Gematigde Laschet volgt Merkel op als voorzitter van de CDU

Laschet, de 59-jarige minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, won pas in de tweede digitale stemronde nipt van Merz, de man die bij de vorige leiderschapsverkiezing ook al tragisch als tweede eindigde achter Annegret-Kramp-Karrenbauer. Nu kreeg Laschet 52 procent van de stemmen en Merz 48.

De overwinning van Laschet en zijn ‘runningmate’ Jens Spahn, is een overwinning voor een breed opgestelde, gematigde CDU van Angela Merkel. En net als eind 2018 is het een verlies voor degenen binnen de partij die onder leiding van Merz rechtsaf wilden slaan.

Voordat de 1.001 afgevaardigden uit de partij online hun stem uitbrachten, hielden de drie kandidaten een rede vanuit de grote en lege beurshal in Berlijn. Laschet kon het best omgaan met die onalledaagse omstandigheden. Hij sprak ontspannen, trefzeker en ondanks het feit dat hij voor een lege congreshal zat en zijn publiek thuis voor hun laptops, kijk hij in de camera alsof zijn gesprekspartner tegenover hem aan tafel zat. Friedrich Merz keek steeds zoekend door de zaal en Norbert Röttgen sprak alsof hij een theatertekst had ingestudeerd.

Verrassing

Toch was Laschets winst een verrassing, omdat er in de aanloop naar het congres nauwelijks betrouwbare peilingen zijn geweest en de campagne van de drie kandidaten door corona nooit goed van de grond is gekomen. In de peilingen die wél zijn gehouden had Merz steeds een nipte voorsprong.

In tegenstelling tot in ‘normale jaren’ was ook de stemming tijdens de toespraken op het congres geen graadmeter. Voor een goede rede wordt in de CDU soms wel tien minuten geapplaudisseerd. Of de afgevaardigden dat ook achter thuis hun laptop deden, weet niemand.

De tien minuten durende tekst van Laschet was opgebouwd rondom het thema ‘vertrouwen.’ “Als woorden en daden samenvallen ontstaat vertrouwen”, zei Laschet, wat kan worden geïnterpreteerd als een sneer naar Merz die vanaf de zijlijn veel kritiek op de partij heeft geleverd, terwijl Laschet als regeringsleider zijn deelstaat door de pandemie moest loodsen.

Daarbij werd hij nogal eens gehinderd door zijn gebrek aan charisma, ook iets waarop hij in zijn toespraak een toespeling maakte. Hij zei dat de partij alleen als team succesvol kan zijn en zei dat Duitsland in deze moeilijke tijd behoefte had aan een aanvoerder, niet aan een CEO – nog een sneer naar Merz die allerlei posities in het bedrijfsleven heeft bekleed.

Aan het einde van zijn verhaal haalde Laschet een kleine goudkleurige penning tevoorschijn, een ‘geluksbrenger’ die zijn vader vroeger bij zich had gedragen als mijnbouwer, een kilometer onder de grond. Ook daar, zei Laschet, kwam het aan op samenwerking.

Team

Angela Merkel had zich als openingsspreker op het congres vrijdagavond subtiel voor Laschet en Spahn uitgesproken door te zeggen dat de CDU moet worden aangevoerd “door een team”, maar vooral door heel lang te praten over wat er sinds 2005, “toen we nog met Nokia’s telefoneerden” in Duitsland is veranderd. Het was het jaar dat Merkel kanselier werd, maar ook het jaar dat kandidaat Merz zich terugtrok uit de politiek. De boodschap: iemand die zo lang weg is geweest, kan de CDU niet leiden.

Laschet gold van tevoren als de kandidaat die de meeste continuïteit met het tijdperk Merkel te bieden heeft, de man van consensus en verbinding. Wat als een zwakte geldt in de partij, maar ook als kracht, omdat CDU’ers over het algemeen terugschrikken voor al te veel risico.

Bondskanselier

De nieuwe kandidaat is niet automatisch ook de nieuwe bondskanselier. Wie dat wordt bepalen de voorzitters van CDU en CSU pas later dit voorjaar.

Het is nog zeer de vraag of Laschet deze positie zelf gaat vervullen. Wellicht dat zijn partner Spahn aanspraak maakt op de post. De gezondheidsminister is ambitieus en populair onder de kiezers. Anderzijds heeft hij voorlopig zijn handen vol aan het coronavirus.

Logischer is het dat Markus Söder, de minister-president van de Beierse zusterpartij CSU een gooi zal doen naar het hoogste politieke ambt van Duitsland. In de corona-politiek gelden Laschet en Söder tot nu toe als rivalen, waarbij Söder als ‘hardliner’ geliefder is bij het electoraat.