Coronapatiënten in Braziliaanse Amazonestad sterven verstikkingsdood door zuurstoftekort, Venezuela stuurt hulp

De ernst van die noodsituatie in de Braziliaanse miljoenenstad Manaus kwam vorige week donderdag aan het licht, toen een oproep van psychologe Thalita Rocha op instagram viraal ging. "In het hele ziekenhuis is gewoon alle zuurstof op. Er gaan veel mensen dood. Lieve God, stuur ons zuurstof", zo klonk haar emotionele smeekbede. Rocha's moeder voerde in een van de ziekenhuizen in Manaus net als vele andere coronapatiënten een gevecht tegen verstikking. 

Manaus kent een nieuwe opstoot van COVID-19, met vele doden en een tekort aan medisch personeel en materiaal tot gevolg. Coronapatiënten sterven er door verstikking, omwille van een acuut tekort aan zuurstofcilinders voor de beademingstoestellen in de ziekenhuizen. Familieleden van patiënten zijn wanhopig en gaan zelf op zoek naar zuurstof, dat aan woekerprijzen op de zwarte markt verkocht wordt.

De federale, Braziliaanse regering onder leiding van president Jair Bolsonaro negeerde in eerste instantie de schreeuw om hulp uit de deelstaat Amazonas. Pas nadat prominente Braziliaanse zangers, influencers en voetballers online massaal aandacht opgeëist hadden voor de noodsituatie en zelf vluchten met zuurstofcilinders naar Manaus organiseerden, zag de federale regering zich genoodzaakt te reageren.

In Manaus werden tijdens de eerste golf massagraven gegraven, om het grote aantal doden op te vangen. Nu is de stad dus opnieuw zeer zwaar getroffen. Het Braziliaanse leger vloog uiteindelijk een noodvoorraad van 6.000 liter zuurstof over naar de geïsoleerde stad in Amazonegebied, maar gezondheidswerkers waarschuwden dat ze met die voorraad niet lang zouden toekomen. Er wordt ook een noodhospitaal gebouwd en een aantal patiënten met nood aan zuurstof, waaronder zo'n 60 vroeggeboren baby's, zijn per vliegtuig overgebracht naar andere ziekenhuizen. Te weinig en te laat, zo klinkt de kritiek op de Braziliaanse reactie.

De Braziliaanse president Jair Bolsonaro zegt dat de situatie in Manaus "een verschrikkelijk probleem is', maar dat de regering "haar deel nu gedaan heeft".  Bolsonaro heeft de ernst van het coronavirus altijd geminimaliseerd en is fel gekant tegen strenge coronamaatregelen die sommige deelstaten opleggen. 

Wilson Lima, de gouverneur van Amazonas, is een van die gouverneurs. Lima verlengde de coronamaatregelen in zijn staat voor de feestdagen, maar moest na massale protesten van Bolsonaro-aanhangers terugkomen op die beslissing. De nieuwe piek in Manaus is dan ook hoogstwaarschijnlijk te verklaren door de feesten tijdens de eindejaarsperiode. Intussen heeft Lima wel een avondklok ingesteld voor 10 dagen.

Vrijdag weerklonk in onder meer Rio de Janeiro en Sao Paulo nog protest tegen Bolsonaro's aanpak van de coronacrisis: inwoners hingen uit hun raam en sloegen op potten en pannen om hun woede te uiten. Critici van Bolsonaro zeggen dat de grimmige situatie in de Manaus slechts het laatste voorbeeld van zijn slechte coronabeleid is.

Omdat de situatie in Manaus kritiek blijft, heeft Venezuela besloten om hulp te sturen. Het buurland leverde al een eerste lading zuurstofflessen. Zo'n 136.000 liter zuurstof is volgens de regering op weg naar Brazilië. De Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken zegt dat het in zuurstof zal voorzien "tot het einde van de noodsituatie". 

"De mensen van Brazilië moeten weten dat we in de mate van onze mogelijkheden en daarbuiten bereid zijn om Brazilië te steunen", zo klonk de Venezolaanse president Nicolas Maduro tijdens een speech over de steun van zijn land aan Brazilië. "Onze broer Brazilië, het fantastische Brazilië, het Brazilië van het volk."

Dat net Venezuela, een land dat zelf grote problemen heeft, hulp stuurt naar Brazilië is een slag in het gezicht van Bolsonaro. Die laatste gebruikt Venezuela vaak als afschrikwekkend voorbeeld en won de verkiezingen met slagzinnen als 'Brazilië moet geen Venezuela worden'.  

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt zich grote zorgen over Manaus en zegt dat de situatie in het Amazonegebied "de afgelopen weken significant verslechterd is". Als dit zo verdergaat zullen we een golf zien die "groter zal zijn dan de catastrofistische golf in het Amazonegebied, en dan vooral in Manaus, in april in mei vorig jaar", aldus Mike Ryan van de WHO. "De intensieve zorg was de afgelopen twee weken 100 procent volzet. Het gezondheidssysteem staat onder extreme druk."

Brazilië is zwaar getroffen door het coronavirus. Volgens Johns Hopkins University telt het land in totaal meer dan 209.000 doden, dat is het tweede grootste, absolute aantal ter wereld. Alleen de Verenigde Staten gaan Brazilië voor. Per 100.000 inwoners telt Brazilië meer dan 100 doden. Ter vergelijking: België telt meer dan 178 doden per 100.000 inwoners, maar onderrapportering is zeer waarschijnlijk in Brazilië. In afgelegen gebieden is de gezondheidszorg vaak precair of onbestaande. 

Net vandaag is de vaccinatiecampagne in Brazilië van start gegaan, met een van de Chinese vaccins. Het was de gouverneur van Sao Paulo die aanwezig was bij de toediening van het eerste vaccin bij een verpleegster, omdat zijn staat het meest betrokken was bij de samenwerking met de Chinese ontwikkelaar Sinovac.

Bolsonaro zou gehoopt hebben om volgende week van start te kunnen gaan met het Oxford-AstraZeneca vaccin, maar wordt nu dus ingehaald door een van de deelstaten. Brazilië is tijdens de ontwikkeling van de Chinese vaccins ingezet als testlaboratorium, omdat China zelf nog maar weinig besmettingen telt.