De terugdraaiende teller voor eigenaars van zonnepanelen én een digitale meter is niet meer. Vorige week vernietigde het Grondwettelijk Hof in een arrest de decretale regeling uit 2019. De Vlaamse Regering reageerde met een nieuw compensatiemechanisme. De ministers Demir, Jambon, Peeters, Crevits en Diependaele debatteren met de verschillende fracties in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement.

Demir: ‘Vertrouwen herstellen door dit jaar nog uit te betalen’

Vlaams minister voor Energie Zuhal Demir wil het vertrouwen van de Vlaamse burger in het energiebeleid herstellen door dit jaar nog een redelijke vergoeding uit te betalen. Dat stelt ze tijdens het actuadebat in het Vlaams Parlement. ‘Ik zou ook boos zijn’, zegt ze, en ze voegt eraan toe dat ‘de regering moet erkennen dat ze een slechte beurt heeft gemaakt.’

Verder komt het erop aan snel tot juridisch sluitende, robuuste oplossingen te komen. Of de voorstellen van Demir en co aan die criteria voldoen is nog even af te wachten. ‘We trekken met onze oplossing naar de Raad van State. We hopen in april de juridische teksten in orde te hebben. Dan volgt de uitbetaling van de compensaties.’ Demir maakt zich sterk ‘dit alles nog dit jaar geregeld te krijgen.’

Een half miljard is geen 30 miljard

‘Deze oplossing is niet perfect, maar ze is redelijk. We mogen het belang van het grotere plaatje niet uit het oog verliezen’, bezweert de minister. Ze vat de oplossingen die op tafel liggen samen: ‘De 101.000 gezinnen die al een digitale meter hebben betalen we dit jaar nog een eenmalige compensatie uit, zodat ze een gemiddeld rendement van 5 % halen. Dat zal ook gelden voor de 407.000 gezinnen die nog geen digitale meter hebben. De uitrol van die digitale meter zetten we op pauze, maar ook daarna zullen mensen met zonnepanelen daarbij geen prioriteit hebben. Ten slotte maken we werk van de BTW-verlaging naar 6 % voor thuisbatterijen.’

Demir vergelijkt de kost van de voorgestelde oplossing - een half miljard dat opgenomen wordt in de begroting - nog met de ‘politieke cultuur van oversubsidiëring van hernieuwbare energie’. ‘Sinds 2001 heeft hernieuwbare energie ons 30 miljard gekost, en we halen de doelstelling niet. Daar moeten we komaf mee maken’, trekt ze ten strijde.

Tommelein: ‘Grootste fout was gebrek aan samenwerking’

Bart Tommelein (Open VLD), de energieminister die indertijd het dossier had voorbereid alvorens de post van Oostends burgemeester op te nemen, wil gerust zijn verantwoordelijkheid opnemen, maar schermt met de doelstellingen van Europa voor digitale meters die gehaald moeten worden op straffe van beboeting.

‘De grote fout die gemaakt is - ook door mij - is dat we niet hebben samengewerkt met alle actoren om samen tot een oplossing te komen waar we allemaal achter konden staan.’ Hij spreekt meermaals zijn vertrouwen in de oplossing van de nieuwe energieminister uit.

Peeters: ‘Gedupeerden digitale tellervragen één ding: snelle oplossing’

Ook minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters (Open VLD) - ten tijde van de rendementsgarantie minister van Energie - wil haar verantwoordelijkheid opnemen in dit dossier, al blijft ze erbij dat het een collectieve verantwoordelijkheid was. ‘Er was geen enkele tegenstem’, brengt ze in herinnering.

Ze herhaalt ook de nood aan een snelle oplossing. ‘De mensen willen één ding: een oplossing om zo snel mogelijk hun rendement gegarandeerd te zien en om het draagvlak voor zonne-energie te behouden.’

Diependaele: ‘Oplossing veroorzaakt geen extra last voor de mensen’

Vlaams minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA) kan de verwijten van de oppositie rond het verloren half miljard dat het vertrouwen in de overheid moet herstellen na het debacle met de terugdraaiende teller niet meer aanhoren. ‘De oplossing van de regering maakt mijn oefening een pak zwaarder, maar is geen extra last voor de mensen.’

