Direct naar artikelinhoud
ReconstructieBestorming Capitool

En toen waren ze binnen: een reconstructie van de chaos in het Capitool, uur per uur

En toen waren ze binnen: een reconstructie van de chaos in het Capitool, uur per uur
Beeld AP

Het ene moment vroeg een spreker nog om aandacht in de zaal, iets later bewoog zich een woedende menigte door het gebouw. De bestorming van het Capitool is snel gegaan, ondanks traangas, rookbommen en getrokken wapens.  Een reconstructie.

en

13:45 - 14:05

Begane grond, bij de trap naar de Senaatskamer

Hij houdt zijn hand op zijn geholsterde dienstwapen. Vlak voor de politieagent, in de deuropening, staat een woedende meute. “Back up”, roept hij, maar ze luisteren niet. Een man in een hoodie met daarover een zwart T-shirt met een grote Q, het symbool van samenzwering QAnon, loopt naar voren, onbevreesd.

De agent blijft ‘back up’ roepen, maar hij is zelf de enige die zich terugtrekt. Hij pakt zijn wapenstok van de tegelvloer op, die kennelijk eerder is gevallen. Halfslachtig maait hij richting de man in het Q-shirt, die niet onder de indruk is. De agent wil zijn dienstwapen niet trekken en durft ogenschijnlijk ook de man voor hem niet te slaan met zijn stok, wellicht bang dat er dan nog grotere commotie ontstaat.

Vlak daarvoor is het Capitool, een neoclassicistische burcht op een heuvel, bestormd. Zonder veel moeite breken duizenden Trump-supporters door meerdere linies van dranghekken en agenten, die niet zijn voorbereid op zo’n grote menigte. Traangas, rookbommen en getrokken wapens halen niets uit. De indringers beklimmen de muren van het Capitool. Ze klauteren op de steigers die zijn neergezet om over twee weken een nieuwe president te beëdigen.

Precies dat willen ze voorkomen.

Binnen zijn politici bezig de overwinning van Joe Biden te bekrachtigen. De frauduleuze overwinning, zo heeft Trump zijn aanhangers net weer verteld, zonder dat daar enig bewijs voor is. En zij kunnen er iets aan doen. “We gaan naar het Capitool”, zegt hij. “Ik ga met jullie mee.”

Met een plastic schild van een agent beukt een man een ruit in, waarna hij naar binnen klautert en de deuren opent. De gangen stromen vol woedende en uitgelaten mensen. “Stop the steal!”, scanderen ze. Een enkeling is bewapend en heeft tiewraps bij zich. Er wordt geroepen: “Waar de fuck zijn ze? Waar is Pence?”

Begane grond, bij de trap naar de Senaatskamer
Beeld Photo News

De agent, een zwarte man die een mondmasker om zijn kin heeft hangen, begint de monumentale marmeren trap op te rennen terwijl hij in zijn walkietalkie zegt dat hij zich terugtrekt naar een verdieping hoger. De man in het Q-shirt zit hem op de hielen. Hij zegt: “Je maakt deel uit van een corrupte regering.”

De menigte blijft de terugtrekkende agent achtervolgen, richting de Senaatskamer, totdat ze in een vertrek belanden met een schitterende kroonluchter hangend aan een koepelplafond. Daar zijn nog drie agenten die de groep afstoppen. Voor even. “We gaan nergens heen!”, roepen de bestormers. “Dit is óns huis!”

14:10 - 14:20

Senaatskamer

Senaatskamer
Beeld AFP

Vanaf het balkon voor de pers kijkt Nicholas Fandos, parlementair verslaggever van The New York Times, hoe een beveiliger vicepresident Mike Pence opeens aan zijn arm trekt en meeneemt uit de ruimte. Fandos heeft dan nog niet gehoord wat kijkers van de livestream van het debat wel hebben opgepikt.

Terwijl senator Chuck Grassley een paar minuten eerder zijn pleidooi hield, kwam er een beambte naar hem toe gelopen, die fluisterde, opgevangen door de microfoon die nog aan staat: “De demonstranten zijn in het gebouw.” Grassley sloeg met zijn hamer en schorste de vergadering. Er waren toen pas 12 van 538 kiesmannen geteld.

“Er is een noodgeval”, roept een beveiliger even later. Personeel begint haastig alle deuren te sluiten. Op Pence na zitten alle honderd senatoren en de aanwezige pers en personeelsleden gevangen. Fandos heeft tien seconden om te beslissen of hij de kamer verlaat of bij de senatoren blijft. Hij kiest het laatste, om verslag te doen. “De Senaat wordt afgesloten”, stuurt hij naar zijn chef. “Dit is beangstigend.”

Mitt Romney, een van de Republikeinen die het meest kritisch is geweest op Trump, gooit geërgerd zijn handen in de lucht en roept naar zijn partijgenoten die loyaal bleven aan de president: “Dit krijg je ervan, jongens.”

