Dansend in de regen: voorpublicatie uit de biografie van Kamala Harris

Nu ze haar ambities voor het presidentschap aan de kant had gezet, keerde Kamala Harris terug naar het werk waarvoor ze gekozen was: Californië vertegenwoordigen in de Senaat van de Verenigde Staten. Na een zware en uitputtende strijd moest ze door haar werk in de Senaat weer in een goed blaadje komen bij de kiezers in haar thuisstaat, en misschien bij Joe Biden.

Het Huis van Afgevaardigden had op 16 januari 2020 de tenlastelegging ingediend voor de im­peachment van president Trump. De uitkomst stond al vast omdat de Republikeinse Senaatsleider Mitch McConnell de leiding van het impeachmentproces had. Aangezien hij het verzoek van de Democraten afwees om getuigen op te roepen, kreeg Harris geen kans om weer in de nationale schijnwerpers te staan, zoals toen ze minister van Justitie Jeff Sessions en de kandidaat voor het Hooggerechtshof Brett Kavanaugh ondervroeg.

Tussen het eind van het impeachmentproces in februari en augustus bleef ze op de achtergrond, maar ze diende wel 33 wetsvoorstellen en resoluties in. Sommige waren partijgebonden, zoals de resolutie die Trumps adviseur Stephen Miller veroordeelde ‘vanwege zijn voortdurende onverdraagzaamheid, haat en verdeeldheid zaaiende politieke retoriek’. De resolutie drong erop aan dat Miller zijn ontslag zou indienen. Dat deed hij echter niet.

Er was vrijwel geen aandacht in de pers voor de wetsvoorstellen. Sommige richtten zich specifiek op Californië: het herstellen en verbeteren van de toegang tot openbaar grondgebied, waaronder South Fork Trinity River-Mad River Restoration Area in Noord-Californië, en het opruimen van de vervuiling in de rivier de Tijuana, helemaal in het zuiden bij de Californisch-Mexicaanse grens.

Andere voorstellen betroffen zaken die ze tijdens haar campagne naar voren had gebracht. Er waren wetsvoorstellen over het milieu om mensen in arme gemeenschappen te beschermen tegen vervuiling door industriële complexen, en om research te financieren naar veilige alternatieven voor chemicaliën in consumentenproducten, waaronder cosmetica. Dat laatste was bedoeld om vrouwen te beschermen die in schoonheidssalons werken: niet het soort kwestie dat in de ogen van de oude mannen in de Senaat aangepakt moest worden in hun wetgevingspakket.

Met een van haar wetsvoorstellen wilde ze onderzoek laten financieren naar baarmoedermyomen. Een ander wetsvoorstel, de Black Maternal Health Momnibus Act van 2020, drong er bij het ministerie van Gezondheidszorg en Sociale Zaken op aan de hoge sterftecijfers van moeders en zuigelingen onder zwarte vrouwen aan te pakken, en om van het Federal Bureau of Prisons te eisen dat gevangenissen geld zouden krijgen om de gezondheid van zwangere vrouwen die in de gevangenis zitten te verbeteren.

Geen enkele kans

Harris richtte zich al vroeg op de coronapandemie en diende in maart al wetsvoorstellen in om de financiële steun te verhogen voor mensen die hun baan verloren omdat staten een lockdown afkondigden. Terwijl de pandemie zich verspreidde, diende zij wetsvoorstellen in die huurders beschermden tegen uitzetting en die financiële steun gaven aan kleine bedrijven.

Ook was er een voorstel dat van de president eiste dat hij een speciale gezant aanstelde die zich met de voorbereidingen op een pandemie moest bezighouden, en dat hij de budgetten verhoogde voor staten waar per post gestemd mocht worden, en dat hij de raciale en etnische ongelijkheid tussen minderheden die corona kregen liet bestuderen. Een ander wetsvoorstel regelde hulp voor kleine en middelgrote restaurants zodat die met de overheden konden samenwerken, waaronder de oorspronkelijke bewoners van Amerika, om voedsel uit te delen aan de arme bevolking.

Harris was een Democraat in een Senaat die in handen is van de Republikeinen, in een verkiezingsjaar waarin ze aan de strijd meedeed om de Democratische genomineerde voor het presidentschap te worden. Dat alles betekende dat er geen enkele kans was dat een van haar wetsvoorstellen werd aangenomen. Maar elk wetsvoorstel was een verklaring over welke kwesties ze wilde gaan aanpakken als ze daar eenmaal de kans toe zou krijgen.

Tijdens het debat tussen de Democratische kandidaten voor het presidentschap op 15 maart 2020 maakte Joe Biden, die de Democratische genomineerde leek te gaan worden, bekend dat hij een vrouw zou uitkiezen als zijn running mate. De vrienden van Harris wilden haar helpen.

Een van hen, Michael Tubbs, werd in 2016 op 26-jarige leeftijd verkozen tot burgemeester van Stockton, de stad waar hij was opgegroeid, nadat hij vier jaar in de gemeenteraad had gezeten. Hij had die zetel verkregen toen hij zijn studie aan Stanford University aan het afronden was, ongeveer 100 kilometer en een hele wereld van Stockton vandaan.

Tubbs was de zoon van een alleenstaande tienermoeder en een vader die in de gevangenis zat, en hij had stage gelopen bij de regering-Obama, in het Witte Huis. Toen Tubbs burgemeester werd, lag er een behoorlijke taak op hem te wachten. De stad met 300.000 inwoners kwam net een faillissement te boven, en zijn voorganger had bekend dat hij schuldig was aan het misbruiken van overheidsgeld en aan het geven van alcohol aan een minderjarige, nadat hij er in eerste instantie van beschuldigd was dat hij geheime opnamen had gemaakt van tienerkampbegeleiders tijdens een spelletje strippoker.

‘Ik concludeerde dat het laf van me zou zijn om onderzoek te blijven doen naar en essays te schrijven over alle problemen van Stockton, zonder dat ik me zou inspannen om er iets aan te doen’, zei Tubbs tegen verslaggever Cynthia Hubert van The Sacramento Bee, toen hij haar uitlegde waarom hij naar Stockton terugkeerde.

Als burgemeester zette Tubbs zich in om zijn stad nieuw leven in te blazen, en senator Harris nam regelmatig contact met hem op, gaf hem advies en vroeg of ze iets voor hem kon doen vanuit Washington. Op haar verjaardag in 2019, toen ze meedeed aan de race voor het presidentschap, belde Harris Tubbs op om hem te feliciteren met de geboorte, de vorige dag, van zijn eerste kind Michael Malakai Tubbs jr.

‘Zeg maar tegen hem dat tante Kamala niet kan wachten tot ze hem kan zien’, zei ze tegen de burgemeester. Tubbs belde de Californische luitenant-gouverneur (vicegouverneur, red.) Eleni Kounalakis op en vroeg of het mogelijk was om een lobbycampagne voor Harris op te zetten. Kounalakis zei tegen Harris dat ze bereid was om die namens haar te gaan organiseren, maar Harris wees het aanbod af. Ze wilde graag Bidens running mate zijn, maar ging ervan uit dat Biden wist waar ze was en hoe hij met haar in contact kon komen.

George Floyd

Uiteindelijk zorgden omstandigheden ervoor dat Biden er nog harder over moest nadenken om Harris uit te kiezen. Op 25 mei overleed George Floyd, nadat hij in Minneapolis 8 minuten en 46 seconden op de grond was gedrukt door de knie van een politieagent. De politie was gebeld omdat Floyd een pakje sigaretten probeerde te betalen met een vals biljet van 20 dollar. Twee maanden daarvoor had de politie in Louisville, in de staat Kentucky, in de veronderstelling dat ze het huis van drugsdealers doorzochten, Breonna Taylor doodgeschoten, een ongewapende medewerker op de spoedeisende hulp die in haar bed lag.

Harris zette ter bescherming tegen corona een mondmasker op en liep naar het Witte Huis om mee te doen aan het protest op 30 mei.

Sommige kandidaten voor het vicepresidentschap voerden fel campagne voor die baan. Harris wilde hem ook, maar haar campagne was subtieler. Ze wist dat ze als een van de mogelijke kandidaten op het lijstje van Biden stond. Rohini Kosoglu, die Harris’ stafchef was in de Senaat en later tijdens de campagne voor het presidentschap, regelde dat Bidens assistenten die onderzoek deden naar Harris’ achtergrond alles kregen wat ze nodig hadden.

Kosoglu zorgde er ook voor dat Biden besefte dat alles wat Harris naar buiten had gebracht over de standpunten die ze al heel lang had over rassen- en strafrechtkwesties niet in conflict waren met zijn zienswijze. Als er wel verschillen van inzicht waren, zou Bidens standpunt prevaleren. Van de zwarte vrouwelijke kandidaten naar wie gekeken werd, was Harris de enige die belangrijke verkiezingen in een staat had gewonnen en die had meegedaan aan een nationale verkiezingscampagne.

Er moest wel het een en ander rechtgezet worden. Het was algemeen bekend dat Joe Bidens vrouw, dr. Jill Biden, Harris’ aanval op haar man over de rassenkwestie in het debat van 27 juni ‘een stomp in de maag’ had genoemd. Tijdens een gesprek in The Late Show with Stephen Colbert in juni had Harris een poging gedaan om uit te leggen waarom ze Biden over de rassenkwestie had aangevallen: ‘Het was een debat. De hele reden was, letterlijk, dat het een debat was. Het werd een debat genoemd.’

Over het idee dat ze als Bidens running mate uitgekozen zou worden, zei ze: ‘Ik zou het een eer vinden als ik gevraagd werd, en ik vind het al een eer dat mijn naam op het lijstje staat. Ik zal je eerlijk zeggen: ik zal alles doen wat in mijn macht ligt, waar ik ook maar ben, om Joe Biden te helpen winnen.’

In juli en augustus werden nog andere kandidaten genoemd die ook steun kregen, vooral Congreslid Karen Bass, een Democraat uit Los Angeles en voorzitter van de Black Caucus van zwarte leden van het Congres. Degenen die haar steunden, waren onder anderen enkele politici die nationale ambities hadden en beseften dat Harris meteen vooraan zou staan voor de Democratische nominatie voor het presidentschap nadat Biden vier of acht jaar president was geweest. Bass leek een minder waarschijnlijke kandidaat voor het presidentschap.

Vijanden gemaakt

Wat de meeste zorgden baarde, was dat Harris’ supporters in Californië geloofden dat de mannen die Biden adviseerden, onder wie voormalig senator Christopher Dodd en de voormalige gouverneur van Pennsylvania Ed Rendell, een verhaal geloofden dat Democraten in Californië Harris niet mochten en niet meer steunden, en dat Bass een degelijk alternatief zou vormen.

Harris had inderdaad wat vijanden gemaakt onder de Democraten. Maar er was ook een kern van mensen die haar steunden. Bass had nooit verkiezingen meegemaakt op nationaal niveau, en er begonnen negatieve verhalen over haar rond te gaan. Zo zou ze vol lof voor Fidel Castro zijn geweest, iets wat niet goed zou vallen in Florida. En ze zou positief over de Scientology Church spreken in een toespraak die zo op internet te vinden was.

Luitenant-gouverneur Kounalakis raakte erbij betrokken. ‘Ik heb niet om toestemming gevraagd’, zei Kounalakis. Binnen het kleine politieke wereldje van San Francisco had Mark Buell, de eerste financiële directeur van Harris’ campagne, Harris en Kounalakis aan elkaar voorgesteld.

De vader van Kounalakis, Angelo Tsakopoulos, was in 1958 als vijftienjarige jongen zonder een cent op zak vanuit Griekenland naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Hij wist op te klimmen via Sacramento State College en werd de grootste projectontwikkelaar van de regio Sacramento. Hij organiseerde ook de fondsenwervingsbijeenkomst waar Buells toekomstige vrouw, Susie Tompkins, Bill Clinton ontmoette en bij de politiek betrokken raakte.

Harris en Kounalakis begonnen regelmatig samen te lunchen en kregen een band. (Harris belt haar op haar verjaardag op en zingt dan ‘Happy Birthday’.) Voordat Kounalakis meedeed aan de verkiezingsstrijd om luitenant-gouverneur te worden, was ze een belangrijke financiële ondersteuner geweest van de campagnes van Hillary Clinton in 2008 en 2016, en ze werd de eerste ambassadeur in Hongarije van de regering-Obama.

Kounalakis woont in hetzelfde appartementencomplex in San Francisco als Buell, met een uitzicht van 360 graden over de Bay Area. Zij en Mark en Susie Buell stemmen vaak hun fondsenwervingsinspanningen op elkaar af, waarbij donoren eerst naar haar appartement komen voor wijn en cocktails en dan de lift naar boven nemen voor een diner bij Mark en Susie Buell.

Toen Kounalakis zich verkiesbaar stelde voor het ambt van luitenant-gouverneur, belde Harris om te zeggen: ‘Ik zal achter je staan, en je gaat winnen.’

Op 31 juli 2020 belde Kounalakis het campagneteam van Biden op en vroeg om een Zoom-vergadering. Die vond drie dagen later plaats. Kounalakis had een indrukwekkende groep personen bijeen weten te krijgen die achter Harris stonden: de burgemeester van San Francisco London Breed, de burgemeester van Oakland Libby Schaaf, de burgemeester van Long Beach Robert Garcia, de minister van Financiën van Californië Fiona Ma, de staatssecretaris van Californië Alex Padilla, burgemeester Tubbs en voormalig gouverneur Gray Davis.

Iedereen kreeg twee minuten de tijd om te vertellen waarom Harris de beste vicepresident zou zijn. Sommigen van hen hadden verhalen vanuit hun functie. Anderen kwamen met persoonlijke verhalen. Garcia van Long Beach zei dat Harris de eerste persoon was geweest die gebeld had om hem te condoleren toen zijn moeder op 26 juli aan corona was overleden.

Tubbs wees erop dat Harris driemaal aan verkiezingen op staatsniveau had meegedaan, dat ze zich verkiesbaar had gesteld voor de presidentsverkiezingen en ‘gepokt en gemazeld in de strijd’ was. ‘Er is er maar één zoals Kamala Harris’, zei Tubbs. Kounalakis voerde aan dat ze een ‘vrouw was die verandering bracht’ in de Amerikaanse politiek. ‘Er is geen stereotiepe omschrijving van Kamala Harris te bedenken.’

Op 11 augustus, op een dinsdag, sprak Biden via Zoom met Harris. ‘Ben je er klaar voor om aan de slag te gaan?’ Biden had zijn uiteindelijke keuze zeer geheim gehouden. Op de zaterdag voor die dinsdag, voordat hij zijn keuze officieel bekendmaakte, hadden Harris en haar naaste adviseurs nog geen enkel idee dat hij haar zou uitkiezen.

‘Mijn god, ik ben er zo klaar voor om aan de slag te gaan’, antwoordde Harris. De mening van Bidens zoon Beau over Harris, die hij zich over haar had gevormd toen de procureurs-generaal van de staten in 2011 en 2012 de banken aanpakten, had zwaar meegewogen bij Bidens besluit.

‘Er is niemand wiens mening ik meer waardeer dan Beau en ik ben er trots op dat Kamala naast me staat bij deze campagne’, zei Biden, nadat hij zijn keuze bekend had gemaakt.

Het ambt van vicepresident was niet wat Harris voor ogen had gehad, toen ze in 2019 aan haar campagne voor het presidentschap was begonnen. Ze was aan de presidentsrace begonnen om te winnen en ze was niet van plan geweest om ­iemands vicepresident te worden.

Vanuit Biden gezien was de keuze logisch. Harris groeide op in de harde politieke wereld van San Francisco, was volledig doorgelicht door onderzoeksjournalisten en een aantal van de beste researchers van beide politieke partijen. Ze had aan moeilijke verkiezingsraces meegedaan en had gewonnen en verloren.

Het team van Biden was op de hoogte van haar goede en minder goede eigenschappen. Ze zou goed overkomen in een debat met vicepresident Mike Pence en het was niet haar gewoonte om fouten te maken tijdens een campagne. Ze zou ook voor enthousiasme zorgen en misschien wat danspasjes maken op de weg naar een overwinning, geleid door iemand die de oudste man ooit zou zijn die tot president was gekozen. Zoals politici zeggen: ze was ‘operationeel’, klaar voor de taak.

Vriendin

Ze had ook iets te vertellen, een verhaal dat uniek is en ook heel erg Amerikaans. Nadat Biden Harris had uitgekozen, nam ze contact op met Wanda Kagan, haar vriendin van de middelbare school in Montreal, en Harris vroeg of ze Wanda’s levensverhaal mocht vertellen. Die aarzelde niet en gaf toestemming.

