10 jaar na het schandaal: zo verdwenen de beruchte belspelletjes bij ons van het scherm

Voor de piepjonge lezers onder ons: de belspelletjes waren tussen februari 2004 en januari 2011 ‘s avonds laat en ‘s nachts te zien op de commerciële zenders. Presentatoren zoals Stéphanie Meire en Dimitri Vantomme legden de kijkers woordpuzzels en rekensommen voor. Wie de oplossing wist, kon z’n antwoord doorbellen. Een oproep kostte enkele euro’s, maar niet elke beller raakte tot in de studio. Bovendien waren de opgaves vaak erg moeilijk. 

Al snel regende het dan ook op verschillende fora kritiek. Kijkers reageerden gefrustreerd omdat ze om de tuin geleid waren en veel geld waren kwijtgespeeld. In 2006 en 2007 greep de Kansspelcommissie daarom voor de eerste keer in. Een koninklijk besluit werd opgesteld waarin de spelletjes aan strengere regels werden onderworpen. Zo moesten personen die veel geld uitgaven een waarschuwing krijgen, moest het aantal deelnemers op het scherm getoond worden en mochten de spelletjes maximaal twee euro per deelname kosten.

Die tussenkomst zette weinig zoden aan de dijk en de kritiek bleef luid. Toch verdwenen de spelletjes niet van het scherm. Tot de Neveneffecten - het comedy-collectief dat bestond uit Jelle De Beule (39), Jonas Geirnaert (38), Lieven Scheire (39) en Koen De Poorter (43) - op 18 januari 2011 in hun programma ‘Basta’ aantoonden hoe groot de oplichting exact was.

_{(Lees verder onder video.)}

Het viertal stuurde daarvoor Maxime De Winne - momenteel vooral bekend van z’n rol als Quinten in ‘Familie’ - naar het hol van de leeuw. De acteur ging vier maanden undercover aan de slag als presentator van de spelletjes en ontdekte zo hoe de oplichting in z’n werk ging. Zo kreeg hij te horen hoe de spelletjes bewust de grens tussen het legale en het illegale opzochten en hoe de tv-makers zich ervan bewust waren dat er bijvoorbeeld minderjarige deelnemers waren, maar daar niets aan deden. 

Dat bepaalde rekenopgaves bijna niet op te lossen waren, bewezen de Neveneffecten door ze voor te schotelen aan enkele wiskundestudenten aan de Universiteit van Gent. “Dit is het moeilijkste dat we ooit hebben moeten doen”, klonk het verbouwereerd. De Beule en co. schakelden ook de hulp in van rekenwonder Gaëtan De Weert die er na anderhalf jaar in geslaagd was via een computerprogramma de oplossingssleutel van de opgaves te kraken. Die zou hij doorbellen tijdens de laatste aflevering van De Winne. Z’n eerste antwoord bleek echter fout te zijn. “In 1 van de 6 gevallen komt dat door een vergissing van de makers”, verklaarde hij. Enkele minuten later gaf hij dan toch het goede antwoord, goed voor 4.500 euro. En dat zorgde voor ongenoegen in de regiekamer. “Fuck, wat een eikel. Ik vrees ervoor dat hij onze manier van werken door heeft”, klonk het. “Ga maar snel verder met de volgende opgave. Dit kunnen we niet meer spelen nu.” 

_{(Lees verder onder de video.)}

“Belspelletjes zijn uitgevonden met een duidelijke maatschappelijke functie: de mensen oplichten”, klonk het achteraf. “Op basis van het feit dat de spelletjes volledig illegaal waren, had onze overheid kunnen beslissen de belspelletjes gewoon af te schaffen. Maar ze leveren natuurlijk een sappige brok belastingen op.”

De uitzending kende meteen gevolgen. Zo stopten VTM en 2BE (intussen VTM2, red.) meteen met de spelletjes. “Hoewel we alles strikt volgens de wet hebben georganiseerd, vinden we het niet langer opportuun dit uit te zenden”, reageerde Peter Quaghebeur, toenmalig directeur-generaal van moederbedrijf VMMa. “We nemen als Vlaams bedrijf, geworteld in de samenleving, onze verantwoordelijkheid op. Als er geen maatschappelijk draagvlak is voor belspellen, dan heeft het ook geen zin meer dat we ze uitzenden. We willen niet dat onze kijkers de indruk hebben dat wij de wet overtreden.” Vier en Vijf waren eerder al gestopt met de uitzendingen. Om te voorkomen dat de spelletjes ooit zouden terugkeren, besloot toenmalig minister van Media Ingrid Lieten (sp.a) ze ook bij wet te verbieden. 

‘Neveneffecten’ infiltreert in belspel

“Belspelletjes moeten voor altijd uit de ether blijven”

“Kansspelcommissie kende rekensleutel al een jaar”