Opnieuw chaotische avond in Nederlandse steden: politie lost waarschuwingsschot tijdens gewelddadige rellen

De invoering van een avondklok afgelopen weekend in Nederland ging zaterdag en zondag ook al gepaard met rellen in tal van steden. Er is onder meer veel ophef ontstaan over het in brand steken van een coronatestcentrum in Urk en het bekogelen van een ziekenhuis in Enschede. 

Gisteren gingen op sociale media oproepen rond tot nieuwe rellen, verspreid over het hele land. Op verschillende plekken was het niet veel later prijs.

In Rotterdam hebben enkele honderden jongeren de confrontatie met de politie gezocht. Een grote groep bekogelde de politie onder meer met stenen en vuurwerk. De jongeren richtten ook vernielingen aan en stichtten brandjes, stelt de politie. Er zijn onder meer bushokjes gesneuveld.

Relschoppers in Rotterdam hebben ook winkels geplunderd, aan de Groene Hilledijk. Ook hebben ze stenen door de ruit van het politiebureau op het nabijgelegen Sandelingplein gegooid, zei een woordvoerster. Ze kon niet zeggen hoeveel winkels geplunderd waren. Relschoppers probeerden ook brand te stichten in het politiebureau, maar dat is niet gelukt, aldus de woordvoerster.

De mobiele eenheid, de Nederlandse oproerpolitie, heeft charges uitgevoerd. De politie zette het waterkanon in om mensen uiteen te drijven, er werd ook gedreigd met de inzet van traangas. Er zijn zeker 60 relschoppers opgepakt, bevestigde politiechef Fred Westerbeke deze ochtend. Ook heeft de politie een waarschuwingsschot gelost toen collega’s in het nauw werden gedreven. Zeker tien agenten zijn gewond geraakt.

Volgens de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb gaven de relschoppers gehoor aan oproepen op sociale media om “het ongenoegen kenbaar te maken tegen de coronamaatregelen en het creëren van chaos in Rotterdam”. Hij heeft een noodbevel afgegeven voor bepaalde straten. Iedereen die zich in dat gebied bevindt, dient zich “te verwijderen en verwijderd te houden”. Het noodbevel gold van acht uur 's avonds tot half vijf 's morgens. 

Aboutaleb veroordeelde de relschoppers zwaar in een eerste reactie. “Schaamteloze dieven, ik kan niet anders zeggen”, aldus de burgemeester. Vandaag start er een grootschalig onderzoek waarmee de politie met behulp van camerabeelden nog meer mensen denkt te kunnen oppakken.

Ook in Geleen moest de politie gisteravond ingrijpen toen grote groepen jongeren zich verzamelden om “te gaan rellen”. Op beelden is te zien hoe ze door de straten van de Limburgse stad rennen, op hun hielen gezeten door agenten. Ze staken vuurwerk af en er zouden vernielingen zijn aangericht. Volgens de politie verzamelden tussen de 100 en 150 jongeren in het centrum. Agenten grepen hard in. Rond 22 uur meldde de politie dat de rust was weergekeerd.

In totaal hield de politie in Limburg afgelopen nacht zeventien personen aan in verband met het overtreden van de coronamaatregelen. De verdachten zijn in de leeftijd van 17 tot 55 jaar. De politie maakte ook bekend dat in Roermond een agent lichtgewond is geraakt tijdens een aanhouding.

Geleens burgemeester Hans Verheijen heeft een noodverordening afgekondigd. Dat maakt het voor de politie eenvoudiger om bij ongeregeldheden in te grijpen. De maatregel geldt tot en met 1 februari 2021. “Schade toebrengen aan andermans bezit helpt helemaal niemand. Sterker nog, je drukt mensen en ondernemers nog verder in de put. Onacceptabel”, reageert Verheijen. “Rellen helpt helemaal niemand”.

