In het Verenigd Koninkrijk worden zelfs kathedralen omgevormd tot vaccinatiecentra

Een beetje onwennig lopen Margaret en Eric Harding door de gotische kathedraal van Lichfield. Normaal gesproken komen de twee 75-jarigen hier zondagochtend voor de heilige communie. Op deze vrijdagochtend lopen ze niet naar het altaar voor een hostie en de miswijn, maar naar een van de zestien tafeltjes voor een vaccinatie tegen het coronavirus. “Het is prachtig dat onze kathedraal nu een vaccinatiecentrum is”, zegt Margaret. “Het genezen van mensen is een van de fundamenten van ons geloof.”

Eric en Margaret behoren tot de 750 bejaarde inwoners van de stad in de Black Country, hartje Engeland, die op deze zonnige winterdag voor een prik naar de 13de eeuwse kathedraal met de drie spitsen zijn gekomen. Al eeuwen is dit een bedevaartsoord voor Sint Chad, de bisschop van Mercia die hier in het jaar 672 werd onthoofd. Nu arriveren de Pfizer-pelgrims, ondersteund door zonen of dochters, duwend tegen rollators of zittend in scootmobiels. Op een boodschappentas van een oudere dame prijkt de Union Jack.

De vlag past bij het gemoed. Deze vrijdag passeert het Verenigd Koninkrijk een nieuwe mijlpaal in het vaccinatieoffensief. Vijf miljoen Britten hebben Pfizer of AstraZeneca reeds toegediend gekregen, onder wie driekwart van de tachtigplussers. Daarmee bereiken de eilandbewoners, op Israël en de Emiraten na, de hoogste vaccinatiegraad ter wereld. In de loop van komende maand moeten alle oude Britten in ieder geval een van de twee injecties hebben gehad. In vergelijking met Engeland lopen Wales en Schotland wel wat achter.

Sinds de vroege goedkeuring van Pfizer, begin december, hebben de Britten aangetoond dat improviseren hen beter ligt dan organiseren. Vanaf de eerste dag is naarstig gezocht naar plekken waar massaal kon worden geprikt, van congreshallen en rugbystadions tot buurthuizen. Graafmachinebouwer JCB heeft meerdere loodsen ter beschikking gesteld, terwijl supermarktketen Asda binnenkort vaccinaties gaat aanbieden in haar eigen apotheken. De volgende stap is de klok rond vaccineren, zoals in Israël.

De mooiste prikpaleizen zijn de kathedralen van Lichfield, Salisbury en Blackburn. Dat Lichfield de eerste was, is te danken aan deken Adrian Dorber. “Toen ik op een ochtend in oktober tijdens het ontbijt hoorde dat het vaccin aanstaande was, kreeg ik het idee om de kathedraal beschikbaar te stellen”, vertelt de 68-jarige geestelijke. “De voordelen zijn groot. Hij bevindt zich in de binnenstad, er is parkeergelegenheid, hij staat vrijwel de hele week leeg, voor veel oude mensen is het een vertrouwde omgeving en de lucht blijft fris omdat het zo ruimtelijk is. Twee huisartsenpraktijken in de stad toonden dan ook meteen interesse.”

De eerste prikdag verliep chaotisch. Duizend opgeroepen mensen veroorzaakten een lange rij voor de ingang. Dat was een zegen voor fotografen, maar het was minder goed voor kwetsbaren boven de 80. Sindsdien blijft het beperkt tot 750 mensen per dag en heeft het plaatselijke gasbedrijf een witte tent neergezet, om indien nodig te beschermen tegen de regen. Aan elk van de zestien tafels zit een jabber en een scriber, een verpleegkundige of speciaal getrainde vrijwilliger die prikt en iemand die de administratie verzorgt. In twee grote ijskasten staan honderden flesjes Pfizer, bij een temperatuur van min 70.

De vaccinaties zijn mede mogelijk gemaakt door het besluit van het bisdom om de missen virtueel op te dragen. Drie keer per dag gaat assistent-bisschop Jan McFarlane voor in een online mis, achter in de kathedraal. “Het is bijzonder om het geroezemoes op de achtergrond te horen, het geloof in werking. Dat we de nationale kerk zijn, maakt het vaccinatieproces makkelijker.” Terwijl ze praat, vecht een man bij een van de tafeltjes tegen zijn tranen wanneer zijn ouders de mouwen opstropen voor de felbegeerde prik.

In de kathedraal van Salisbury, een toeristische attractie, speelt de organist muziek van Bach en Händel tijdens de vaccinatiesessies. De pelgrims in Lichfield moeten het doen met opgenomen hymnes. Deken Dorber wijst op een historisch detail bij de ingang, een gedenksteen voor Lady Mary Wortley Montagu. “Deze moedige vrouw bracht in de 18de eeuw het vaccineren tegen pokken naar Engeland. Zo zie je maar hoe de geschiedenis zich herhaalt.”

Na het ontvangen van de prik vertelt de 79-jarige Lynne Washbourne dat ze als kind met haar grootouders naar deze kathedraal kwam. “Hij speelt een belangrijke rol in mijn leven. Nu hoop ik dat ik snel mijn eigen kleinkinderen weer kan knuffelen. Het voelt als een bevrijding, al moet ik over twaalf weken nog een tweede dosis krijgen.” Over deze lange tijd tussen de twee dosissen is discussie ontstaan. Volgens sommige artsen is de tussenpauze te lang, maar de regering-Johnson kiest voor kwantiteit in plaats van kwaliteit.

Het snelle prikken zal ook het lockdowndebat veranderen, met als vraag wanneer het slot eraf kan. Een aanzwellend aantal Conservatieve Kamer-leden wil dat de beperkingen verdwijnen zodra de kwetsbare groepen gevaccineerd zijn. De Covid Recovery Group wijst erop dat het aantal gezonde Britten onder de 60 jaar dat is overleden aan covid onder de 400 ligt. Premier Boris Johnson neigt evenwel naar een zero-covidstrategie, wat inhoudt dat het virus geheel onder controle moet zijn. Dat kan nog lang duren.

Eric en Margaret Harding spreken de hoop uit dat de vaccinaties de terugkeer naar het oude normaal bespoedigt. “Over twee maanden hopen we hier weer te zijn”, zegt Eric. “Niet voor een prik maar voor Pasen.”

De beslissing afgelopen zomer van de Britse regering om niet mee te doen aan de Europese aanbesteding voor een vaccinatieprogramma leverde veel kritiek op, maar onlangs heeft verantwoordelijk minister Alok Sharma geconcludeerd dat het besluit juist is gebleken. Als eerste stonden de Britten op de stoep bij Pfizer.

Dat snelle handelen was het werk van Kate Bingham, gepokt en gemazeld in het durfkapitaal. Gevraagd naar het succes zei ze onlangs: “We waren snel en behendig. De VS en de EU waren de grote inkopers, maar wij waren de eerste die een contract hadden en konden gaan prikken.” De Britten hebben wel meer betaald, maar hopen dat het snelle inenten economisch voordeel gaat opleveren.