Hoe besmettelijk is die Britse coronavariant precies? En is hij nog wel tegen te houden in ons land?

De Britse variant, eigenlijk een verzameling van verschillende mutaties, zou 30 tot 70 procent besmettelijker zijn dan het "gewone" coronavirus dat we tot nu toe kenden bij ons. Die inschatting is gemaakt op basis van epidemiologische cijfers in het Verenigd Koninkrijk, en werd bijgesteld van de oorspronkelijke 70 procent. Verder klinisch onderzoek is nodig om dat precies te kunnen bepalen, onderstreept viroloog Leen Delang (KU Leuven). 

"Als je het midden neemt, kom je volgens de schattingen uit op 50 procent besmettelijker. Dat betekent dat waar iemand vroeger twee personen besmette met de klassieke variant, die er nu drie zou besmetten," zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven).  

Het goede nieuws is dat mensen die door dit virus COVID-19 krijgen, er niet zwaarder ziek door worden. Alleen: omdat deze variant zo besmettelijk is, kan hij natuurlijk veel meer potentiële slachtoffers maken. En dus moeten we nog waakzamer zijn dan we al waren, en vooral heel snel en kordaat ingrijpen waar nodig. 

Wat het extra moeilijk maakt, is dat ongeveer 40 procent van de dragers geen symptomen zou hebben. Goed nieuws is wel dat het vaccin zeer actief is tegen deze variant, zo ving microbioloog Herman Goossens (UAntwerpen) op van zijn collega's in Oxford. 

Bekijk het gesprek met Herman Goossens uit "De afspraak" hier en lees voort onder de video:

Elk virus probeert naarmate het circuleert om besmettelijker te worden, wat eigenlijk een vorm van overleven is. Intussen zijn er dus al verschillende mutaties, ook binnen de Britse variant zelf. 

In dit geval heeft de Britse variant zich onder andere aangepast via de spike-eiwitten, de "stekeltjes" op de bol, zegt Leen Delang. "Die binden zich aan zogenoemde ACE2-receptoren in ons lichaam, in de eerste plaats in onze luchtwegen en longen."

Hoe succesvoller het virus bij ons kan binnendringen, hoe besmettelijker het wordt. Of de nieuwe variant besmettelijker is in de zin dat hij bij patiënten een hogere "virale lading" zou kunnen opwekken (het aantal virussen dat we bijvoorbeeld in onze luchtwegen meedragen) is nog niet helemaal zeker, zegt Leen Delang. 

Onderzoekers zien bij de nieuwe variant weliswaar vaak hoge virale ladingen, maar dat was (is) voor het klassieke virus eigenlijk ook al zo. 

Overigens: de nieuwe, "fittere" variant zal het door zijn succesvollere strategie op termijn zo goed als volledig overnemen van het eerste virus, dat gedoemd is de strijd te verliezen tegen zijn meer dominante broer. We houden in de toekomst dus maar beter rekening met deze meer besmettelijke vorm, veeleer dan met de andere. "We zien dit nu al in Groot-Brittannië", zegt Molenberghs. "In Londen en omgeving is die nu al goed voor 80 à 90 procent van de nieuwe besmettingen." 

Wat niet betekent dat we vanaf nu het klassieke virus zouden moeten minachten, benadrukt hij, "we weten hoeveel schade dat al heeft aangericht".

Bekijk hier een explainervideo (april 2020) met wetenschapper Hetty Helsmoortel over hoe ons lichaam reageert op het coronavirus en hoe het fout kan lopen (en lees door onder de video): 

Momenteel is de regel om anderhalve meter afstand te houden bij sociaal contact, maar is dat wel voldoende met een besmettelijker variant? Bij de Britten gaan stemmen op om naar 3 meter afstand te gaan, of toch tenminste naar 2 meter. 

Op zich kan dat helpen, zegt Delang. "Onze anderhalvemeterstrategie buitenshuis heeft tot nu toe goed gewerkt, in combinatie met de andere regels. Het is zo dat de meeste druppeltjes niet verder dan anderhalve meter vliegen, maar er zijn er altijd wel een paar die verder kunnen raken." Met andere woorden: er zijn waarschijnlijk minder druppeltjes nodig bij de sterkere variant om iemand te besmetten. 

