Opnieuw stort een Indonesische Boeing neer: wordt dit de nekslag voor de vliegtuigbouwer?

Het Indonesische vliegtuig dat zaterdag op 20 kilometer van Jakarta neerstortte met 62 inzittenden aan boord was een 737-500, een toestel van 26 jaar oud. Het behoort tot de tweede generatie van de 737-familie. De Boeing 737-MAX is de vierde generatie. De MAX kreeg in maart 2019 wereldwijd een vliegverbod opgelegd, na twee crashes met 346 doden.

Een van die twee toestellen was ook Indonesisch en stortte eind oktober 2018 ook neer in de Javazee. Als het nu opnieuw een MAX geweest was, waren de gevolgen voor Boeing niet te overzien. Dat zou exact een maand zijn geweest nadat het eerste toestel van dit type weer opsteeg.

Het lot van Boeing hangt nu af van de oorzaak van het noodlottige einde van vlucht 182. Het toestel was zaterdag vertrokken van vliegveld Soekarno-Hatta in Jakarta. De vlucht naar Pontianak op Kalimantan (het Indonesische deel van Borneo) steeg op in een zware moessonregen. Na vier minuten verdween het contact met het toestel, dat toen nog aan het klimmen was.

Uit de radargegevens blijkt dat het vliegtuig van een hoogte van 3.000 meter in zee stortte. Vissers die in de buurt waren, spreken van een of twee explosies. Of het toestel al in de lucht uiteen is gesprongen, is nog onduidelijk. Voor zover bekend heeft de bemanning geen problemen gemeld. Uit de zee zijn tot dusver kleine, stille getuigen gevist: bundels bedrading, stukjes vliegtuigromp, kleding en lichaamsdelen. De zwarte dozen zijn zondag gelokaliseerd, de Indonesische autoriteiten kunnen ze snel bergen.

Bejaarde vliegtuigen

Een aanslag, een fataal defect of een fout van de piloten, voorlopig is niets uit te sluiten. Het klinkt cynisch, maar dat laatste zou Boeing het beste uitkomen. De kans dat er een ontwerpfout zoals bij de 737-MAX aan het licht komt is klein: dit type toestel vliegt al dertig jaar rond. De tweede generatie 737’s telt zo’n 2.000 geleverde vliegtuigen, waarvan bijna 400 van het type 500 dat nu in de Javazee is neergekomen. Ze zijn betrouwbaar. Met de 500 hebben zich in al die tijd vier ongelukken met slachtoffers voorgedaan.

Als het vliegtuig al in de lucht uiteengevallen is, wil dat niet per se wijzen op een noodlottig mankement of een aanslag. In 2007 brak een Boeing 737-4Q8 op 3.300 meter hoogte in stukken uiteen, omdat de maximumsnelheid die het toestel kon doorstaan met bijna 200 kilometer werd overschreden. Die duikvlucht was aan een misser van de piloten te wijten.

Fouten van piloten, al dan niet ingeluid door storingen of oorzaken van buitenaf, vormen de hoofdoorzaak van ruwweg de helft van vliegtuigongelukken met dodelijke slachtoffers. Mechanische gebreken droegen bij aan een klein kwart van alle crashes sinds de jaren 50. De ouderdom van het Sriwijaya-toestel zegt niets. ‘Bejaarde’ vliegtuigen worden vooral vervangen omdat ze te veel brandstof verbruiken, niet omdat ze onveiliger zouden zijn.

2,5 miljard boete

Als blijkt dat Boeing iets te verwijten valt bij de ondergang van vlucht 182, zijn de gevolgen voor het bedrijf niet te overzien. Het concern heeft door het MAX-debacle honderden orders voor vliegtuigen verloren en is al ruim 18 miljard dollar kwijt aan compensatie voor luchtvaartmaatschappijen.

De vliegtuigfabrikant kreeg vorige week een boete opgelegd van 2,5 miljard dollar, wegens het misleiden van de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA. Het heeft bij de bouw van de 737-MAX “winst verkozen boven openhartigheid, door elementaire informatie achter te houden voor de luchtvaartinspectie”. “De misleidende verklaringen, halve waarheden en omissies van Boeing-werknemers hebben de FAA belemmerd om de veiligheid van passagiers te garanderen”, aldus een van de aanklagers. Nog zo’n schandaal kan Boeing niet overleven.