In China had de harde werkcultuur voor een jonge werkneemster de dood tot gevolg
China is befaamd vanwege de werkcultuur. Maar als dit een jonge werkneemster van een techbedrijf noodlottig wordt, is ook hier de boot aan, ziet China-correspondent Leen Vervaeke.
Het begon met één bericht op Weibo, het Chinese Twitter. Een dag later waren alle Chinese sociale media in rep en roer: een werkneemster van het populaire e-commercebedrijf Pinduoduo was overleden, mogelijk als gevolg van te veel overwerk. “Ze was nog maar 23 jaar”, stond er in het anonieme bericht. “Waarom is niemand bereid op te staan en iets te zeggen?”
Die 23-jarige was Zhang Runfei, een ingenieur van Pinduoduo. Zij liep op 29 december om half twee ’s nachts – het einde van de werkdag – met een collega naar huis, toen ze in elkaar zakte. Zes uur later overleed ze in het ziekenhuis. De doodsoorzaak werd niet bekendgemaakt, maar op sociale media werd de link gelegd met Pinduoduo’s onbarmhartige werkcultuur.
Pinduoduo is een van China’s snelstgroeiende e-commercebedrijven, en staat bekend om zijn agressieve expansiepolitiek. Om marktaandeel te veroveren biedt het platform geregeld producten onder de aankoopprijs aan, ook al is dat officieel verboden. Die geldverslindende strategie gaat ten koste van de werknemers, die extreem lange werkdagen maken.
In Southern Weekly, een van de meer kritische kranten van China - ook al betekent dat tegenwoordig niet meer zo veel, verscheen een uitgebreid artikel over de kwestie. Pinduoduo, opgericht in 2015, was altijd fanatiek, maar in 2020 werd het nog erger. Door het coronavirus werd er nog veel meer online besteld, en Pinduoduo wilde op de eerste rij zitten. Het begon een enorme prijzenoorlog.
996-werkschema
Zhang Runfei begon in 2019 op het hoofdkantoor van Pinduoduo in Shanghai, maar verhuisde afgelopen november naar Xinjiang, om daar een nieuwe markt te veroveren. In Chinese techbedrijven geldt een ‘996’-werkschema: van 9 uur ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds, zes dagen per week. Bij Pinduoduo gaat men daar naar verluidt overheen, met 300 werkuren per maand.
Na Zhangs overlijden brak op sociale media een storm los. Die werd nog aangewakkerd door het bedrijf zelf. Op een vraag op Zhihu – een website voor kennisoverdracht – reageerde het bedrijf enorm bot. “Kijk naar de onderklasse. Wie ruilt zijn leven niet in voor geld? Dit is het tijdperk van hard werken. Je kunt kiezen voor een makkelijk leven, maar dan moet je de gevolgen dragen.”
Pinduoduo probeerde de reactie nog in de schoenen van een losgeslagen medewerker te schuiven, maar het was te laat. Op Weibo ging de hashtag ‘plotse dood van Pinduoduo-werknemer’ viraal, met 280 miljoen views in één dag. Mensen riepen op het bedrijf te boycotten, en de aandelenkoers daalde in één dag met 6 procent. Al is dat alweer goedgemaakt.
Onderzoek
De Chinese overheid heeft een ambigue houding tegenover klachten over de 996-werkcultuur. De Communistische Partij wil wereldleider in technologie worden en heeft daarvoor nietsontziende techbedrijven nodig. Tegelijk werpt de partij zich op als hoeder van een nieuwe middenklasse, die een beter leven moet krijgen. Kortom: overtredingen van de arbeidswet kunnen, zolang het niet te bont wordt.
Dus besteedden ook staatsmedia aandacht aan Zhangs overlijden. Zowel staatstelevisie CCTV als staatspersbureau Xinhua publiceerden een voorzichtige veroordeling: “Dromen najagen vraagt hard werk”, maar “een mensenleven is belangrijker dan winst”. De overheid van Shanghai liet weten een onderzoek naar Zhangs dood in te stellen.
En dus werd de kritiek op sociale media ook niet of nauwelijks gecensureerd. Of er iets verandert, valt te betwijfelen. Of zoals een van de stoutmoedigsten reageerders op Weibo schreef: “Het zijn niet de bedrijven die het probleem vormen. Het probleem is je-weet-wel-welke-partij die bang is om vakbonden toe te laten.”