LEES OOK: Verhoren en telefoontaps onthullen rol Theo Francken in de zaak-Kucam

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) kreeg in de Kamercommissie dinsdag vragen over de humanitaire visa die hij kan uitreiken. Aanleiding was de veroordeling van Melikan Kucam vorige week tot acht jaar cel wegens mensensmokkel en passieve omkoping.

Theo Francken (N-VA), die in zijn periode als staatssecretaris humanitaire visa uitreikte met Kucam als tussenpersoon, was niet aanwezig tijdens de vragen. Ook zijn twee partijgenoten die in de commissie zetelen daagden pas later op. “Wij hadden geen vragen in dat debat”, zegt Francken.

Toen Francken even later aan de beurt was om zijn mondelinge vragen te stellen over andere thema’s, was hij nog altijd niet aanwezig. Uiteindelijk daagde hij dan toch op, tot grote frustratie van de commissieleden uit de andere fracties. “Het is hallucinant dat niemand van N-VA wilde tussenkomen over de humanitaire visa”, zegt Ben Segers van sp.a.

“Uit alles wat we nu weten, was er geen enkele controle door het kabinet op de uitreiking van die visa. Zelfs de Dienst Vreemdelingenzaken weet niet alle namen van wie er een visum kreeg van Kucam. Op dit moment weten we nog altijd niet wie via ons land een visum kreeg maar in de plaats van naar België naar andere landen reisde.”

Vriendjespolitiek

De politiek van het kabinet-Francken noemt Seghers “laissez-faire, laissez-passer. Op die manier werd het ondernemerschap van een mensensmokkelaar gefaciliteerd”. Franckens toenmalige coalitiepartner Open VLD ziet in de hele affaire ook de aanleiding waarom N-VA vervroegd uit de regering-Michel stapte.

“N-VA heeft het rekensommetje gemaakt. De partij wist dat dit zou uitkomen en wilden dat niet riskeren vlak voor de verkiezingen”, zegt Kamerlid Tim Vandenput.

Volgens Wouter De Vriendt (Groen) heeft Francken “door zijn vriendjespolitiek en de carte blanche aan zijn partijgenoot Kucam” ervoor gezorgd dat het systeem van humanitaire visa in diskrediet is geraakt. Afgelopen weekend bleek dat Francken voor de zaak aan het licht kwam al door partijgenoten op de hoogte was gebracht dat er van alles fout was met de praktijken van Kucam. Hij raadde die partijgenoten aan om naar de politie te stappen.

“Maar voor de rest deed hij niets”, zegt De Vriendt. “Deze visa dienen normaal enkel om de meest kwetsbare mensen uit gevaarlijke situaties te halen, maar over die criteria zijn toen door het kabinet nooit vragen gesteld.”

Toeteren in de commissie

Aan Sammy Mahdi werd gevraagd om veel transparanter te zijn over de humanitaire visa die hij als staatssecretaris kan uitreiken, alsook om enkel nog met internationaal erkende organisaties samen te werken. In zijn antwoorden spaarde ook hij de kritiek niet aan het adres van Francken.

“Ik beloof dat ik het beter zal doen dan mijn voorganger en geen vrijgeleide zal geven aan mensensmokkelaars. Eerlijk gezegd vind ik het niet normaal dat ik dit soort zinnen moet uitspreken, maar het is helaas de realiteit.”

Francken gold binnen het parlement ook voor zijn periode als staatssecretaris al als een expert Asiel en Migratie. Hij schreef over de materie ook al meerdere boeken. Volgens Vandenput is die periode voorbij. “Ik denk dat hij zijn morele gezag voor altijd kwijt is. Als hij nog eens komt toeteren in de commissie, zal ik hem in alvast niet meer geloven.”

Toekomst

Groen vraagt dat er voor de humanitaire visa in de toekomst een soort kader komt met richtlijnen waaraan een staatssecretaris zich moet houden. “Discretionair bevoegd zijn mag niet gelijk zijn aan willekeur”, zegt De Vriendt. Maar volgens Madhi “zou een lijst met criteria de uitreiking van humanitaire visa bemoeilijken wanneer die nodig blijkt. De discretionaire bevoegdheid laat net toe om alle elementen van een dossier in acht te nemen.”

Mahdi belooft wel meer transparantie en is bereid om in te gaan op vragen van de Kamerleden over de visa die hij uitreikt. Er komt vanaf dit jaar ook een jaarlijks verslag aan het parlement. Voor 2020 is dat volgens Mahdi nog onmogelijk, omdat er nog volop wordt gewerkt aan een systeem om de rapportering van de cijfers sluitend te maken.