Ook in Amsterdam was het opnieuw onrustig. In de Molukkenstraat in de Indische Buurt in Amsterdam-Oost roerden groepen jongeren zich. Er zijn vernielingen aangericht en er werd gegooid met vuurwerk. Een groepje relschoppers probeerde een politiebusje om te gooien. Er werden leuzen gescandeerd als ‘Joden, Joden!’. In Amsterdam-West waren wat groepen op straat, maar er zijn geen meldingen van ongeregeldheden. In andere delen van de stad was af en toe een knalvuurwerk te horen. Ook klonken veel sirenes.

Ook hier was via sociale media opgeroepen om naar de Molukkenstraat te komen, “om te rellen”. Enkele winkeliers timmerden hun zaak in de middag alvast dicht om schade te voorkomen. Rond 22.30 uur twitterde de politie dat de situatie onder controle was. Negen relschoppers zijn opgepakt.

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema riep ouders op hun jongeren binnen te houden. “We zijn overal op voorbereid en zullen dit niet accepteren”, zei ze tegen de Amsterdamse zender AT5. “En ik zou tegen diegene willen zeggen die het overweegt: doe het niet. Want je maakt een ravage van je eigen stad, de stad waar je van houdt. Tegen ouders zou ik willen zeggen: houd je jongeren binnen.”

Eerder noemde Halsema de rellen van zondag op het Museumplein “onacceptabel”. Toen werden zeker 170 mensen opgepakt. Tegen relschoppers die het demonstratierecht misbruiken, treedt de politie volgens haar op. “En we blijven optreden zolang het nodig is”, benadrukte ze. De ambtswoning van de burgemeester wordt momenteel extra beveiligd. Voor de deur staat een politiepost. Halsema spreekt van voorzorgsmaatregelen.

Ook op tal van andere plaatsen in Nederland speelden er zich ongelofelijke taferelen af. Zo liepen vele tientallen jongeren gisterenavond rellend en plunderend door het stadscentrum in de Noord-Brabantse hoofdstad Den Bosch. Ze gooiden ruiten in en vernielden auto’s. Ook gooiden ze met stenen en vuurwerk. De politie greep zoveel mogelijk in. “Wij zetten vol in om dit onacceptabele geweld de kop in te drukken”, klonk het.

Op sociale media was te zien hoe tientallen jongeren een winkel plunderden bij het station. Onder andere ook een frituur, een Jumbo-supermarkt en een sportschoenenwinkel zijn geplunderd. In de binnenstad ligt op meerdere plaatsen glas op de grond van ingegooide ramen. Sommige winkeliers stonden de glasscherven bij elkaar te vegen. Op veel plaatsen werd vuurwerk afgestoken. Vooral in de Hinthamerstraat hebben relschoppers toegeslagen. Veel ruiten werden daar vernield en er lag onder andere een auto op zijn kop.

Relschoppers hadden ook het Jeroen Bosch Ziekenhuis op het oog, dat daarom tijdelijk op slot is gegaan. De oproermakers kwamen op een bepaald moment de richting van het ziekenhuis op. De situatie was zo dreigend dat het ziekenhuis uit voorzorg op slot is gegaan, zei directeur Piet-Hein Buiting aan de Omroep Brabant. Ambulances moesten uitwijken naar andere ziekenhuizen. “Dat was angstaanjagend voor het personeel”, aldus Buiting.

Het sluiten van het ziekenhuis en het uitwijken van de ambulances duurde maar korte tijd. Het ziekenhuis is intussen weer bereikbaar. Het is de tweede keer dat relschoppers een ziekenhuis viseren. Afgelopen weekend was dat ook het geval in Enschede.

Rond 23 uur was het weer grotendeels rustig in de Noord-Brabantse hoofdstad. De politie reed nog wel af en aan en er cirkelde een politiehelikopter. De politie sloot gisteravond een tijdlang noodgedwongen alle toegangswegen naar de binnenstad af: mensen die de stad in of uit wilden moeten langs politiecontroles.

Ook spoorbeheerder ProRail moest op last van de politie het treinverkeer van en naar Den Bosch staken. De spoorwegbeheerder sprak van een grimmige sfeer bij het station.

