Commotie over tuchtvonnis voor psychologe Kaat Bollen na "sexy foto's": "Raakt ons in essentie van wat we doen" 

De bal ging begin vorig jaar aan het rollen. Een collega-psycholoog diende een klacht in bij de tuchtrechtbank van de Psychologencommissie. Het publieke gedrag van de bekende psycholoog Kaat Bollen zou hem en zijn collega's schaden, oordeelde hij. Bollen staat bekend omdat ze openlijk over seksualiteit praat.

Ze post ook seksueel getinte foto's op Instagram, regisseerde een pornofilm en presenteerde een burlesque-show. De tuchtcommissie volgde de redenering van de man en veroordeelde Bollen, waarop de psychologe verontwaardigd in beroep ging, maar ook in beroep wordt de Limburgse veroordeeld met een waarschuwing. 

De jury beroept zich op een passage in de deontologische code die aangeeft dat het beroep van psycholoog niet mag worden geschaad. Het privéleven van Bollen kan niet worden losgekoppeld van haar beroep. "Door haar publiekelijke outing wordt het onderscheid juist vervaagd en moet ze rekening houden met het feit dat haar gedrag de beroepsgroep kan schaden", staat te lezen in het vertrouwelijke vonnis. "Dit beeld van het beroep van psycholoog wordt gevoed door het plaatsen van 'kunstzinnige' naaktfoto's, burlesque show, reclame maken voor een pornofilm en een webshop met erotische artikelen."

Ook redeneert de jury dat Bollen door in beroep te gaan en zich "te etaleren in een overtuiging van haar gelijk" andere psychologen "in hetzelfde bad sleurt" en zo "de waardigheid van hun beroep wordt aangetast en imagoschade ontstaat."

Lees verder onder de Instagrampost waarin Bollen reageert op het vonnis in beroep:

Dat ze een veroordeling kreeg omdat ze erotische spullen verkocht onder haar naam, begrijpt Bollen nog enigszins. "Daar ging ik niet tegen in beroep, maar ik ben verontwaardigd over het feit dat ik de waardigheid zou schenden en dat dat in beroep werd bevestigd", zegt Bollen aan VRT NWS. "Het is straf dat ik mij hier in 2021 voor moet verantwoorden. We mogen stilaan spreken over seksualiteit, maar het moet blijkbaar in een heel klinische context gebeuren", aldus de Limburgse.

Bollen stuurde haar officiële licentie terug. "Ik ben nu geen psycholoog meer, maar als dit het oordeel is van de tuchtcommissie, dan wil ik ook geen psycholoog meer zijn." Bollen vreest nu dat ze wat patiënten zal verliezen omdat de terugbetaling in het gedrang komt, maar blijft haar werk als therapeute en seksuologe voortzetten. 

"Ik vermoed dat mocht een mannelijke psycholoog zich zo profileren, er geen zaak was aangespannen", onderstreept Bollen. "De man die de zaak aanhing, heeft mij ook nooit gecontacteerd. Als psychologen moeten we toch eerst in dialoog gaan. De commissie leeft precies in het verleden", zucht ze. "Over het feit of die commissie al dan niet conservatief zou zijn, kan ik onmogelijk oordelen", reageert Koen Lowet van de Vlaamse beroepsvereniging van klinisch psychologen. 

Slachtoffers klagen het gebrek aan transparantie van de commissie aan. "Daar waar de commissie op haar website zegt dat ze betrouwbaar is en bekommerd om de rechten van de slachtoffers, is de realiteit totaal anders", getuigt een slachtoffer anoniem aan onze redactie. "Als je een klacht indient tegen een psycholoog, dan wordt hij/zij wel gehoord, maar het slachtoffer niet. Telkens als je de commissie een vraag stelt over de procedure, krijg je als antwoord dat de wet dat niet voorziet."

"De commissie negeert de rechten van de slachtoffers. Een slachtoffer kan zich nooit verdedigen bij de commissie en wordt ook niet op de hoogte gebracht van de beslissing. Waarom maakt de commissie haar uitspraken niet openbaar?", vraagt het slachtoffer zich af. "Het potje moet dicht blijven. Deze werking is een voedingsbodem voor vrijspraken. Het is een oubollig, elitair systeem van dokters die elkaar beschermen."

Het slachtoffer dat hier net aan het woord kwam, heeft voor alle duidelijkheid niets te maken met de zaak-Bollen, maar spreekt zich in het algemeen uit over de werking van de commissie.

De Psychologencommissie zelf heeft in een persbericht laten weten dat ze geen verdere commentaar gaan geven op de zaak. Om de onafhankelijkheid en objectiviteit van de tuchtinstanties te kunnen garanderen is er een scheiding tussen de Psychologencommissie zelf en hun tuchtinstanties. "Enkel de tuchtinstanties zijn wettelijk bevoegd om een uitspraak te doen over eventuele inbreuken op de deontologische code."

"Door deze strikte scheiding der machten die de onafhankelijkheid en objectiviteit van de tuchtinstanties van de Psychologencommissie tot doel heeft en het respect voor de rechtsstaat, kan de Psychologencommissie geen verdere commentaar geven op de inhoud van het dossier Kaat Bollen", klinkt het.

De Vlaamse Vereniging van Klinische Psychologen, de beroepsvereniging dus, heeft ondertussen contact opgenomen met Kaat Bollen. "We willen ook het vonnis kunnen inkijken zodat we over alle info beschikken", aldus Koen Lowet van de beroepsvereniging.

Hij geeft mee dat de Psychologencommissie wordt verkozen door psychologen zelf, maar dat bij de meest recente verkiezingen maar zo'n 10 procent van hen ook daadwerkelijk zijn stem heeft uitgebracht. Het vonnis is uitgesproken door een jury van vier: twee mannen en twee vrouwen, en mede ondertekend door een mannelijke griffier.

"We moeten in gesprek gaan met de collega’s, onder elkaar, ook met de wetgevende macht", zegt Lowet aan VRT NWS. "De Psychologencommissie en onze deontologische code zijn bij wet geregeld. Dus dan moeten we ook met de bevoegde instanties bekijken in welke mate er eventueel aanpassingen moeten gebeuren." Over de grond van de zaak wil Lowet zich niet uitspreken, want de tuchtrechters moeten in alle onafhankelijkheid kunnen oordelen.

Maar het kan volgens Lowet niet de bedoeling zijn dat de uitspraken van de tuchtcommissie tot commotie leiden. "Dat is niet goed voor de beroepsgroep, maar ook niet voor de individuele collega's", aldus Lowet.

Daarom besloot de beroepsvereniging alsnog te reageren op de zaak. "Wij als beroepsgroep van psychologen zijn bij uitstek een groep die aan de slag gaat met individuele uitingsvormen van mensen. Dat is de kern van wat ons werk en onze identiteit. Daar moeten we toch zeker over in gesprek kunnen gaan met elkaar. Zonder dat we de onafhankelijkheid van het tuchtorgaan in vraag willen stellen, vinden we het belangrijk om ons te mengen in het debat, want dit raakt ons in de essentie van wat we doen als psycholoog en wat we doen met onze patiënten en cliënten."

Bollen laat op Instagram verstaan dat ze heel wat reacties krijgt. "Soms negatieve, maar toch overwegend van mensen die me steunen", zegt ze in haar Instagramverhaal. Vlaams minister van Gelijke Kansen Bart Somers wil met de Psychologencommissie in gesprek gaan, tweet hij. "Toen ik dit hoorde, dacht ik dat we opnieuw in de jaren 50 van de vorige eeuw waren", laat hij in een extra reactie aan onze redactie weten. "Ik ga laten onderzoeken wat we tegen die attitude van de commissie kunnen doen. Dit is schade toebrengen aan wat vrouwen wel of niet mogen doen of dragen in hun vrije tijd", aldus de minister. 

Ook heel wat andere mensen springen in de bres voor de seksuologe, onder andere via de hashtag #istandwithkaat en via het posten van foto's in ondergoed. Onder hen onder andere radiopresentatrice Heidi Lenaerts.

(Lees verder onder de Instagrampost)

Psycholoog José Raets trad op als een van de tuchtrechters maar mag geen verdere informatie geven. Hij benadrukt dat de veroordeling uit een waarschuwing bestaat en niet uit een schorsing. "Een waarschuwing kan ook gewoon voorzichtigheid betekenen", zegt hij.

Bollen zelf overweegt nu om verdere stappen te ondernemen. "Of misschien trekken we zelfs naar Europa, want het vonnis impliceert dat ik door publiekelijk mijn gedacht te zeggen mijn collega's schade toebreng. Dat lijkt op een inperking van mijn recht op vrije meningsuiting", aldus Bollen. "Maar ik weet nog niet of ik het ga doen, het heeft me nu al heel veel negatieve energie gekost", besluit ze. 

Bekijk hieronder ook het verslag van "Het Journaal" met de reactie van minister Somers: