Van bijwerkingen tot inhoud: dit zijn de bijsluiters van de vaccins van Janssen, Pfizer, Moderna en AstraZeneca

Vaccin 1: Pfizer/BioNtech

Wat zit er in het vaccin?

Het actieve ingrediënt is de signaalstof mRNA, verpakt in vetblaasjes. Daarnaast bevat het vaccin onder meer water, zout en wat cholesterol, nodig voor de toediening.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

Bij meer dan de helft: pijn en stijfheid rond de prikplek, vermoeidheid en hoofdpijn. Bij een kwart of meer: spierpijn, gewrichtspijn of rillingen. Een op de zeven kan koorts krijgen. Alle bijwerkingen zijn mild tot matig ernstig, en verdwijnen doorgaans na een of enkele dagen.

Welk effect is aangetoond?

Bij onderzoek op 44.000 mensen, van wie de helft het vaccin kreeg en de helft een placebo, bleek het vaccin 95 procent van de ingeënten te beschermen tegen corona. Dat lijkt net zo goed te lukken bij ouderen, als bij mensen met obesitas of een onderliggende aandoening, en bij zowel mannen als vrouwen. In de gevaccineerde groep werd geen ernstige covid gezien. Naar men aanneemt, is men na één dosis zo’n 50 procent beschermd; de hele vaccinatie bestaat uit twee prikken.

Voor wie is het vaccin bedoeld?

Voor iedereen boven de 16. Ook voor mensen die al corona hebben gehad, kan het vaccin nut hebben: het kan eventuele immuniteit die tijdens een infectie is ontstaan versterken.

Welke mogelijke nadelen en vragen zijn er?

Onduidelijk is nog hoe lang de bescherming die door het vaccin wordt opgewekt precies aanhoudt. Ook zaten er bij de proefpersonen nog maar weinig zwangere vrouwen. Het EMA raadt aan dat per geval te bekijken. En onbekend is of het vaccin de verspreiding van het virus tegenhoudt: misschien kunnen sommige gevaccineerden het nog doorgeven.

Zijn er nog andere, zeldzame bijwerkingen?

Denkbaar is dat er bijwerkingen zijn die zo zeldzaam zijn dat ze bij de proeven op tienduizenden mensen nog niet zijn opgemerkt. Daarom worden gevaccineerden langer gevolgd.

Extra aandacht zal daarbij uitgaan naar ‘aangezichtsverlamming van Bell’, een doorgaans tijdelijke aandoening waarbij mondhoek en ooglid aan een kant van het gezicht gaan hangen. Bij de test zag men in de gevaccineerde groep vier gevallen van de verlamming. Maar volgens de analyses valt dat binnen de marges van het toeval, als je maandenlang de gezondheid van tienduizenden mensen volgt.

Vaccin 2: Moderna

Wat zit er in het vaccin?

Het actieve ingrediënt is de signaalstof mRNA, verpakt in vetblaasjes. Daarnaast bevat het vaccin onder meer water, zout en wat cholesterol, nodig voor de toediening.

Hoe lang is het houdbaar?

In een diepvries (-15 tot -25 graden) is het vaccin een half jaar houdbaar, in de koelkast (bij 2 tot 8 graden) 30 dagen.

Toediening?

Het vaccin wordt met twee injecties in de bovenarm toegediend, met een maand tussentijd.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

Bij meer dan de helft van de mensen: pijn en stijfheid rond de prikplek, vermoeidheid, spierpijn en hoofdpijn. Bij een kwart of meer van de mensen: gewrichtspijn, rillingen of misselijkheid. Een op de zeven kan koorts krijgen. Zeldzamer zijn gezwollen okselklieren (ongeveer 20 procent) en hoge koorts (2 tot 3 procent).

De bijwerkingen zijn doorgaans mild tot matig ernstig, en hinderlijker na de tweede dosis en bij mensen onder de 65. Ongeveer een op de tien heeft zo veel last van de bijwerkingen dat men een pijnstiller neemt of zich ziek meldt. In de regel trekken de klachten na een of enkele dagen weg. Niettemin heeft een op de tien na een week nog enkele, doorgaans lichte klachten.

Welk effect is aangetoond?

Bij onderzoek onder zo’n 30.000 mensen, van wie de helft het vaccin kreeg en de helft een placebo, bleek het vaccin na één dosis 70 procent, en na de tweede prik 94 procent van de ingeënte mensen te beschermen tegen corona. Ook mensen met obesitas of een onderliggende aandoening en 65-plussers waren beschermd. In de gevaccineerde groep werd geen ernstige Covid-19 gezien.

Voor wie is het vaccin bedoeld?

Voor iedereen boven de 18. Ook voor mensen die al corona hebben gehad, kan het vaccin nut hebben: het kan eventuele immuniteit die tijdens een infectie is ontstaan versterken. Zwangere vrouwen of mensen met een ernstig verzwakte afweer moeten eerst overleggen met hun huisarts.

Welke mogelijke nadelen en vragen zijn er?

Onduidelijk is hoe lang de bescherming aanhoudt. Onbekend is of het vaccin het virus helemaal tegenhoudt of alleen de ziekte voorkomt. Misschien kunnen sommige gevaccineerden nog kleine beetjes virus doorgeven. Ook onderzoekt men nog of het vaccin net zo goed werkt tegen de varianten van het virus.

Vaccin 3: AstraZeneca-Oxford University

Wat zit er in het vaccin?

Het AstraZeneca-vaccin is voorlopig uniek op de Belgische markt. Het is immers een vectorvaccin - de basis van deze vaccins is een al gekend virus dat geen ziekte bij de mens veroorzaakt. Het kan hierbij gaan om een onschuldig of levend afgezwakt vaccinvirus. Bij het vaccin van AstraZeneca is dat een adenovirus - virussen met speldvormige uitsteeksels die zich hechten aan de gastheercel - dat voorkomt bij chimpansees.

Hoe lang is het houdbaar?

Het vaccin kan minstens zes maanden op koelkasttemperatuur, zo’n 2 tot 8 graden Celsius, worden bewaard.

Toediening?

Van dit vaccin heb je twee dosissen nodig, met een tussentijd van 28 dagen. De toediening gebeurt via een spuit in de bovenarm.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

Geen verrassingen. Het vaccin blijkt goed verdragen te worden en er zijn geen ernstige bijwerkingen. Vermoeidheid en hoofdpijn zijn het meest gemeld. Andere vaak voorkomende bijwerkingen zijn kortstondige pijn op de injectieplaats, spierpijn, koude rillingen en koorts.

Welk effect is aangetoond?

Officieel is de werkzaamheid van het vaccin gemiddeld 62 procent. Al zijn er aanwijzingen dat die een stuk hoger kan liggen. Uit een, weliswaar nog kleine, studie blijkt dat de effectiviteit stijgt naar meer dan 80 procent als je meer tijd, namelijk enkele maanden, tussen de twee dosissen laat. Dat is een hoopvol teken.

Het vaccin beschermt volgens de resultaten van Oxford University niet enkel tegen de ziekte Covid-19, maar ook tegen besmetting met SARS-CoV-2. Belangrijk, want op die manier beschermt een prikje niet alleen jezelf, maar voorkomt het ook dat je het virus doorgeeft aan anderen.

Voor wie is het vaccin bedoeld?

Het Europees Geneesmiddelenagentschap keurde het vaccin goed voor iedereen die ouder is dan 18 jaar. België koos er aanvankelijk voor om het vaccin niet toe te dienen bij personen ouder dan 55 jaar, bij gebrek aan studieresultaten over de werking ervan bij die groep. Uit de praktijk is inmiddels gebleken dat het vaccin ook effectief is bij 55-plussers.

Welke mogelijke nadelen en vragen zijn er?

Het vectorvaccin van AstraZeneca blijkt niet opgewassen tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Waarom de variant minder onder de indruk is van het vaccin? Wellicht is dat te wijten aan de E484K-mutatie, een zogenaamde ontsnappingsmutant waarop antistoffen minder vat hebben.

Vaccin 4: Johnson & Johnson

Wat zit er in het vaccin?

Het Janssen-vaccin is net als dat van AstraZeneca een vectorvaccin. Het verschil is dat er een menselijk verkoudheidsvirus gebruikt wordt in de plaats van een verkoudheidsvirus van chimpansees. Verder werkt het vaccin zoals de andere. In de vector is een stukje Covid-DNA ingebouwd, dat in het lichaam wordt omgezet naar RNA en eiwit.

Hoe wordt het bewaard?

Het middel van Johnson & Johnson is drie maanden houdbaar op koelkasttemperatuur (2 tot 8 graden).  

Toediening?

De toediening gebeurt via een spuit in de bovenarm. Het vaccin van Johnson & Johnson biedt al voldoende bescherming na één prik. Wel wordt er nog bekeken of een tweede prik op een later tijdstip - bijvoorbeeld na 6 maanden of een jaar - interessant kan zijn voor langdurige bescherming.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

De bijwerkingen zijn vergelijkbaar met die van de andere vaccins. Ongeveer de helft van de gevaccineerde personen ervaart lichte pijn ter hoogte van de injectieplek. 1 op de 3 voelt zich grieperig, of heeft last van hoofdpijn, vermoeidheid of spierpijn. De klachten verdwijnen vanzelf na 1 à 2 dagen.

Welk effect is aangetoond?

Het vaccin werd uitgetest op ongeveer 44.000 mensen in de Verenigde Staten, Brazilië, Argentinië, Zuid-Afrika, Mexico, Chili, Colombia en Peru. Zowel ouderen als jongeren worden volgens de fabrikant voor 66 procent beschermd tegen het oplopen van het coronavirus, voor 85 procent tegen ernstige coronaklachten en voor 100 procent tegen ziekenhuisopname en overlijden.

Voor wie is het vaccin bedoeld?

Voor iedereen boven de 18. Ook voor mensen die al corona hebben gehad, kan het vaccin nut hebben: het kan eventuele immuniteit die tijdens een infectie is ontstaan versterken.

Welke mogelijke nadelen en vragen zijn er?

Net als de overige vaccins blijkt het middel van Johnson & Johnson minder goed opgewassen tegen de Zuid-Afrikaanse variant van het virus. Onduidelijk is ook hoe lang de bescherming aanhoudt, en of het vaccin het virus helemaal tegenhoudt of alleen de ziekte voorkomt. Misschien kunnen sommige gevaccineerden nog kleine beetjes virus doorgeven.