Burgemeester Jack Mikkers van Den Bosch wil een onafhankelijk onderzoek naar de ongeregeldheden in zijn stad. Hij wil achterhalen of de autoriteiten juist gehandeld hebben. “Het duurde best lang tot de mobiele eenheid beschikbaar was”, zei Mikkers tegen het Brabants Dagblad. “Dat is geen verwijt, maar een constatering.” Volgens hem zijn er tientallen arrestaties verricht.

“Mijn hart bloedt. Ik denk dat het hart van iedere Bosschenaar bloedt”, aldus de burgemeester nog tegen de krant. “Mijn belangrijkste zorg zit nu bij het veiligheidsgevoel in de stad. De beelden die iedereen heeft gezien, doen pijn. Die snijden door je hart. Dat is ook mijn grootste zorg op dit moment: de angst die erin is geslopen bij burgers en ondernemers, die zo hard werken. En dan komen er onverlaten die erop los slaan.”

In Haarlem werd dan weer de mobiele eenheid ingezet vanwege onrust in het stadsdeel Schalkwijk. Op beelden op sociale media is te zien dat mensen stenen gooiden, vuurwerk afstaken en dat er brandjes werden gesticht. Volgens lokale media waren er honderden mensen op de been. “We kunnen stellen dat het onrustig is”, zei een politiewoordvoerder. 

Rond half twaalf gisteravond meldde de politie dat het rustiger aan het worden was in de wijk. “Er zijn minder mensen op straat en minder incidenten, dat is het totaalbeeld.” De politie zei dat er veertien verdachten zijn opgepakt. Er zou onder meer traangas zijn gebruikt om groepen te verspreiden.

Persfotograaf Laurens Bosch werd in Haarlem met stenen bekogeld. Van dichtbij kreeg hij een steen tegen zijn achterhoofd gegooid. “Opeens kwam er een groep naar mij toe gerend”, laat Bosch weten.

Bij ongeregeldheden in Amersfoort heeft de politie gisteravond drie personen opgepakt, nadat zij met stenen naar agenten hadden gegooid. Rond de Van Randwijcklaan was het ‘s avonds onrustig. Er waren tientallen jongeren op straat die onder meer met vuurwerk gooiden. Ook zetten relschoppers een auto op zijn kant. Inmiddels is de rust weergekeerd, zegt de politie.

In de Overijsselse hoofdstad Zwolle was het evenzeer een tijd onrustig. Daar was 150 tot 200 man de straat opgegaan, de mobiele eenheid werd ingezet. Er is onder meer een politieauto vernield, zei een politiewoordvoerster. Rond kwart over negen was de straat in Zwolle weer rustig en was alleen de politie nog in groten getale aanwezig.

De gemeente heeft voor de komende nacht een noodbevel uitgevaardigd voor delen van de stad. “Mensen die zonder geldige reden in deze gebieden aanwezig zijn, worden weggestuurd of aangehouden”, aldus de gemeente op Twitter.

In Helmond was volgens een woordvoerder van de politie gisteravond “wat volk” op de been. Hij noemde de sfeer grimmig. “Het is er onrustig.” Volgens het Eindhovens Dagblad werd de mobiele eenheid andermaal opgeroepen en zouden relschoppers met stenen en vuurwerk hebben gegooid. De woordvoerder van de politie kon dat nog niet bevestigen.

In Veenendaal zijn agenten bekogeld met vuurwerk. De mobiele eenheid is ingezet vanwege onrust rond het Doctor Slotemaker de Bruïneplein, waar relschoppers de confrontatie zochten met de politie. Twee mensen werden tot dusver opgepakt. Volgens een woordvoerder verspreidden de relschoppers zich door de wijk zodra de politie wou ingrijpen. De situatie is nog niet volledig onder controle, maar “relatief te overzien”, aldus de politie.

De politie in Almelo heeft tijdens ongeregeldheden acht mensen aangehouden om diverse redenen, maakte burgemeester Arjen Gerritsen bekend. De politie kwam in actie toen relschoppers onder meer met vuurwerk gooiden.