Eerst is de sfeer nog wat lacherig. Een senator neemt foto’s, tot een agent vraagt of hij daarmee wil ophouden. Senator Amy Klobuchar vraagt iedereen om stil te zijn. Ze heeft gehoord dat er schoten zijn gelost.

Opeens beginnen agenten de senatoren via een achterdeur de ruimte uit te dirigeren, te duwen. “En wij dan?”, vraagt een journalist vanaf het balkon. Een agent roept: “Ga naar de kelder en volg ons.” Fandos grijpt zijn laptop en begint te lopen.

Mitch McConnell, de fractieleider van de Republikeinen die door polio slecht ter been is, wordt door beveiligers ondersteund en gedragen. Eerder op de dag waarschuwde hij dat de democratie in een spiraal des doods terecht zou komen, als de ongefundeerde beschuldigingen van verkiezingsfraude serieus worden genomen. Nu zit hij midden in zo’n spiraal.

Het gezelschap daalt af in het gangenstelsel onder het complex. In alle haast nemen beambtes de mahoniehouten kisten mee waarin de stembiljetten zitten. Als de groep aankomt in een ruimte om te schuilen, vraagt een beveiliger aan Fandos of hij de exacte locatie geheim wil houden.

14.20 - 14:45

Huis van Afgevaardigden

Huis van Afgevaardigden
Beeld AP

Er klinkt geschreeuw en het zoemende geluid van de gasmaskers die de aanwezigen van onder hun stoel hebben gepakt. Tussen de banken en stoelen van het Huis van Afgevaardigden, dat in de zuidelijke vleugel van het congresgebouw zit, leiden beveiligers mensen uit de zaal, richting de tunnels onder het Capitool. Maar Democraat Jamie Raskin kan alleen aan zijn familie denken. Waar zijn ze?

Na een heftige week – Raskin verloor zijn 25-jarige zoon – heeft hij een van zijn dochters en een schoonzoon meegenomen om getuige te zijn van de machtsoverdracht. In plaats daarvan ziet hij hoe politici, journalisten en medewerkers angstig wegduiken en beveiligers met een grote houten kast de deur van de zaal barricaderen.

Het is snel gegaan. Enkele momenten eerder vroeg Republikein Paul Gosar nog om orde in de zaal: de leden hadden nauwelijks aandacht voor zijn verhaal, keken schichtig om zich heen. Op hun mobieltjes komt het nieuws binnen: een woedende menigte beweegt zich langzaam door het gebouw.

14.35 - 14.45

Ingang van de Speaker’s Lobby

Ingang van de Speaker’s Lobby
Beeld EPA

Ashli Babbitt is bijna bij haar doel: de politici in het Huis van Afgevaardigden die de verkiezing van Biden dreigen te bekrachtigen. De 35-jarige luchtmachtveteraan vormt de voorhoede met een kleine groep indringers.

Maar ze loopt vast. De deur gaat niet open. De Speaker’s Lobby, een statige hal vol kroonluchters en schilderijen die toegang biedt aan het Huis, is gebarricadeerd. Opgestapelde klassieke houten meubels blokkeren de doorgang. Waar normaal gesproken afgevaardigden na een vergadering met elkaar napraten, lopen nu zwaarbewapende agenten.

Break it down”, roept iemand. De overmacht van de kleine menigte is te groot voor de paar agenten die voor de deur staan. Ze trekken zich langzaam terug op de trap naar beneden. Het lukt de bestormers het glas in de deur te breken.

Wie gaat als eerste? Babbitt, herkenbaar aan haar rugzak met de kleuren van de Amerikaanse vlag, twijfelt niet. Ze klimt, zet zich met beide armen af om door de opening de hal binnen te gaan en dan: een knal.

Een agent in burger, die links in een van de aanpalende kamers schuilt, vuurt zijn pistool af. Het is dan omstreeks kwart voor drie. Het schot is in het Huis van Afgevaardigden te horen.

Babbitt valt achterover op de grond. Haar hoofd leunt op de rugzak, uit haar mond komt bloed, ze schokt. Omstanders proberen Babbitt direct op te tillen. Maar agenten, die de trap op snellen, jagen ze weg. Ze verlenen eerste hulp. De zwaargewonde vrouw wordt naar het ziekenhuis gebracht, waar ze aan haar verwondingen overlijdt.

14:45 - 15:00

Huis van Afgevaardigden

Huis van Afgevaardigden
Beeld AP

Als het schot om 14.45 klinkt, stokt de evacuatie van het Huis. Iedereen laat zich vallen op de vloer. Emily Cochrane, verslaggever van The New York Times, is in de zaal en vraagt zich af of de stoelen waarachter ze schuilt wel bescherming bieden. Moet ze niet een paar treden afdalen en dekking zoeken achter de tv-apparatuur? “Ik hou van je”, stuurt ze naar vrienden en familie.

Achter de scherven van de ruitjes in de deur zijn de druk bewegende hoofden van de bestormers te zien. Gebonk en geschreeuw. Vanuit de zaal houden in pak gestoken beveiligers ze onder schot. “Back off, back off!”

