze vond Trump vreselijk en Biden niks. De Democraat heeft in het verleden ook racistische uitspraken gedaan, stelt ze. Nee, ze stemde woensdag evenmin, al is ze blij met Warnocks overwinning. “In december kreeg ik Covid. Ik lag nog te herstellen in bed.” Ze blijft sceptisch: al maakte ze de dagen van Martin Luther King niet mee, ze zag genoeg tijdens de Black Lives Matter-protesten van vorig jaar. “We leven in een systeem dat niet is gemaakt voor ons.”