In een video die ze op 23 september 2020 twitterde, vertelde Harris het verhaal, zonder Kagans naam te noemen. Ze dacht eraan terug dat een goede schoolvriendin van haar ‘soms zo verdrietig was als ze naar school kwam. En dat ze soms niet naar huis leek te willen gaan.’ Toen de vriendin haar in vertrouwen nam en vertelde dat ze misbruikt werd, had Harris tegen haar gezegd: ‘Je moet bij ons komen wonen.’ De pijn van haar vriendin was een van de redenen geweest waarom Harris openbaar aanklager had willen worden, vertelde ze in de video.

Twee dagen voor de verkiezingen op 3 november 2020 dacht Kagan terug aan haar schooltijd en aan wat er van het meisje was geworden dat haar door de moeilijkste tijden van haar leven heen had geholpen. ‘De Verenigde Staten krijgen een heel goede persoon, want zo is ze nu eenmaal. Zo is ze altijd al geweest’, zei Kagan.

Op 19 oktober 2020 was Kamala Harris, de Democratische kandidaat voor het vicepresidentschap, op een campagnebijeenkomst in Jacksonville, Florida. Het regende pijpenstelen. Harris droeg haar Chuck Taylor-sportschoenen en uit de speakers klonk luid de muziek waarmee ze het podium af liep: ‘Work That’ van Mary J. Blige. Just because the length of your hair ain’t long / And they often criticize you for your skin tone / Wanna hold your head high […] Girl be yourself.

Harris duwde haar paraplu naar achteren en danste op het ritme van de muziek, met een brede glimlach, lachend, genietend van de plek waar ze zich bevond, en misschien wel waar ze vandaan was gekomen. Peggy Noonan, de speechschrijver van Ronald Reagan toen die president was, sprak er vier dagen later in een column in The Wall Street Journal schande van. Ze zei dat ‘het gênant was’ om de kandidaat voor het vice-presidentschap te zien dansen, en dat Harris frivool overkwam. The Recount (digitaal politiek magazine, red.) zette een videoclip van vijftien minuten van de dansende Harris in Jacksonville op het internet. Er werd 2,3 miljoen keer naar gekeken.

Doe het voor Tyrone

Beth Foster Gayle was op de ochtend van 25 oktober net opgestaan en ze was koffie aan het zetten in haar huis in Washington D.C.. Ze probeerde moed te verzamelen voor de dag die voor haar lag. Het was precies twee jaar geleden dat haar man Tyrone Gayle, de eerste perschef van Kamala Harris, was overleden. Op zo’n dag komen moeilijke, gelukkige en verdrietige herinneringen naar boven. Er kwam een berichtje binnen op haar telefoon. Het kwam van de Democratische genomineerde voor het vicepresidentschap, die ergens op campagne was. Kamala Harris wilde haar laten weten wat ze tijdens de bijeenkomst in Jacksonville, de stad waar Tyrone vandaan kwam, had gezien. Iemand had een bord omhooggehouden met de woorden: ‘Doe het voor Tyrone.’ Met andere woorden: de persoon die dat bord omhooghield wilde dat Harris de verkiezingen zou winnen voor de man die te jong overleden was. Harris wilde Beth laten weten dat iemand anders ook aan Tyrone dacht.

Het berichtje bracht een beetje licht op een donkere gedenkdag en het toonde een aspect van Kamala Harris dat maar weinig mensen ooit zouden zien. Ze kon zich hard opstellen, vaak te hard, tegenover de mensen om zich heen. In haar klim naar de top had ze mensen achtergelaten die zich gebruikt voelden. Ook liet ze onafgemaakt werk achter omdat ze te snel van de ene belangrijke baan naar de andere overstapte. Maar ze nam ook de tijd om te laten zien dat ze om mensen gaf, en om die o zo zeldzame eigenschap tentoon te spreiden: empathie. Op deze specifieke dag besefte ze dat er iemand was die verdriet had en ze wilde die persoon laten weten dat iemand aan haar dacht.

Zo zit Kamala Harris in elkaar.

Dan Morain, Kamala’s pad. Een Amerikaans leven, Hollands Diep, 336 p., 24,99 euro. Vertaling Bep Fontijn en Frans Reusink.