‘Welke idioot heeft dit bedacht?’: gemor neemt toe na derde lockdown in Verenigd Koninkrijk

“Daar gaat mijn beloning.” Beteuterd tuurt John Darling over het dranghek dat is neergezet om te voorkomen dat mensen zonder afstand te houden genieten van het uitzicht over Londen. De halfbewolkte skyline had het hoogtepunt moeten zijn van de tocht die de gepensioneerde businessmanager heeft gemaakt van Catford naar Greenwich Park. “Ik begrijp de lockdown, maar dit is onzinnig”, zegt de Londenaar, terwijl een patrouillewagen van de Royal Parks Police stilletjes achter hem tot stilstand komt.

De enige die onbeperkt over de Britse hoofdstad kan uitkijken is James Wolfe, de Britse generaal die de Fransen een kwartmillennium geleden uit Quebec heeft verdreven. Aan zijn voeten ligt een getraumatiseerde metropool waar, net als in de omliggende graafschappen, veel wordt gerouwd; een stad waar de ambulances vrij baan hebben op de rustige straten, maar in files belanden bij hun bestemming. Burgemeester Sadiq Khan zag zich eind vorige week gedwongen een ‘major incident’ uit te roepen, net zoals dat gebeurt bij terreuraanslagen.

In Londen zou één op de dertig inwoners het virus onder de leden hebben.

Zuurstoftekort

Het Verenigd Koninkrijk heeft het momenteel zwaar, alsmede Ierland. De Engelse mutant heeft voor een situatie gezorgd die ernstiger is dan tijdens de eerste lockdown. Het aantal besmettingen is hoger, wat zich inmiddels heeft vertaald in een hoog dodental. Vorige week donderdag werd het dagrecord gebroken: 1.325 covidslachtoffers. Het totale aantal is de 80.000 gepasseerd en de National Health Service dreigt te stikken. Letterlijk bijna, want het ziekenhuis van Southend luidde de alarmklok wegens een acuut zuurstoftekort.

Na het eerste weekend van het jaar kon Boris Johnson niets anders dan een derde lockdown invoeren, maar of die effect zal hebben valt nog niet te zeggen. Tevens is niet vast te stellen of de tijdelijke versoepeling rondom de kerstdagen de situatie heeft verergerd. In Londen en omgeving vlakt het aantal besmettingen inmiddels weer af. In het noorden van het land, vooral Liverpool, stijgen ze weer. Het virus golft als het ware heen en weer over de Britse eilanden. Ierland kent momenteel de hoogste infectiegraad te wereld.

Ondanks de ernst van de situatie voelt de tweede grote lockdown anders dan de eerste. De saamhorigheid is verdwenen, wat donderdagavond bleek toen maar weinig Britten hun huis verlieten om te klappen of op koekepannen te roffelen voor zorgmedewerkers en andere vitale medeburgers die de vuurlinie trotseren om de maatschappelijke machine draaiende houden. 

Uit cijfers blijkt ook dat de treinen, bussen en metro’s minder leeg zijn dan in het voorjaar, de wegen iets drukker en de recreatiegebieden ondanks het winterweer populair. Dit maakt politici en andere gezagsdragers wanhopig. Minister van Volksgezondheid Matt Hancock riep zijn landgenoten op “te handelen alsof ze besmet zijn”, waarschuwend dat elke inbreuk op de regels, hoe gering ook, fataal kan zijn. Chief Medical Officer Chris Whitty opperde een postercampagne met afbeelding van stervende mensen.

‘Overdreven’

Een teken van die wanhoop is het hek bij de Sterrenwacht van Greenwich, een hek dat er tijdens de eerste lockdown niet stond. Aan dat tijdelijke hek zet de 26-jarige Jordan Fennell zijn racefiets op slot waarmee hij uit de binnenstad is gekomen, op zoek naar groen. “Mijn dagelijkse lichaamsoefening, naar een van de parken fietsen”, zegt de ICT’er die bij een techbedrijf werkt. 

Het hek vindt hij “wat overdreven”, net als het hek dat zijn stadsdeel om de speeltuin van een plaatselijk park heeft gezet. “Politici staan onder grote druk en dan krijg je zulke dingen.” Met de nieuwe lockdown is deze twintiger het wel eens. “En ik doe mijn uiterste best om de regels te volgen.”

Een soortgelijk geluid komt van Bob, een medewerker van een oliemaatschappij, die met zijn gezin foto's van de stad wilde maken. “Welke idioot heeft dat bedacht?” zegt hij, gevraagd naar zijn mening over de opgeworpen barrière. Net als Fennell heeft hij met de lockdown geen moeite. “In het voorjaar zat ik voor mijn werk in Perth. Daar heb ik een echte lockdown meegemaakt, keihard en effectief. In dit land heeft de regering zulke harde beslissingen niet durven te nemen en ik weet ook niet of de bevolking het had gepikt. We moeten nog even volhouden.”

Keep Britain Free

In het Verenigd Koninkrijk zijn bijna elke week demonstraties van lockdownsceptici, die elkaar hebben gevonden bij de organisatie Keep Britain Free, en die strijden voor de ‘ancient liberties’ van de Freeborn Englishman. Maar de beperking van vrijheid ten bate van gezondheid en veiligheid kan op steun rekenen van zeker driekwart van de Britten. De angst bij de regering is dat dit draagvlak verdwijnt wanneer de duimschroeven nog verder worden aangedraaid, iets waar de wetenschappelijke adviseurs van de regering voor pleiten, alsmede de oppositie.

De premier zelf is pas in de problemen gekomen wegens een fietstocht in Queen Elizabeth Park, dat ruim 10 kilometer ten oosten van zijn ambtswoning ligt. In de regels staat dat lichamelijke oefening in de eigen omgeving dient plaats te vinden, een rekkelijk begrip. Kort na Johnsons uitje kwam het nieuws dat de veelbesproken lockdownboete die twee vrouwen uit Derbyshire hadden gehad vervallen was. Ze hadden in hun eigen auto’s een rit van 8 kilometer gemaakt om bij een stil waterreservoir een wandeling te maken, met koffie in de hand.

Johnson is niet de eerste politicus die het randje van de lockdownregels heeft opgezocht, of eroverheen gegaan is. De Schotse premier Nicola Sturgeon en zijn eigen minister van Volksgezondheid Matt Hancock gingen hem voor, net als topadviseur Dominic Cummings, ‘Professor Lockdown’ Neil Ferguson en Good Morning Britain-presentator Piers Morgan, die elke ochtend pleit voor hardere lockdownmaatregelen. Tegen deze achtergrond is het geen wonder dat de Britten wat eigenzinniger met de tweede lockdown omgaan.

Bevrijding

De politie heeft al laten weten de komende weken door te zullen gaan met het aanspreken of bekeuren van burgers. Of Johnson de maatregelen nog verder zal aanscherpen hangt af van de cijfers in de komende dagen. Hoewel het land al flink op slot zit, is er nog speelruimte. Kerken, koffietenten en kinderopvang kunnen nog worden gesloten, een avondklok is mogelijk, drie meter afstand houden, een mondkapjesplicht in de open lucht en het beperken van de lichamelijke oefening tot een uur per dag. Om zijn landgenoten hoop te geven heeft Johnson, net als bij de brexit, de oorlogswijsheid geuit dat het moment voor de bevrijding het donkerst is.

De bevrijding is het vaccin, iets waar Johnson alle hoop op heeft gevestigd. Over ruim een maand moeten vijftien miljoen Britten zijn gevaccineerd, opdat mensen die kwetsbaar zijn voor het virus zich geen zorgen meer hoeven te maken. Om dit vaccinatieprogramma te bespoedigen zijn begin deze week de deuren opengegaan van zeven supervaccinatiecentra. “Ik vraag me af wanneer ik aan de beurt ben”, zegt gepensioneerde Darling op de heuvel van Greenwich. “Als late vijftiger zit ik in categorie negen.”

Met plezier zou hij het plaatselijke prikpaleis, de Excel-beurs in Oost-Londen, aanwijzen. Ware het niet dat het hek het zicht op zijn bevrijding volledig belemmert.