In zijn hoedanigheid als tussenpersoon van het kabinet van Asiel en Migratie ontving Kucam van de slachtoffers geld voor zijn diensten. De rechtbank acht het bewezen dat Kucam grote geldbedragen van 2.150 tot 7.500 euro vroeg voor zijn rol als ‘bemiddelaar’, terwijl de aanvraagprocedure gratis was op een administratieve kost van 350 euro na.

De rechter legde Kucam een celstraf van acht jaar op en een boete van 696.000 euro. Het parket had tien jaar geëist. Ook zijn zoon en echtgenote werden veroordeeld, respectievelijk tot vier jaar en 40 maanden cel en boetes van 216.000 en 32.000 euro. De rechtbank verklaarde 522.000 euro aan geld en bezittingen van de familie Kucam verbeurd.

In totaal kwamen volgens de rechtbank 219 Assyrische christenen met de hulp van Kucam ons land binnen met een humanitair visum. Een aantal van hen vroeg nooit asiel aan in België en reisde gewoon door naar een ander Europees land. Dat is tegen de wettelijke bepalingen voor het uitreiken van een humanitair visum.

Melikan Kucam had de vrijspraak gevraagd. Hij beweert tot op vandaag dat hij zich nooit heeft laten betalen. Volgens Kucam - N-VA- gemeenteraadslid in Mechelen - werd de zaak opgezet ‘om de N-VA in diskrediet te brengen’. Zowel Kucam als zijn zoon en echtgenote tekenen beroep aan.

Theo Francken

De arrestatie van Kucam, begin 2019, bracht Theo Francken (N-VA) in grote verlegenheid. Hij was het die als toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie toegelaten had dat tussenpersonen zoals Kucam lijsten mochten indienen met namen van Syrische christenen wier leven in gevaar was en die een visum konden krijgen om naar ons land te komen. ‘Het systeem-Francken is ontspoord’, zei zijn opvolgster Maggie De Block (Open VLD) daarover later in de Kamer.

De redding van oosterse christenen was voor Francken een speerpunt van zijn beleid. Een eerste groep van 250 Syrische christenen uit Aleppo werd vlak voor de zomer n 2015 gered. De christelijke denktank Logia had de regering-Michel daarvoor om hulp gevraagd. In 2017 belegde ook Sant’Egidio een humanitaire corridor voor 150 christenen en moslims. Sant’Egidio maakte daarover duidelijke afspraken op papier met het kabinet, zoals over de selectiecriteria. Hoe de Syriërs op de lijsten van Kucam terechtkwamen, blijft evenwel onduidelijk.

Als gemeenteraadslid voor de N-VA in Mechelen, kende Kucam Francken en zijn kabinetsmedewerkster die verantwoordelijk was voor het dossier van de humanitaire visa. Kucam diende zijn lijsten met namen bij haar in. Zij stuurde de goedgekeurde lijsten door naar de Dienst Vreemdelingenzaken, met de opdracht om die mensen een humanitair visum te geven. De administratie moest alleen een veiligheidscheck doen.

Kucam en de medewerkster van Francken gingen regelmatig uit eten. Voor haar inspanningen werd ze door Kucam en de Assyrische gemeenschap in de bloemen gezet. ‘Zij verkeert nu in shock, net als ik’, zei Francken kort na de arrestatie van Kucam.

Theo Francken zegt in een reactie op de uitspraak dat hij achter zijn beleid blijft staan ‘waarbij we vele Syrische christenen hebben kunnen redden uit de klauwen van IS’. ‘Kucam was binnen die operatie een van de vele contactpersonen voor de humanitaire luchtbrug, aangeduid door de Assyrische kerkgemeenschap uit Mechelen. Hij maakte volgens het vonnis misbruik van die functie, en dat op kap van de meest kwetsbaren. Een zware straf is dan ook gepast.’

Afgetapte telefoons

Het gerechtelijk onderzoek tegen Kucam startte in november 2018 en was een uitloper van een ander onderzoek naar de beruchte Turks-Assyrische drugsfamilie Y., die zich volgens het gerecht in Antwerpen heeft beziggehouden met allerhande vormen van misdaad, zoals drugs, wapens, schriftvervalsing, witwassen en omkopen van politiemensen en ambtenaren. De familie Y. is aangetrouwde familie van Kucam.