#Metooinceste: getuigenissen over incest overspoelen Frankrijk na ophefmakende zaak

Met de hashtag berichten honderden Fransen over het misbruik dat hun in hun jeugd werd aangedaan door een familielid. “De omerta rond incest kan afgebroken worden”, zegt psychiater Muriel Salmona, die een boek schreef over seksueel geweld, in Le Monde.

Sinds een aantal jaar is de seksuele moraal in Frankrijk aan het verschuiven. Decennialang konden machtige mannen als filmmaker Roman Polanski, die in 1977 bekende een 13-jarig meisje te hebben verkracht, of schrijver Gabriel Matzneff, die zijn waarachtige pedofiele praktijken in zijn boeken in detail beschreef, straffeloos hun gang gaan. Sinds de schokgolven van de MeToo-beweging met enige vertraging ook Frankrijk hebben bereikt, is het voorbij met die coulance en staan de slachtoffers van seksueel geweld centraal.

Maar incest bleef nog relatief onderbelicht. Daar lijkt nu radicaal verandering in te komen. Op 7 januari verscheen het boek La familia grande, waarin juriste Camille Kouchner haar stiefvader, de bekende politicoloog Olivier Duhamel, beschuldigt van incestueuze handelingen met haar tweelingbroer. Het misbruik vond plaats in de jaren 80, toen Kouchners broer ongeveer 13 was, en zou zo’n twee jaar hebben geduurd.

Prominente spil

De gevolgen van de affaire-Duhamel zijn groot. De 70-jarige politicoloog is - of was - in links-intellectuele kringen een vooraanstaande figuur, een prominente spil in het milieu van Parijse salonsocialisten. Het opzienbarendst aan het relaas van Kouchner is dat het misbruik volgens haar bij veel vrienden en bekenden van de familie (‘la familia grande’) bekend was, maar dat er simpelweg niet over werd gesproken.

Duhamel, die tegen de Franse media zei dat hij “niets te zeggen heeft” over de beschuldigingen, heeft zijn Twitter-account verwijderd en is teruggetreden uit al zijn functies. Hij was onder meer politiek commentator op tv-zender Europe 1 en voorzitter van de Fondation nationale des sciences politiques, de stichting die gaat over het beheer en de financiering van de prestigieuze politicologische opleiding Sciences Po.

Meegesleurd

De vraag is hoeveel mensen door Duhamels val worden meegesleurd. Welke prominente vertegenwoordigers van la gauche caviar, de salonsocialisten, waren op de hoogte van het misbruik? Duhamel maakte deel uit van een groep soixant-huitards, intellectuelen wier ideeën werden gevormd tijdens de studentenrevolte van mei ’68. Hun libertijnse opvattingen over seksuele ethiek hebben de tand des tijds slecht doorstaan.

Zo werd de bekende filosoof Alain Finkielkraut vorige week ontslagen door tv-zender LCI nadat hij over Duhamels misbruik had gezegd dat het slachtoffer geen kind was “maar een adolescent, dat is niet hetzelfde”. “Is er sprake geweest van toestemming, op welke leeftijd begint dat?”, vroeg Finkielkraut zich eerder in de uitzending af.

Saillant is ook het terugtreden van oud-minister van Justitie Élisabeth Guigou als voorzitter van een onafhankelijke commissie die onderzoek gaat doen naar incest. Guigou is een goede kennis van Duhamel. “Het actuele klimaat stelt me niet in staat deze taak met de nodige rust uit te voeren”, liet ze optekenen.

Een op de tien Fransen slachtoffer

Volgens een peiling van onderzoeksbureau Ipsos is liefst een op de tien Fransen naar eigen zeggen slachtoffer geweest van misbruik door een familielid. Actiegroepen als het feministische collectief Noustoutes, dat de hashtag #metooinceste bedacht, hopen dat de misbruikzaak rond Duhamel ertoe leidt dat incest uit de taboesfeer wordt gehaald. 

Franse parlementariërs werken aan een wetsvoorstel dat incest zwaarder moet bestraffen. Onder meer presidentsvrouw Brigitte Macron heeft zich voor zo’n wet uitgesproken.