De sfeer wordt grimmig. Politici vallen tegen elkaar uit. “This is because of you!”, schreeuwt Democraat Dean Phillips richting Republikeinen. Zijn collega Steve Cohen laat de zaal duidelijk horen wie hij verantwoord acht voor de bestorming. “Call Trump”, roept hij. “Call your friend.”

Politici helpen elkaar ook. Zoals de Democraat Ruben Gallego, die op de stoelen springt en zijn ondergedoken collega’s uitlegt hoe de gasmaskers werken en hen gerust probeert te stellen.

15:00 – 15:30

Senaatskamer en Nancy Pelosi’s kantoor

Senaatskamer en Nancy Pelosi’s kantoor
Beeld EPA

Jake Angeli gooit zijn armen in de lucht, spant zijn biceps aan, schreeuwt van blijdschap. Hij heeft 3.700 kilometer gereisd van zijn thuisstaat Arizona naar Washington om er vandaag bij te zijn en nu staat hij in het hart van de democratie. Aan het bureau van de voorzitter van de Senaat, Mike Pence, laat hij zich fotograferen. De Senaat is nu van de meute.

Hij is de zelfverklaarde ‘sjamaan van QAnon’. Zijn vaste uitdossing trekt de aandacht. Een rood-wit-blauw geschilderd gezicht, als een indiaan die ten strijde trekt. Een bontmuts met bizonhoorns op zijn hoofd. Een ontbloot bovenlijf met grote tatoeages, symbolen van de Noorse god Odin. Een Amerikaanse vlag aan een speer geregen. En een megafoon aan een touw over zijn schouder.

Terwijl Angeli aan het bureau uitgebreid poseert, schreeuwt hij: “Waar is Pence? Verstop je niet langer!”

Een paar deuren verder zit bestormer Richard Barnett (60), ook wel Bigo genoemd, in de bureaustoel van Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. Zijn schoen op het bureau en de Amerikaanse vlag gedrapeerd op het ladekastje. Triomfantelijk houdt hij zijn armen in de lucht.

Eenmaal buiten laat Barnett aan journalisten zijn eigen trofee zien. Een brief, persoonlijk gericht aan Pelosi. Heeft hij gejat van het bureau. Of nou ja, gejat, hij heeft een kwartje achtergelaten. Al is ze het niet waard, vertelt hij de journalisten.

18:00-20:30

Senaatskamer

Senaatskamer
Beeld Photo News

Na bijna vier uur komen Nicholas Fandos en de andere journalisten en senatoren uit hun schuilplaats. Onder zware beveiliging begeven ze zich naar de Senaat, met de kisten vol stembiljetten bij zich.

Fandos doolt een tijdje door het griezelig lege gebouw. De tegels zijn bedekt met een plakkerige poederlaag van de resten van brandblussers en pepperspray. Banken zijn omgegooid en blikjes, glas en ander vuil liggen verstrooid door de gangen. Op de begane grond vindt hij wat naalden en een defibrillator. In The New York Times vraagt hij zich af door wie die gebruikt zou zijn. En leeft diegene nog?

Een paar uur eerder, rond vier uur, heeft de toekomstige president, Joe Biden, het land toegesproken. Hij roept Trump op om de bestormers een halt toe te roepen. Vlak daarna zet Trump een video op Twitter waarin hij tegen zijn aanhangers zegt: “Ga naar huis. We houden van je. Jullie zijn erg bijzonder.”

De politie, FBI en Nationale Garde vegen al uren de gangen leeg, gewapend met stenguns en flitsgranaten. Pas tegen 18:00 uur, iets na zonsondergang, wordt het gebouw veilig verklaard. In de tussentijd zijn 52 mensen gearresteerd en drie andere doden gevallen. Voor de trappen van het gebouw vernielt een groep relschoppers de apparatuur van de media, terwijl ze roepen: “CNN sucks.

In de Senaatskamer bekijkt Fandos hoe het tellen van de stemmen wordt hervat. Mike Pence, die door Trump in een tweet is omschreven als een lafaard, vraagt of hij het woord mag nemen. “Dit is een donkere dag”, zegt hij. “Aan diegenen die een ravage hebben aangericht: je zult niet winnen. Geweld wint nooit. Vrijheid wint.”

Meerdere Republikeinen, die eerder nog hun bedenkingen over het verloop van de verkiezingen wilden uiten, zijn door de bestorming van mening veranderd. Op zes na stemmen alle senatoren voor het aanwijzen van Joe Biden als de nieuwe president van de Verenigde Staten.

Verantwoording

Voor deze reconstructie is gebruik gemaakt van vele bronnen en media, onder meer The Washington Post, The Wall Street Journal, The New York Times, AP, Bloomberg, USA Today, The New York Post, CNN, BBC, ITV News, videobeelden, foto’s en berichten op sociale media van journalisten, ooggetuigen en politici. Met medewerking van Erik Verwiel.