Welke bijkomende maatregelen staan deze week op de agenda?
De uitbraak in Houthulst bewijst dat de Britse coronavariant aan een opmars bezig is in België. Wat kan ons land nog doen om stijgende cijfers te vermijden? De regeringen zullen deze week een aantal knopen doorhakken.
De coronacijfers in België zijn nu al enkele weken relatief stabiel, maar de vastgestelde aanwezigheid van nieuwe, meer besmettelijke virusvarianten zorgt voor ongerustheid. Uitbraken, zoals dit weekend in Houthulst, tonen dat de zogenaamde Britse variant B.1.1.7 al veelvuldig circuleert. Toch kijken virologen nu in eerste instantie naar het opleggen van extra reisrestricties.
Dat moet de opmars van varianten in ons land vertragen en bovendien kan België op dit moment betere cijfers voorleggen dan heel wat andere landen. De verwachting is dat de regeringen vrijdag op het overlegcomité reisbeperkingen afkondigen, al kan het ook eerder.
Op maandag vergadert namelijk het kernkabinet van de federale regering, bestaande uit de premier en de vicepremiers, over het laatste advies van expertgroep GEMS, dat vraagt om te sleutelen aan de reismaatregelen.
‘Baas over eigen grenzen’
De meest strikte oplossing is om de grenzen volledig te sluiten, zoals tijdens de eerste lockdown. Half oktober hebben de lidstaten echter een voorstel van de Europese Commissie ondertekend dat vraagt om het vrij verkeer van personen en goederen niet meer zomaar te belemmeren.
Donderdag, een dag voor het overlegcomité, staat een videoconferentie gepland van de leiders van lidstaten die deel uitmaken van de Europese Raad. Ze zullen overleggen over de vaccinatie-uitrol, maar ook over het grensbeleid in de strijd tegen Covid-19. “We zijn nog altijd baas over de eigen grenzen”, klinkt het bij een bron in de regering. “We kunnen ze sluiten, maar in hoge nood en voor beperkte tijd.”
Toch is een volledige sluiting van de grenzen niet wat de virologen vragen, omwille van de praktische problemen. “Het zal nooit 100 procent potdicht zijn”, zegt GEMS-voorzitter Erika Vlieghe (UAntwerpen). Wat de GEMS wel vraagt, is een sterkere ontmoediging. “Ik denk dat er te veel niet-essentiële reizen zijn, maar er zijn verschillende manieren om daar iets aan te doen”, aldus Vlieghe.
Vrijdag maakte minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) bekend dat voortaan álle reizigers uit niet-Schengenzone het Passagier Lokalisatie Formulier (PLF) moeten invullen, ongeacht de duur van hun verblijf in het buitenland en in België en dus niet enkel wie per vliegtuig of boot komt. Dat zal weinig reizigers tegenhouden.
Er kan een verbod komen op alle niet-essentiële reizen, of de voorwaarde om een negatief testresultaat te hebben en een quarantaine voor iedereen die het land binnenkomt. Op dit moment moet iedereen die minder dan 48 uur in het buitenland was, of voor minder dan 48 uur naar ons land komt, niet in quarantaine en geen test afnemen.
De regering bekijkt ook of ze die 48 uur inkort tot 16 uur, waardoor grensarbeiders nog wel naar hun werk of familie kunnen, maar andere korte reizen minder aantrekkelijk zijn. De regering kan ook sleutelen aan het moment waarop een reiziger zich moet laten testen. Niet-Belgen moeten vóór hun vertrek naar België een test laten afnemen en een negatief resultaat voorleggen, maar terugkerende Belgen mogen zich pas na aankomst laten testen.
Quid krokus?
Op dit moment zijn er nog niet zo veel binnenkomende reizigers, maar in hun pleidooi voor strikter toezicht op de niet-essentiële reizen krijgen de virologen steun van hun landgenoot in Londen. “De krokusvakantie zet bij mij de rode lichten aan het knipperen”, zei Peter Piot, viroloog en directeur van de London School of Hygiene and Tropical Medicine en adviseur van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. “Essentiële reizen: ja. Maar plezierreizen: neen.”
Ook viroloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) kijkt al enkele weken vooruit, naar de krokusvakantie en pleit ervoor om die een week te verlengen. Ook die beslissing komt vrijdag op het overlegcomité, zoals aangekondigd door het vorige overlegcomité, begin deze maand.
Als de krokusvakantie een week vervroegt, dan begint ze al twee weken na het overlegcomité. “Daar moet vrijdag duidelijkheid over zijn, zodat iedereen zich kan organiseren”, aldus het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). “Als er zo’n extra afkoelingsweek komt, dan zal het echter een week met afstandsonderwijs zijn, geen extra vakantie.”
Exitplan
Tegen het overlegcomité wordt ook een exitplan van de experten verwacht. Minister van Financiën en Vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) maakte in een interview in De Zondag nieuws door aan de GEMS dringend zo’n exitplan te vragen, maar eigenlijk was ook dat al beslist op het vorige overlegcomité. Dat plan moet perspectief geven aan sectoren die nu nog volledig op non-actief staan, zoals contactberoepen en de evenementensector.
De uitspraak van Van Peteghem is een antwoord op de inschatting van viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) dat versoepelen ten vroegste over twee maanden kan. Van Ranst zit in de GEMS die dat exitplan opstelt. Volgens hem is dat plan al min of meer klaar, maar is het de bedoeling om de finale versie voor te stellen bij versoepelingen.
“Om te versoepelen moet je drie weken lang minder dan 800 dagelijkse besmettingen en 75 ziekenhuisopnames per dag hebben”, zegt Van Ranst. “Ik denk dat met de huidige gegevens mijn inschatting vrij realistisch is. En ik weet niet of het veel zin heeft om te praten over versoepelen als we niet in een dalende lijn zitten.”