Cijferoorlog over kernuitstap duurt voort. De inzet: mogelijke stroomtekorten

Deze zomer zal netbeheerder Elia een studie uitvoeren naar de stroombevoorrading van België tussen 2022 en 2032. Het belang van die studie kan moeilijk overschat worden. Het resultaat ervan zal mee de toekomst van de Belgische energiemarkt bepalen.

Het zit namelijk zo: onder impuls van de groenen wil de regering-De Croo de kernuitstap verwezenlijken tegen 2025. Om de stroombevoorrading te verzekeren na de sluiting van de kerncentrales in Doel en Tihange, zal de regering subsidies geven aan energiebedrijven om tegen 2025 nieuwe centrales te bouwen. Het zogenaamde ‘CRM-systeem’.

Alles begint echter met de vraag: hoeveel extra stroom heeft ons land nodig na de kernuitstap? Hiervoor kijkt de Wetstraat naar de netbeheerder. In de zomer van 2019 berekende Elia dat België tegen een tekort van maar liefst 3,9 gigawatt aankijkt na een nucleaire exit. Dit komt overeen met de capaciteit van zes nieuwe gascentrales.

Regulator CREG ging niet akkoord: de energiewaakhond vond dat Elia het probleem overschatte. De specialisten van de CREG kwamen zelf uit op een tekort van 2,2 gigawatt. En meer dan waarschijnlijk was het nog veel kleiner. Verwaarloosbaar klein zelfs.

Waarop de CREG meteen de bedenking maakte: is het dan wel zo’n goed idee om vijftien jaar lang subsidies uit te delen aan energiebedrijven? De nieuwe minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) raamt de totale kost van het CRM-systeem op maximaal 5,2 miljard euro. Geld dat straks in de stroomfactuur zal doorgerekend worden.

Beter onderbouwen

Elia en de CREG raken er tot op vandaag niet uit. Dat leert een nota van de regulator over de nieuwe, aangepaste rekenmethode van Elia. Voor de CREG voldoet die nog steeds niet. In de nota formuleert de CREG een reeks opmerkingen. De regulator hoopt dat die Elia zullen helpen om de studie 2022-2032 “beter te onderbouwen en robuuster te maken”.

Zo vindt de regulator dat Elia te weinig rekening houdt met klimaatopwarming. Om de verwachte stroomvraag in de winter te simuleren, rekent Elia 34 jaar terug in de tijd. Op die manier wordt - net - de uitzonderlijk harde winter van 1987 meegenomen.

Volgens de CREG is het risico op dit soort ‘ijswinters’ in de toekomst klein, omwille van de klimaatopwarming. De Europese richtlijnen stellen bovendien dat er hoogstens 30 jaar in de tijd mag teruggerekend worden. Het alternatief van Elia, een berekening gebaseerd op gegevens van Météo-France, is volgens de CREG veel te onduidelijk en onzeker.

De CREG heeft ook een probleem met de conservatieve manier waarop Elia omgaat met zogenaamde ‘prijsplafonds’ tijdens momenten waarop de vraag naar stroom piekt.

Stel dat er in een winter ergens binnen de Europese Unie stroomschaarste is, dan moet volgens de CREG het plafond voor de stroomprijs onmiddellijk met 1.000 euro worden opgetrokken. Op die manier wordt het voor energiebedrijven een stuk interessanter om te investeren in piekcapaciteit: bijvoorbeeld centrales die alleen draaien als een tekort dreigt. Elia doet dit niet en verhoogt in zijn simulaties de prijsplafonds pas een jaar later.

Het is afwachten of de CREG en Elia er de komende maanden nog uitraken, vooraleer de netbeheerder aan zijn studie over de bevoorradingszekerheid 2022-2032 begint.

Minister Van der Straeten geeft geen commentaar. Zij hoopt de kernuitstap in november definitief door te drukken binnen de regering, mét CRM-systeem. Ze wil het risico niet lopen dat het licht uitgaat zonder kerncentrales. Dat is politiek onverkoopbaar.

Oppositiepartij N-VA pleit ervoor om Elia en de CREG te horen in het parlement. “Het is niet goed dat die twee elkaar blijven tegenspreken”, reageert energiespecialist Bert Wollants. “In een dossier waar er miljarden euro’s op het spel staan, is meer duidelijkheid nodig.”

Op dinsdag 9 februari zullen Elia en de CREG in het parlement verschijnen.