AstraZeneca en Europa botsen over vaccinleveringen: “Maak contract openbaar”

De Europese Commissie heeft met het Brits-Zweedse farmabedrijf een contract gesloten voor de aankoop van 400 miljoen doses, maar nadat AstraZeneca vorige week aankondigde dat het fors minder dosissen zal leveren dan overeengekomen is, is er discussie ontstaan over de verbintenis.

Ook ons land is getroffen. België zal tijdens het eerste kwartaal niet de contractueel beloofde 1,5 miljoen doses krijgen, maar slechts 650.000, zo bevestigde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (sp.a) afgelopen weekend.

Maandag zat de top van AstraZeneca al twee keer samen met de Commissie en de lidstaten, maar het bedrijf kon volgens commissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides geen afdoende antwoord geven op alle vragen over zijn vaccinleveringen.

Meteen werd voor vanavond een nieuwe vergadering geprikt, maar gisteren gaf CEO Pascal Soriot een aantal interviews waarin hij het publiek opriep om begrip te tonen voor het verminderd aantal dosissen. “Dit is geen contractuele verbintenis die we met Europa zijn aangegaan”, klonk het onder meer in La Reppublica. “We hebben gezegd: we zullen ons best doen, maar zonder garantie op succes.”

Bij de EU leeft de vrees dat de vaccins zullen geëxporteerd worden naar landen die meer betalen. In de Franse kant Le Figaro ontkent Soriat dat. Het elders verkopen van vaccins voor winst zou geen zin hebben, zei de CEO, omdat het bedrijf beloofd heeft geen winst te maken op de verkoop van het vaccin tijdens de pandemie.

De tragere leveringen hebben volgens Soriot alles te maken met onderaannemers die het productieproces minder snel dan voorzien onder de knie krijgen. “Daar is niets mysterieus aan.”

“Ik denk dat de mensen in Europa extreem gestrest en moe zijn door deze pandemie die nu al een jaar aan de gang is. De regeringen staan onder druk”, vertelde Soriot nog aan Le Figaro. Hij wees er ook op dat Europa, “dat 5 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigt, in februari 17 procent van onze productie zal krijgen”.

Ook de productiesites van AstraZeneca en de landen waar die vaccins naartoe gebracht worden, staan ter discussie. In zijn aankoopovereenkomst met de Europese Commissie staat volgens Soriot de mogelijkheid vermeld dat de sites in het Verenigd Koninkrijk ook voor leveringen aan de EU kunnen worden ingezet, “maar pas later”.

De CEO wees er ook op dat de EU haar contract met AstraZeneca drie maanden later tekende dan het Verenigd Koninkrijk, maar er vanuit ging dat het rond dezelfde tijd beleverd zou worden.

Bij de Commissie is men not amused over de verklaringen van de farmabaas. “We betwisten verschillende elementen in dit interview, onder meer dat de productie op Britse sites enkel voor leveringen aan het VK bestemd zou zijn. Dat klopt niet”, zegt een goede bron.

Europa betwist ook dat AstraZeneca slechts zijn “best” zou moeten doen. “Het contract voorziet in bijkomende productiecapaciteit. Als er zich een probleem zou voordoen in een fabriek in België, kunnen we beroep doen op andere fabrieken in Europa of het VK”, luidt het bij de Commissie.

Europa dringt er bij de farmaceut op aan om het contract over de vaccinleveringen openbaar te maken. Dat heeft een commissiewoordvoerder bevestigd. Volgens juristen is toestemming van het Brits-Zweedse bedrijf nodig omdat de Commissie contractbreuk zou plegen als zij het zelf vrijgeeft. Brussel heeft een vertrouwelijkheidsclausule getekend, maar wil transparantie.

De Commissie, die 336 miljoen euro aan Europees belastinggeld opzij heeft gezet (maar het volledige bedrag nog niet heeft uitgekeerd) om 400 miljoen doses van AstraZeneca veilig te stellen, vindt dat de EU-burgers recht hebben op openheid over het contract, en ook over de redenen waarom de levering vertraging oploopt als het eenmaal is goedgekeurd.

Het vaccin van AstraZeneca en de Universiteit van Oxford is momenteel nog niet goedgekeurd voor toelating op de Europese markt. Een besluit van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) daarover zou deze week kunnen vallen.