Rusland was eerst met coronavaccin, maar snelheid wreekt zich nu en deze landen worden erg nerveus

Rusland was in augustus het eerste land ter wereld dat een vaccin voor wijdverbreid gebruik goedkeurde via een versnelde procedure. De boodschap aan de wereld was duidelijk: de Russen waren weer de eersten.

Maar maanden later blijkt dat het succesverhaal van Moskou hapert. Niet iedere Rus staat te springen voor het vaccin van eigen bodem. Ook president Poetin heeft zich trouwens nog niet laten vaccineren. Hij wil zich naar eigen zeggen wel met Spoetnik-V laten inenten, zodra zijn leeftijdsgroep aan de beurt is. “Ik blijf bij de aanbevelingen, mensen van mijn leeftijd moeten nog wachten, dus ik doe dat ook”, aldus de 68-jarige Poetin.

Bovendien volstaat het niet om de eerste te zijn, je moet de bestelde doses ook tijdig kunnen leveren. En net daar knelt het schoentje, zo schrijft Die Welt. Landen als Egypte, Brazilië, Nepal en Venezuela zouden 1,2 miljard doses besteld hebben. De Russische farmaceutische industrie heeft echter te weinig capaciteit. Het productieniveau is kortom onvoldoende voor de export. Volgens de Russische minister van Industrie en Handel, Denis Manturov, zijn er twee miljoen doses geproduceerd. Daarvan zijn er al 1,5 miljoen voorbehouden voor de eigen vaccinatiecampagne en schieten er dus nog hoogstens 500.000 over voor het buitenland. Ondertussen zouden meer dan een miljoen Russen ingeënt zijn. Poetin oefende eerder al druk uit op de gezondheidsdiensten om de campagne te versnellen. Om immuun te zijn voor Covid-19 zijn bovendien twee prikjes met het Spoetnik-vaccin nodig.

Rusland kan voorlopig pronken met één exportsucces. Kort voor Kerstmis was Argentinië het eerste land buiten de voormalige Sovjet-Unie dat Spoetnik-V certificeerde en begon met vaccineren. Ook Wit-Rusland en Servië ontvingen al doses. De Russen beseffen wel dat ze een tandje zullen moeten bijsteken, maar hebben daarvoor hulp nodig. De Russische president Poetin en de Duitse bondskanselier Merkel hebben in een telefoongesprek de mogelijkheid besproken gezamenlijk coronavaccins te gaan produceren, maakte het Kremlin recent bekend. “Kwesties aangaande samenwerking in het bestrijden van de coronapandemie zijn besproken”, aldus het Kremlin in een verklaring, “met de nadruk op mogelijke vooruitzichten op gezamenlijke productie van vaccins”.

De Russische autoriteiten zijn voor de massaproductie van het Spoetnik-vaccin in zee gegaan met de Indiase farmaceut Hetero. Het is de bedoeling dat er in India meer dan 100 miljoen doses per jaar worden gemaakt. Ook zijn er overeenkomsten gesloten met partijen uit Brazilië, China en Zuid-Korea. De Chinezen zullen het Russische vaccin dus op termijn wel produceren, maar het zal daar niet op de markt komen.

Bovendien is de derde testfase van het vaccin nog steeds niet afgerond. En dat vormt ook een drempel voor de uitrol van het vaccin in bijvoorbeeld India en Brazilië. Ook Hongarije is kritisch wegens de te kleine Russische productiecapaciteit. De proeflevering van 6.000 doses wordt wellicht niet gebruikt. “We weten dat het Russische vaccin goed is, maar er is niet genoeg van en daar komt waarschijnlijk ook geen verandering in omdat de productiecapaciteit beperkt is”, zei Orbán. Hij noemde het Chinese vaccin veelbelovender dan het Russische middel. “Het lijkt sneller beschikbaar te zijn en in grotere hoeveelheden.”

Rusland denkt er nu aan een “lightversie” van het Spoetnik V-vaccin te produceren. Dat heeft het Russische staatsinvesteringsfonds RDIF, dat de ontwikkeling van het Russische vaccin financiert, bekendgemaakt. Het gaat om een “tijdelijke oplossing”, zo verklaarde CEO Kirill Dmitrijev.

Waar Spoetnik V twee doses vereist, zou bij de lightversie één dosis volstaan. Een ander verschil is de efficiëntie van beide versies: naar verluidt 90 procent voor  Spoetnik V, 85 procent “en soms minder” voor de lightversie.

“Op die manier kan het vaccin een tijdelijke oplossing bieden voor verschillende landen die een piek aan ziektes meemaken en die zo veel mogelijk levens willen redden”, zegt Dmitrijev.

De versnelde toelating van het vaccin tijdens de tweede testfase, de agressieve marketingcampagne en zelfs de naam van het vaccin lijken nu als een boemerang terug te keren. Het gaat er immers niet over om de snelste te zijn, maar wel over een product dat veilig is volgens wereldwijd erkende criteria én een stabiele productie. Het gaat over vertrouwen. En laat nu net dat het probleem zijn.