Gemakkelijker te bewaren en één dosis mogelijk voldoende: dit weten we over het vaccin van AstraZeneca

Wanneer komt het vaccin?

Vrijdag beslist Europa of het vaccin wordt toegelaten. De verwachting is dat dat zal gebeuren. Zodra het zover is, zullen er meteen drie miljoen vaccins over de Europese lidstaten verspreid worden. Voor België zou het om 75.000 vaccins gaan.

Hoeveel vaccins zijn er beschikbaar?

Een week na de eerste zending volgt nog een tweede, net als in de derde of vierde week van februari. Aan het einde van die maand moeten er in Europa 17 miljoen AstraZeneca-vaccins voorhanden zijn. Daarvan zullen er 425.000 in ons land in een bovenarm worden geprikt. In totaal heeft Europa 300 miljoen vaccins besteld, met een optie op nog eens 100 miljoen vaccins. Oorspronkelijk was dat van alle bestellingen de grootste, wat het vertrouwen van Europa in AstraZeneca en Oxford - dat mee het vaccin ontwikkelde - toont. Of toonde.

Hoe verloopt de productie?

Niet van een leien dakje. Of toch niet wat de productie van de Europese vaccins betreft. Die worden onder meer in ons land (AstraZeneca zetelt in ons land in Dilbeek) en Nederland ontwikkeld. De opschaling verloopt minder vlot dan verwacht - bij AstraZeneca zeggen ze zelf twee maanden achter te zitten op schema - waardoor er in het eerste kwartaal zestig procent minder vaccins voor Europa zullen zijn dan eerst voorzien.

Het vaccin is al langer in omloop in het Verenigd Koninkrijk en ook daar waren in het begin problemen met de productie, maar die zijn inmiddels opgelost. De deal met de UK werd dan ook drie maanden vroeger gesloten dan die met de EU. Volgens de CEO van AstraZeneca, Pascal Soriot, zijn de productielijnen voor de UK en die voor de EU twee aparte  lijnen. Het is dus niet zo dat de Britten even voor ons vaccins kunnen gaan produceren. Tenzij ze op een dag aan de andere kant van het Kanaal al voldoende mensen gevaccineerd hebben.

Waarom ligt Europa overhoop met AstraZeneca?

Intussen is het hommeles tussen AstraZeneca en Europa. Die laatste is boos omdat er ineens veel minder vaccins kunnen worden geleverd en dreigde zelfs met juridische acties. Beide partijen zaten maandag al twee keer samen, maar dat bracht geen soelaas. In verschillende interviews, onder meer in het Italiaanse ‘La Repubblica’, zet AstraZeneca-CEO Soriot intussen de puntjes op de i.

“Wij hebben geen overeenkomst met Europa (over de deadline om bepaalde vaccins te leveren; red.): wij doen alleen maar ons best. Dat hebben we van in het begin ook zo gezegd, want Europa wilde min of meer op hetzelfde moment als het VK vaccins krijgen, terwijl er pas drie maanden later dan het VK een deal was. Dus dan hebben we gezegd: ‘ok, we gaan ons best doen, we gaan proberen, maar we kunnen ons er niet contractueel toe verbinden omdat we drie maanden achter liggen in vergelijking met het VK’.” De Europese Commissie repliceert daarop dat het contract wel voorziet in bijkomende productiecapaciteit. “Als er zich een probleem zou voordoen in een fabriek in België, kunnen we beroep doen op andere fabrieken in Europa of het UK”, klinkt het.

Ook de verdachtmaking dat AstraZeneca in Europa geproduceerde vaccins aan andere landen zou verkopen, weerlegt de AstraZeneca-topman. “Dat klopt niet, want we maken nergens winst. Dat is de deal die we hadden met Oxford University. Het staat zelfs geschreven in ons contract: we halen hier geen winst uit.”

Hoe goed werkt het vaccin?

Het vaccin beschermt in zo’n 70 procent van de gevallen. De voorbije dagen was er even opschudding dat dat bij 65-plussers een heel pak lager zou liggen, maar dat klopt niet. Volgens AstraZeneca ligt de effectiviteit bij ouderen in lijn met de 70 procent, al steekt het haar hand daar nog niet voor in het vuur. De studies bij ouderen werden veel later opgestart dan bij andere vaccinproducenten - volgens het farmabedrijf zelf omdat ze geen risico’s wilden nemen. “Het is mogelijk dat sommige landen uit voorzorg ons vaccin enkel voor jongere mensen gaan gebruiken”, vermoedt de CEO van AstraZeneca.

Werkt het ook tegen nieuwe varianten?

In voorwaardelijke wijs: de Britse variant zou geen probleem mogen vormen voor het vaccin. Met de Zuid-Afrikaanse variant valt het nog af te wachten. In het Verenigd Koninkrijk loopt er een onderzoek, maar daar zijn nog geen resultaten van bekend. Vermoed wordt dat die in lijn liggen met de effectiviteit van Moderna, die een stuk lager is bij de Zuid-Afrikaanse variant. “Maar hoog genoeg om de ziekte in bedwang te kunnen houden”, maakt AstraZeneca zich sterk.

Hoe wordt het vaccin bewaard?

Het vaccin kan minstens zes maanden op koelkasttemperatuur, zo’n 2 tot 8 graden Celsius, worden bewaard. Daarmee is het op dat vlak interessanter dan bijvoorbeeld het vaccin van Pfizer waarvoor speciale diepvriezers nodig zijn.

Hoeveel dosissen heeft iemand nodig om beschermd te zijn?

In theorie heb je twee dosissen van dit vaccin nodig, met een tussentijd van 28 dagen. Maar of dat effectief op die manier zal gebeuren, valt af te wachten. In het VK geven ze voorlopig één dosis en dat is volgens de topman van AstraZeneca “the right way to go”. “Op basis van onderzoek in de VS, het VK en Brazilië kunnen we concluderen dat één dosis volstaat om mensen 100 procent te beschermen tegen ernstige ziekte en hospitalisatie met een algemene effectiviteit van 71 à 73 procent. De tweede dosis is nodig voor langetermijnbescherming. Bovendien zijn er veel aanwijzingen dat je die tweede dosis beter laat dan vroeg krijgt. We gaan dat nog verder testen, maar het lijkt me nu al een goede strategie om zoveel mogelijk mensen een eerste prik te geven, en pas twee of drie maanden later - wanneer er meer vaccins beschikbaar zijn - een tweede.”