Misbruikzaak rondom bekende politicoloog Olivier Duhamel brengt Frans debat over incest op gang
‘Ik was vijf jaar oud. In één avond heeft de broer van mijn moeder mijn onschuld omver geslagen en de rest van mijn leven verduisterd.’ Sinds zaterdag de hashtag #metooinceste werd gemunt, verscheen op Twitter een vloedgolf aan ijzingwekkende getuigenissen.
Honderden Fransen berichtten over het misbruik dat hen in hun jeugd door een familielid werd aangedaan. ‘De omerta rondom incest zou afgebroken kunnen worden’, aldus psychiater Muriel Salmona, die een boek schreef over seksueel geweld, in Le Monde.
Sinds een aantal jaar is de seksuele moraal in Frankrijk merkbaar aan het verschuiven. Decennia lang konden machtige mannen als filmmaker Roman Polanski, die in 1977 bekende een 13-jarig meisje te hebben verkracht, of schrijver Gabriel Matzneff, die zijn waarachtige pedofiele praktijken in zijn boeken in detail beschreef, straffeloos hun gang gaan. Sinds de schokgolven van de MeToo-beweging met enige vertraging ook Frankrijk hebben bereikt is het voorbij met die coulance en staan de slachtoffers van seksueel geweld centraal.
Incest bleef sindsdien echter relatief onderbelicht. Daar lijkt nu radicaal verandering in te komen. Op 7 januari verscheen het boek La familia grande, waarin juriste Camille Kouchner haar stiefvader, de bekende politicoloog Olivier Duhamel, beschuldigt van incestueuze handelingen met haar tweelingbroer. Het misbruik vond plaats in de jaren tachtig, toen Kouchners broer rond de dertien was, en zou zo’n twee jaar hebben geduurd.
Prominente spil
De gevolgen van de affaire-Duhamel zijn groot. De 70-jarige politicoloog is, of was, in links-intellectuele kringen een zeer vooraanstaande figuur, een prominente spil in een milieu van bekende Parijse salonsocialisten. Het meest opzienbarende aan het relaas van Kouchner is dat het misbruik volgens haar bij veel vrienden en bekenden van de familie (‘la familia grande’) bekend was, maar dat er simpelweg niet over werd gesproken.
Duhamel, die tegen de Franse media zei dat hij ‘niets te zeggen heeft’ over de beschuldigingen, heeft zijn Twitteraccount verwijderd en is teruggetreden uit al zijn functies. Hij was onder meer politiek commentator op tv-zender Europe 1 en voorzitter van de Fondation nationale des sciences politiques, de stichting die gaat over het beheer en de financiering van de prestigieuze politicologische opleiding Sciences Po.
Meegesleurd
De vraag is hoeveel mensen door de val van Duhamel zullen worden meegesleurd. Welke prominente vertegenwoordigers van ‘la gauche caviar’ waren van het misbruik op de hoogte? Duhamel maakte deel uit van een groep soixant-huitards, intellectuelen wier ideeën werden gevormd tijdens de studentenrevolte van mei ‘68. Hun libertijnse opvattingen over seksuele ethiek hebben de tand des tijds slecht doorstaan.
Zo werd de bekende filosoof Alain Finkielkraut vorige week ontslagen door tv-zender LCI nadat hij over Duhamels misbruik had gezegd dat het slachtoffer geen kind was, ‘maar een adolescent, dat is niet hetzelfde.’ ‘Is er sprake geweest van toestemming, op welke leeftijd begint dat?’, had Finkielkraut zich eerder in de uitzending afgevraagd.
Saillant is ook het terugtreden van oud-minister van Justitie Elisabeth Guigou, die een onafhankelijke commissie zou gaan voorzitten die onderzoek gaat doen naar incest. Guigou is een goede bekende van Duhamel. ‘Het actuele klimaat stelt me niet in staat deze taak met de nodige rust uit te voeren’, liet ze optekenen.
1 op de 10 Fransen slachtoffer
Volgens een peiling van onderzoeksbureau Ipsos is maar liefst 1 op de 10 Fransen naar eigen zeggen slachtoffer geweest van misbruik door een familielid. Actiegroepen als het feministische collectief Noustoutes, dat de hashtag #metooinceste bedacht, hopen dat de misbruikzaak rondom Duhamel ertoe zal leiden dat incest uit de taboesfeer wordt gehaald. Franse parlementariërs werken aan een wetsvoorstel dat incest zwaarder moet bestraffen. Onder meer presidentsvrouw Brigitte Macron heeft zich voor zo’n wet uitgesproken.