In Den Haag werd de mobiele eenheid korte tijd ingezet in de Schilderswijk, omdat er met stenen en vuurwerk werd gegooid op de Hobbemastraat, laat een politiewoordvoerder weten. Er werden geen charges uitgevoerd. De politie liet rond half tien weten dat de situatie weer onder controle was. “Er zijn op dit moment verder geen grote incidenten bekend”, aldus een woordvoerder.

Op diverse plaatsen in het land heeft de politie in totaal zeker 184 personen opgepakt, zei politiechef Willem Woelders rond middernacht tegen de NOS. “Het zullen er ongetwijfeld nog meer worden, want het is in sommige steden nog steeds onrustig”, voegde een woordvoerster toe.

Aan Nieuwsuur bevestigde Woelders eerder op de avond dat er weer sprake was van plunderingen. Volgens hem wordt er veel van de politie gevraagd. “We gaan tot het uiterste.” Aangezien de rellen in meerdere plaatsen in het land waren, had de mobiele eenheid “last van langere aanrijtijden”. 

“Tot een uur of half acht was het relatief rustig”, aldus de politiechef. “Wel waren er veel jongeren op straat. Vanaf half acht zie je links en rechts dat de geest uit de fles komt in meerdere steden.”

Naar aanleiding van de ongeregeldheden heeft de Nederlandse politie op grote schaal opsporingsteams opgezet. Woelders verwacht dat er de komende week nog mensen worden gearresteerd. “We hopen er zo de angel uit te kunnen halen en we hopen ook heel snel dingen aan de voorkant te kunnen verstoren.”

Hulp van het leger heeft op dit moment niet de voorkeur van de politiechef. “Voor dit soort rellen heb je mensen nodig die gewend zijn hierbij op te treden. Defensie is in principe opgeleid om in oorlogssituaties op te treden en dat is een andere achtergrond dan voor de politie. Ik zou dat zeker niet als eerste voorkeur hebben. Je kunt natuurlijk niks uitsluiten, maar ik denk dat we het met deze eenheden moeten proberen in de hand te krijgen.”

De Nederlandse burgemeesters zeiden gistermiddag al op de hoogte te zijn over nieuwe oproepen tot rellen en gaven toen aan voorbereid te zijn. “Heel vaak nemen we de speculaties niet serieus, maar dat doen we nu wel”, zei Hubert Bruls, de burgemeester van Nijmegen en voorzitter van het zogenaamde Veiligheidsberaad, waar 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio in Nederland met elkaar hebben gesproken over de handhaving van de avondklok.

“Er is extra politie beschikbaar om de boel in de gaten te houden”, stelde Bruls. “Klein houden is de beste methode. Op de langere termijn moet er misschien assistentie komen. Dat is een punt van overleg met de bevoegde minister. Duidelijk is wel dat de situatie om extra inzet vraagt.” Bruls lichtte niet toe op wat voor soort assistentie hij doelde.

De burgemeester van Eindhoven, dat zondag te maken kreeg met zwaar geweld, plunderingen en vernielingen, reageerde gisteren voorafgaand aan het Veiligheidsberaad erg emotioneel. “Mijn hart huilt. Ik loop al lang mee in het openbaar bestuur. Ik heb heel, heel, heel veel meegemaakt, maar dit overschrijdt elke grens.”

Burgemeester John Jorritsma was woest dat “dit soort idioten” zijn stad op een negatieve manier in het nieuws brengen. “We gaan nu bespreken hoe wij dit soort gebeurtenissen de komende tijd te lijf gaan.” Gisteravond was in Eindhoven alvast veel politie aanwezig om eventuele ongeregeldheden voor te zijn. Jorritsma riep mensen nog op om hun “burgerplicht” te doen. “Als u figuren kent die hebben deelgenomen aan de rellen, geef ze aan.”

De rellen hebben niets met protesteren te maken, zei aftredend Nederlands premier Mark Rutte gisterochtend in een eerste reactie op de rellen van het weekend. Het gaat om “crimineel geweld” en dat zal volgens hem ook zo worden behandeld, zo liet hij verstaan. “Je vraagt je werkelijk af, wat bezielt deze mensen”, aldus de premier. “Dit heeft niets te maken met de strijd voor vrijheid.” Rutte noemde het geweld “onacceptabel”.

“Wat we gisteren en vorige week hebben gezien, heeft niks met een demonstratie te maken. Het was crimineel gedrag. Politie aanvallen, plunderingen, vernielingen. Dat staat ver van demonstreren af”, klonk het bij demissionair minister van Veiligheid en Justitie, Ferd Grapperhaus.

Volgens Grapperhaus doet 95 procent van de Nederlanders mee met de maatregelen. “Ze zien in dat we een levensgevaarlijk virus aan het bestrijden zijn. Dit laat zien dat we een sterke samenleving hebben. Ik heb het vertrouwen dat die enorme grote meerderheid van de Nederlanders zegt: ‘met de rellen willen we niks te maken hebben’.”

Ook Nederlandse parlementsleden hebben verbijsterd gereageerd op de hevige rellen die gisteravond opnieuw uitbraken in verscheidene steden. De rechts-populistische PVV-leider Geert Wilders roept premier Mark Rutte op het leger in te zetten, “voordat dit geweld een halve burgeroorlog wordt”.

Wilders noemt de relschoppers “tuig”, dat volgens hem “vaak allochtoon” is. “Ze hebben niets met Nederland. Ze delen onze waarden niet”, twittert hij. De PVV-leider werd eerder nog door onder andere GroenLinks-voorman Jesse Klaver medeverantwoordelijk gehouden voor de uit de hand gelopen protesten tegen de avondklok.

Het linkse DENK-Kamerlid Tunahan Kuzu is eveneens tegen de avondklok. Maar: “het is geen vrijbrief om te rellen met agenten, andermans spullen te vernielen en winkels te plunderen”. Hij roept iedereen op naar huis te gaan en zich aan de regels te houden. “Het maakt geen malle moer uit wat je achtergrond is”, aldus Kuzu.

“Dit doet gewoon pijn”, twittert het christendemocratische CDA-Kamerlid Wytske Postma. “Tot nu toe waren winkelplunderingen altijd iets wat in andere landen gebeurde. Niet hier. Niet in ons Nederland.” Winkeliers hebben het volgens Postma al zwaar genoeg door de gedwongen sluiting in verband met het coronavirus. “Waanzin dit.”

“Vreselijk al die beelden van relschoppers, die een spoor van vernielingen achterlaten”, zegt 50PLUS-fractievoorzitter Corrie van Brenk. Ook zij wijst erop dat winkeliers het al moeilijk hebben, en wil dat de daders opdraaien voor de schade. “Van journalisten en politie blijf je af”, voegde ze daar aan toe.

Het liberale VVD-Kamerlid Bente Becker spreekt van “bizar geweld en plunderingen” in steden in het hele land. “Dit is geen protest, maar je eigen woonplaats slopen ten koste van hulpverleners, winkeliers en agenten. Kap hiermee!”

De korpschef van de Nationale Politie Henk van Essen noemt intussen het bedreigen van agenten “on-Nederlands, ongekend en ontoelaatbaar”. De korpschef zegt vandaag in De Telegraaf vastbesloten te zijn om de relschoppers aan te pakken.

De korpschef veroordeelt de agressie en het geweld tegen zijn mensen en de bedreigingen tegen belangrijke undercoveragenten. Van meerdere undercoveragenten, vaak romeo’s genoemd, worden foto’s op sociale media geplaatst, met de boodschap ze te vinden en aan te pakken. “We doen alles om deze bedreigers aan te pakken”, zegt Van Essen. “Strafrechtelijk, civielrechtelijk, alles wat nodig is. Niet alleen zij, ook hun families worden hierdoor getroffen. Deze intimidatie gaat een grens over. Het is verwerpelijk.”

Volgens de korpschef is het volkomen flauwekul dat de undercoveragenten aanstichters zouden zijn van rellen, een verwijt dat bij eerder uit de hand gelopen demonstraties werd gemaakt. “Ze halen de opruiers eruit. Dat de politie zelf zomaar geweld gebruikt, is echt onzin. We hebben daar geen enkel belang bij.”

Bekijk hier de meest recente video’s over de rellen in Nederland: