Psycholoog Maarten Vansteenkiste: “Koppel geen externe voordelen aan vaccinatie”

De onderzoekers achter de motivatiebarometer concluderen op basis van een vignettenstudie met bijna 16.000 respondenten dat de komende maanden een motiverende campagne nuttig kan zijn om zeker te zijn dat minstens 70 procent van de bevolking zich wil laten vaccineren. Dat is vooralsnog het geval, blijkt uit eerste peilingen.

Maar de vaccinatiecampagne zal waarschijnlijk tot het einde van het jaar duren en het is niet uitgesloten dat bepaalde gebeurtenissen de vaccinatiebereidheid onder druk zetten. Een motivatiecampagne moet de nadruk leggen op solidariteit. Mensen houden best een geliefde voor ogen voor wie ze zich willen laten vaccineren. Een verbindende slogan kan helpen.

Beleidsmakers kiezen dus best niet voor externe voordelen zoals een vaccinatiepaspoort. "Zo geef je mogelijk de ijdele hoop dat je recht zou krijgen op enkele privileges", zegt Vansteenkiste. "Alsof je een deel van je persoonlijke vrijheid terug krijgt.”

Dat zal niet het geval zijn, dus "moeten we spreken van een verhaal van collectieve vrijheid. Het is samen uit, samen thuis en we moeten samen proberen om de vaccinatiegraad van 70 procent te bereiken. Daarna kunnen we allemaal samen genieten van de extra vrijheid.”

Bovendien is er - zeker in de begindagen van de vaccinatiecampagne - geen nood aan externe voordelen zoals een vaccinatiepaspoort. "Het aanbod is kleiner dan de vraag", zegt Vansteenkiste. "Het zou dus mogelijk spanningen geven rond wie eerst aan bod komt.”

Het aanmoedigen van vrijwillige motivatie die niet geworteld is in een extern voordeel is ook zinvol omdat mensen die zich laten vaccineren, meer bereid zijn om de maatregelen na vaccinatie te blijven volgen. Wie drukt voelt tot vaccinatie, is hier minder toe bereid.

Vanaf maart zal de brede bevolking aan de beurt zijn voor vaccinatie. Wie in aanmerking komt krijgt daarvoor een oproepingsbrief. Die is best persoonlijk opgesteld, zeggen de psychologen, en licht ook de doeltreffendheid van het gekozen vaccin toe.

Het is nodig dat die vaccinatie-operatie gepaard gaat met een gedeeld sociaal project, bijvoorbeeld door vrijwilligers in te schakelen in de vaccinatiecentra. De hele operatie wordt best ondersteund met een online platform.

Het kan een praktische hulp zijn om een vaccinatiedatum voor te stellen en herinneringen uit te sturen via sms of email. De beste manier om twijfelaars over de streep te trekken is door transparant te communiceren over de ontwikkeling, doeltreffendheid en neveneffecten van de vaccins.

Dat kan ook in die omgeving, met online webinars voor het grote publiek waarbij huisartsen en wetenschappers kritische vragen van de bevolking beantwoorden.