Een hogere perimeter kán helpen. Al blijft het belangrijk om vooral niet tegen de huidige basisregels te zondigen: de anderhalve meter respecteren, mondmasker aanhouden, en als je moet niezen, correct niezen in de elleboog, zodat er niks in het rond gaat vliegen. 

Geert Molenberghs zat vanmiddag in "Het Journaal". Bekijk hier het volledige gesprek (en lees voort onder de video): 

Eerst was er de gemeente Houthulst, dan een school in Edegem en in Kontich. Ook een school in Aalst wordt genoemd, maar dat moet nog bevestigd worden. Het ging razendsnel de voorbije 24 uur. 

Voorlopig blijft het bij ons nog bij enkele clusters, maar Molenberghs geeft het voorbeeld van Ierland om aan te tonen hoe snel het kan gaan: daar is het aantal besmettingen per 100.000 inwoners (opgeteld per twee weken, red.) in een maand tijd geëvolueerd van minder dan 100 naar ruim 1.250. 

Anderzijds: de Ieren hadden veel minder strenge maatregelen tijdens de kerst- en nieuwjaarsperiode, die wij wel goed doorgekomen zijn, en hier zijn al meer mensen in aanraking gekomen met het coronavirus, wat hen toch meer bescherming biedt. "Wij hebben pure winst omdat we al heel lang strikte maatregelen hebben die stabiel zijn. Anderzijds hebben we wel de impact van de terugkerende reizigers." 

Molenberghs zegt dat het zeer goed is dat er breed wordt ingegrepen in de scholen in Kontich en Edegem: iedereen is er in quarantaine (leerlingen, hun ouders, broers, zussen, personeel en hun gezin enz., red.) en er zal heel breed getest worden. Die gegevens worden heel interessant, zegt hij, om te zien hoe snel het in België gaat (of kan gaan) met de Britse variant. 

Herman Goossens en viroloog Piet Maes (KU Leuven) zeiden het eerder al: het virus is wellicht niet meer tegen te houden in ons land, het zal er vooral op aankomen om de verspreiding zoveel mogelijk te vertragen. Intussen moeten er zoveel mogelijk mensen al gevaccineerd worden. 

Damage control dus, het beperken van de schade, dat bevestigt ook Molenberghs. "De Britse variant nu helemaal de deur uitwerken tot het volledig voorbij is, gaat niet lukken. We moeten dus gepast reageren."

Afhankelijk van hoe goed we daarin slagen, zal de verspreiding van de fittere variant sneller of trager verlopen. "Eén voordeel hebben we wel op de Britten: zij wisten toen nog niet hoe besmettelijk het was, wij nu wél." (tekst loopt door onder de audio)

Geert Molenberghs was ook te gast in "De wereld vandaag" op Radio 1, beluister hier het volledige interview: 

Herman Goossens vertelde eerder vandaag aan onze collega's van Radio 2 Antwerpen dat zijn strategie zou zijn om "zo snel mogelijk op grote schaal te testen, massaal, zodat mensen meteen in isolatie kunnen gaan en we de verspreiding enigszins kunnen indijken. Dat is onze enige hoop." 

Viroloog Piet Maes (KU Leuven) vertelde eerder al ongeveer hetzelfde: "Er moet, om die verspreiding zoveel mogelijk tegen te gaan, heel breed worden getest, en veel worden ingezet op quarantaine." 

Ook het reizen kan en moet strenger worden aangepakt: de 48 urenregel zou eigenlijk overboord  moeten, zeggen experts. Iedereen die in het buitenland is geweest, zou een formulier moeten invullen en getest moeten worden. Ook Molenberghs wil reizen strikter gereguleerd zien: enkel nog essentiële reizen bijvoorbeeld, en/of een negatief reisadvies van de overheid. 

Op zich moeten de huidige maatregelen in België kunnen volstaan, denkt Molenberghs, als we snel genoeg ingrijpen en de huidige regels goed blijven volgen. En we moeten enkele valkuilen sluiten, zoals de lunchpauze met collega's op het werk: "Dat zijn momenten waarop onze aandacht verslapt, maar niet die van het virus. We zien dat in periodes waarin scholen dicht zijn, 40 procent van de clusters met nieuwe besmettingen op het werk ontstaan." 

Ook in de naschoolse activiteiten kan het nog beter: Molenberghs pleit ervoor om enkel nog activiteiten in open lucht toe te staan. Vrijdag komt het Overlegcomité opnieuw samen, maar mogelijk hakt de regering al sneller knopen door.  

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":