Zeker, het geld voor de compensatiebedragen die dit jaar nog worden gecompenseerd, komt uit de algemene middelen. Het gaat echter niet om een extra half miljard, benadrukt de minister. ‘Ten eerste is de factuurbetaler niet één op één de belastingbetaler. Ten tweede trekken we een deel naar voor: geld dat consumenten anders besparen over verschillende jaren, krijgen ze nu in één keer uitbetaald. Het is wel zo dat de digitale teller de federale overheid in staat stelt om belastingen te heffen op het bruto verbruik van energie, zonder de energieproductie in mindering te brengen.’

‘Advies niet heilig’

De discussie die volgt houdt vast aan enkele thema’s. Het zijn de ministers van de Vlaamse regering die tegen het advies van de Raad van State ingingen, niet de oppositie. Open VLD minimaliseert het belang van het toenmalige advies in haar antwoord. ‘Dat advies was niet heilig, de Raad van State is niet het grondwettelijk hof’, vindt Willem-Frederik Schiltz. Bovendien, zegt hij, is het subsidiesysteem voor hernieuwbare energie al sinds mensenheugenis een blok aan het been van elke regering. ‘Het is tijd om schoon schip te maken’, aldus Schiltz. Minister Demir knikt heftig bij dit statement. Schiltz herhaalt nogmaals hoe nederig hij het arrest van het Grondwettelijk Hof aanvaardt.

Bruno Tobback (SP.A) is niet onder de indruk. ‘Als de weg niet duidelijk is, loop je niet blind vooruit. Collega Schiltz kan nederig op zijn stappen terugkeren, maar mensen hebben schulden. Dat half miljard is geld dat we nu niet meer kunnen besteden aan wie echt hulp nodig heeft bij de energietransitie.’

J’accuse

Vlaams Belang vliegt er bij de voorafgaande inleidende betogen meteen in, en trekt de parallel met de Nederlandse regering Rutte. Die neemt wel haar verantwoordelijkheid en treedt af. ‘Van Arco tot zonnepanelen, telkens opnieuw worden burgers bedrogen. Welke minister, welke regeringspartij neemt zijn verantwoordelijkheid op vandaag?’ wil fractieleider Chris Janssens weten.

Björn Rzoska van Groen betoogt dat er al vijftien jaar een ‘cultuur van onverantwoordelijkheid’ heerst in de Vlaamse regering. Hij betwijfelt of een oplossing die ‘op 24 uur in elkaar is geflanst’ vrij is van juridisch geknoei. Tom De Meester van PVDA spreekt intussen van ‘puur electoraal opportunisme’. Zijn partij zal een decreet indienen om de verplichte digitale meter te schrappen.

SP.A ziet het falen minder kwaadwillig, maar zeker zo ongelukkig. ‘U heeft gekozen een gok te wagen, en daarmee heeft u duizenden gezinnen in een doodlopende steeg geleid. De Vlaamse belastingbetaler zal moeten opdraaien voor een half miljard euro. Net nu we voor een duurzame transitie het vertrouwen nodig hebben, heeft u de overheid gereduceerd tot een louche verkoper’ stelt Bruno Tobback.

Oplossingsgericht

CD&V roept bij monde van Robrecht Bothuyne op tot oplossingsgericht denken. ‘We hebben tijd tot 2029 om de digitale meter uit te rollen. Laat ons die tijd gebruiken.’ Voor de 101.000 gezinnen die al een digitale meter hebben, wil hij een billijke premie.

Ook N-VA is tevreden met de oplossing van minister Demir. Het mooiste aan de compensatie vindt fractieleider Andries Gryffroy dat er zo geen verdoken kosten op de energiefactuur van de Vlaming zullen verschijnen.

Bescheiden knieval

Tot slot mocht Willem-Frederik Schiltz de acties van zijn partij, Open VLD, verdedigen. ‘De doelstelling delen we allemaal, we zijn het minder eens over de weg ernaartoe.’ Hij vindt het ‘al te gemakkelijk om te schermen met adviezen die niet zijn gevolgd’, maar maakt alvast een bescheiden knieval: ‘We zijn teruggefloten, en nederig aanvaard ik die uitslag. Maar ons engagement voor die gedeelde doelstelling blijft.’ De digitale meter komt er alleszins, verzekert Schiltz het Parlement.

Minister Demir besluit de zitting met een spijtbetuiging, en de belofte het beter te doen. ‘Het spijt mij zeer, en ik ga dat samen met de collega’s en de regering zo snel mogelijk proberen op te lossen.’

 (dc)